داران پوست می اندازد/ پرداخت عوارض، شاه کلید توسعه شهری

به گزارش خبرنگار ایمنا از شهرستان فریدن، پرداخت عوارض یکی از راه‌های تأمین درآمد شهرداری برای اداره و توسعه شهر است. به عبارت دیگر شهروندان به نسبت برخورداری از امکانات شهری و استفاده از فضاهای شهری ملزم به پرداخت عوارضی به شهرداری‌ها می‌شوند و کسانی که مالک واحد مسکونی، تجاری یا خودرو هستند، سالانه قبوض عوارض شهرداری را دریافت می‌کنند.

شهرداری‌ها در کشور تابع ضوابط و مقررات قانونی هستند و از آن‌جاکه شهرداری‌ها، مؤسسه‌ ای خصوصی و غیرانتفاعی محسوب می‌شوند، هزینه‌ی خدماتی که به شهروندان ارایه می‌کنند را باید بر اساس تعرفه‌ها و قوانین مصوب و پارامترهایی که برای اشخاص حقیقی و حقوقی مشخص شده، از شهروندان همان شهر دریافت و شهر را اداره کنند و این هزینه‌ها، از محل جمع‌آوری عوارض و بهای خدمات شهری تأمین می‌شود.

عوارض از کلمه‌ی عارضه گرفته شده و در تعریف قانونی به مبلغی گفته می‌شود که بابت رفع عارضه گرفته می‌شود؛ به این معنی که شخص حقیقی و یا حقوقی خسارتی به شهر وارد می‌کند و شهرداری باید مبلغی از آن شخص بگیرد و رفع عارضه کند. این مبلغ براساس تعرفه‌هایی که به‌وسیله‌ی مجلس شورای اسلامی و یا دولت تعیین می‌شود، از شهروندان حقیقی و حقوقی دریافت می‌شود و نرخ آن نیز در شهرداری‌های سراسر کشور یکسان است. به‌طور مثال پنج درصد عوارض فروش بلیت مسافر، یک‌ونیم در هزار عوارض سالانه‌ی خودروها و عوارض حقوق گمرکی که دولت مبلغ و میزان آن را مشخص کرده و برای شهرداری‌های سراسر کشور وصول می‌شود.
بهای خدمات شهری موضوع دیگری است که به‌وسیله‌ی شوراهای اسلامی شهر تعیین و تصویب می‌شود و جایگاه قانونی خود را دارد. بر اساس قانون، شوراهای اسلامی شهرها می‌توانند به‌عنوان هزینه‌های خدمات شهری، بهای خدمات شهری را تعیین و تصویب کنند و شهرداری‌ها پس از تأیید استاندار، باید بهای خدمات شهری را از شهروندان وصول کنند.

عوارض باید در مسیر خودش هزینه شود؛ به‌طور مثال راننده‌ی خودرو هوای شهر را آلوده می‌کند و شهرداری باید مبلغی را تحت عنوان عوارض از صاحب خودرو دریافت و با ایجاد فضای سبز، برای رفع آلایندگی اقدام کند و یا به‌طور مثال عوارض نوسازی که برای به‌سازی آسفالت خیابان‌ها و سایر موارد استفاده می‌شود.

بهای خدمات شهری نیز هزینه‌هایی هستند که شهروندان به شهر تحمیل می‌کنند؛ از جمله جمع‌آوری، حمل و دفن زباله و یا هزینه‌ی ایستگاه‌های آتش‌نشانی که طبق قانون باید هزینه‌ی آن از ساکنان شهر دریافت شود.

 انجام پروژه های عمرانی مانند احداث خیابان ها و میادین و اصلاح هندسی آن ها، جمع آوری زباله ها و رسیدگی به فضای سبز شهر تنها قسمتی از خدماتی است که شهرداری ها به شهروندان ارائه می دهند. در واقع شهرداری ها بیش از ۴۰۰ نوع خدمات ارائه می دهند. شاید شهروندان ندانند که نصب علائم راهنمایی و رانندگی و همچنین سرعت گیرها یکی از خدمات کوچک ولی مهم شهرداری است. بهسازی بافت فرسوده، نگهداری و تعمیر وسایل پارک ها، مدیریت بحران مثلا در مواقع آبگرفتگی جزء خدمات کمتر شناخته شده شهرداری است.

در واقع عوارض شهرداری بابت ارائه این نوع خدمات گرفته می شوند. این عوارض به سه دسته کسب و پیشه، نوسازی و خودرو تقسیم می شوند.عوارض نوسازی و عمران شهری، یکی از منابع درآمدی پایدار شهرداری هاست که به موجب قانون نو سازی و عمران شهری از سال ۱۳۴۸ تا کنون در اکثرشهرها دریافت می شود. عوارض کسب و پیشه (مشاغل) نیز به عنوان یکی دیگر از منابع درآمدی پایدار شهرداری ها تعریف شده و شامل کلیه موسسات، شرکت ها، واحدهای صنفی و واحدهای شغلی دارای مقررات خاص از قبیل، پزشکان، موسسات درمانی، بهداشتی، وکلای دادگستری، روزنامه نگاران، دفاتر اسناد رسمی و غیره می گردد.بهای خدمات مدیریت پسماند شامل رفت و روب، جمع آوری، حمل و دفع  است و پرداخت آن در واحدهای مختلف اعم از مسکونی و غیر مسکونی، به عهده بهره بردار آن است. عوارض سالیانه خودرو نیز بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی دریافت می شود.

فیش هایی از جنس بالندگی

شهرداری شهر داران، نیز به تازگی بر همین اساس و پس از ممیزی املاک اقدام به اخذ عوارض نوسازی و بهای خدمات پسماند نموده است.

این طرح در دوره های قبل مدیریت شهری به دلیل مخالفت تعدادی از چهره ها، بی اعتمادی مردم، واکنش های نسنجیده برخی متولیان مذهبی و نیز آماده نبودن زیر ساخت ها و از همه مهم تر عدم انجام عملیات و طرح های عمرانی  که به مشارکت مردم بیانجامد در نطفه خفه شد تا این که سرانجام در روزهای پایانی فعالیت شورای چهارم به مرحله اجرا در آمده است.

فیش عوارض شهرداری این روزها در حالی در خانه های مردم انداخته می شود که نشانه های پوست اندازی شهر هوایداست.اذعان مردم به وقوع تغییراتی هر چند کوچک در ظاهر شهر، به بار نشستن بخش قابل توجهی از پروژه های عمرانی، بازسازی اعتماد مردم و رشد دغدغه مندی آنان نسبت به آبادانی و توسعه شهری موجب شده است که حساسیت شهروندان نسبت به پرداخت عوارض کاهش یابد تا امروز کمتر کسی پیدا شود که در برابر اجرای این طرح مقاومت نشان دهد.

شهری که واقعا شهر نیست!

 داران، مرکز شهرستان فریدن؛ اولین و قدیمی ترین شهر این دیار است که با گذشت سال های متمادی و با به روی کار آمدن شهرداران مختلف هنوز فاصله بسیار زیادی با مفهوم شهر دارد، به طوری که بسیاری از زیرساخت ها، خیابان ها، معابر، گذرگاه ها و خدمات شهری  در آن فاقد استاندارهای لازم است.

هر چند مردم در بازه هایی از زمان،  به واسطه وجود برخی افراد خوش فکر و خلاق در راس شهرداری و شوراها شاهد پدیدار شدن پیشرفت هایی در حوزه توسعه و آبادانی بوده اند؛ اما به گفته بسیاری از کارشناسان و متخصصان بومی و غیر بومی داران هنوز تا " شهر شدن" فاصله زیادی دارد.

"عدم در آمد پایدار برای شهرداری" بزرگ ترین دلیل و نقطه اشتراک همه مسئولان این حیطه، برای توجیح این عقب ماندگی بوده است.

این مسئله به راستی سنگ بزرگی در مسیر توسعه شهر بوده به طوری که بسیاری از مدیران و مسئولان سابق،  بارها در سخنرانی های خود نسبت به درآمد بسیار پائین شهرداری و عدم بودجه کافی برای توسعه شهری اشاره کرده اند.

در مرداد ماه سال ۱۳۹۵ همزمان با رشد ۵۴ درصدی اعتبارات شهرستان فریدن، سنگین ترین سبد اعتباری به شهرداری داران تعلق گرفت. در آن زمان شهرداری داران  با جذب اعتبار یک میلیارد و ۶۵۰ میلیون تومانی، بیشترین سهم دریافتی از اعتبارات را به خود اختصاص داد اما در حال حاضرعدم همسویی و یا کج سلیقگی برخی مسئولان و مدیران، شهرداری داران را از منابع دولتی محروم کرده است.

در این میان به نظرمی رسد پرداخت عوارض توسط مردم می تواند کمک شایان توجهی به شهرداری در آباد کردن شهر داشته باشد.

مشارکت شهروندان؛ نسخه شفابخش

تامین منابع درآمدی و مالی از ابتدای تاسیس شهرداری ها مورد تاکید بوده است و مدیریت شهری با دغدغه فراوان باید درآمد مورد نیاز شهرداری را برای تامین اداره شهر به گونه ای تامین نمایند که فرآیند حرکت آن به سمت توسعه پایدار شتاب گیرد و فرصت زندگی برای نسل های حال آینده نیز فراهم آید.

برای تحقق این امر و برای نگهداشت، توسعه و عمران شهر نیاز به برنامه ریزی دقیق بر اساس میزان درآمدها است که درآمدهای پایدار مناسب ترین منبع تامین مالی مورد نظر است.

با یک نگاه اجمالی به هزینه های سنگینی که بر مدیریت شهری تحمیل می شود، مشخص می گردد که با توجه به امکانات و منابع موجود راهی جز مشارکت شهروندان در اداره شهر نیست. بی شک برای تحقق مشارکت مردم باید با تمام توان اعتماد سازی کرد و بدون تردید برای ایجاد اعتماد پایدار، باید در جهت آگاه کردن مردم از اهداف، وظایف، ماموریت ها، عملکردها و خدمات مدیریت شهری گام برداشت.

شهرداری‌ها به عنوان نهادهای مردمی موظف هستند خدماتی را به شهروندان ارائه کنند و در مقابل آن مبالغی را نیز به عنوان عوارض در سال، از مردم دریافت کنند.

اجرا نشدن درست هر کدام از خدمات شهرداری، اختلالات جدی در زندگی شهروندان ایجاد می‌کند که شاید ملموس‌ترین نمونه از خدماتی که اخذ عوارض از مردم را توجیه می‌کند، جمع‌آوری زباله و پسماندها توسط شهرداری باشد. دریافت عوارضی همچون نوسازی و اصناف سرفصل های کلیدی درآمدهای پایدار به شمار می روند که در مجموع منابع درآمدی شهرداری محسوب می شوند.

شهرداری داران نیازمند جهش است نه حفظ وضعیت موجود!

علی اصغر براتی رئیس شورای اسلامی شهر داران نیز با بیان این که  نیاز و خواسته مردم برای رشد و توسعه شهری بر کسی پوشیده نیست،  تصریح می کند: شهرداری داران فاقد منابع درآمدی پایدار است و پیشرفت شهر به خصوص در کارهای عمرانی نیازمند تعامل دو سویه مردم و شهرداری است.

وی می افزاید: چنانچه خواهان پیشرفت هستیم چاره ای جز مشارکت در تامین بخشی از هزینه های زندگی شهری نداریم، ضمن این که عوارض در همه شهرهای کشور دریافت می شود و قطعا در صورت مشارکت مردم نقش مهمی در انجام پروژه های عمرانی و بخصوص بهبود معابر و آسفالت و جدول گذاری خواهد داشت.

براتی ادامه می دهد: شهرداری داران قطعا بدون مشارکت مردم و با توجه به درآمدهای محلی و کمک های مقطعی استانی و ملی در نهایت قادر خواهد بود وضعیت نامطلوب فعلی را نگهداری کند که این خواسته هیچ یک از شهروندان نیست.

مردم به کمک شهرداری بیایند

رئیس شورای شهر داران با بیان این که شهر خوب تنها با شهروندان خوب ساخته می شود، از مردم  می خواهد با مشارکت در پرداخت عوارض، شهرداری را در انجام پروژه عمرانی و پیشرفت مناسب یاری کنند.

وی مشارکت فعال مردم در پرداخت عوارض را تنها راه توسعه شهر بر می شمرد و می گوید: طبق قانون، شهرداری سازمان مردم نهادی است که وظیفه ی تأمین بخش اعظمی از نیازهای شهری شهروندان را بر عهده دارد و هزینه ی خدمات ارائه شده را با استفاده از مکانیزم خاصی که "عوارض شهری " و"بهای خدمات" نامیده می شود از ساکنان حقیقی و حقوقی آن شهر در سال دریافت می کند.

وی می افزاید: اگر منابع مالی برای اجرای این پروژه‌های عمرانی و شهرسازی تامین نشود مدیریت شهر دچار بحران شده و علنا شهرداری کارآیی خود را در ارائه خدمات به شهروندان از دست می دهند.

براتی با اشاره به محرومیت شهرداری داران از منابع دولتی تاکید می کند: به همشهریان اطمینان می‌دهیم که خدمتگزارانشان در شهرداری، تمام تلاش خود را برای جذب اعتبارات دولتی می نمایند اما شهرداری ها نهادهای غیر دولتی هستند و درآمد آنها عمدتاً از کسب عوارض است.

عوارض صرف نوسازی و عمران شهر می شود

احمدرضا محسنی شهردار داران نیز  با تاکید بر این که به همکاری و مشارکت مردم برای موفقیت این طرح بسیار خوشبین است، خاطر نشان می کند: شهرداری ها مکلف به اخذ عوارض نوسازی هستند و این عوارض صرفاً‌ به مصرف نوسازی و عمران شهری خواهد رسید.

وی با بیان این که منظور از عوارض نوسازی، نوسازی و بهبود خدمات عمرانی در سطح شهر است، می افزاید: این عوارض  ارتباطی با نوسازی منازل شخصی ندارد، به طور مثال هزینه نوسازی آسفالت خیابان تختی و اورژانس در قالب همین عوارض تامین می‌شود.

محسنی ادامه می دهد: تعیین مبلغ عوارض بر اساس متراژ بنا و قیمت املاک تعیین می شود که به طور میانگین در شهر داران برای ساختمانی با ۲۸۰ متر مساحت حدود ۶ هزار تومان برای هر ماه تعیین شده است وعوارض دیگری که در قبض عوارض دریافت می شود بهای خدمات پسماند است که حدود ۴هزار تومان در ماه تعیین شده و جهت تامین هزینه های جمع آوری، انتقال و دفن زباله های شهری هزینه می‌شود.

اعتماد مردم موتور محرکه است

اخذ عوارض شهرداری واکنش های مختلفی را از سوی مردم موجب می شود. سوال بسیاری از شهروندان  این است که "چرا باید عوارض بدهیم؟ قبض آب و برق و گاز و تلفن می دهیم، مالیات می دهیم، هزار جور واریز به حساب های دولتی بابت گذرنامه و گواهینامه غیره هم داریم. عوارض شهرداری هم بدهیم؟ آن هم وقتی کوچه مان آسفالت نیست؟ خیابان مان دست انداز دارد؟ معابر وضعیت خوبی ندارند؟ "

برخی از مردم از پرداخت عوارض شهرداری سرباز می زنند و پرداخت آن را ناحق می دانند در حالی که  نه تنها نباید این پول را پول زور به حساب بیاورند بلکه باید بدانند با پرداخت عوارض به اقتصاد شهر خود، کمک  می کنند.

هر چند شاید  در نگاه اول سطح معیشت مردم و دست و پنجه نرم کردن آنان با انبوه مشکلات مادی ؛مانعی برای این کار باشد اما با تامل بیشتر روشن می شود عدم اطلاع کافی از خدمات شهرداری موجب نارضایتی برخی افراد از پرداخت عوارض است.

اگر تک تک شهروندان بدانند که از زمانی که پا از خانه خود بیرون می گذارند تا وقتی که به خانه بر می گردند، چه خدمات آشکار و نهانی هر چند اندک از سوی شهرداری ها به آنان می شود، قطعا به نقش برجسته خود به عنوان مهم ترین رکن این موضوع واقف می شوند.

مردمی که سالیان سال است در آرزوی کوچه هایی بدون گرد و خاک و یا خیابان هایی بی دست انداز و پارک ها و تفرج گاه هایی بهتر مانده اند و صبورانه از شهر فقط نامش را به یدک می کشند.

پر واضح است مشارکت خودجوشانه مردم در پرداخت عوارض؛ به یک باره پشتوانه عظیمی برای شهرداری ایجاد خواهد کرد تا این نهاد مهم با دلگرم شدن به درآمدهای خود برای رونق شهر دست به کار گردد.

گرچه قانون به شهرداری ها اجازه داده است که در صورت عدم پرداخت به موقع عوارض نوسازی شهروندان، نسبت به قطع برق و گاز آنها اقدام نماید و براساس ماده ۱۲ قانون نوسازی و عمران شهری چنانچه خانواری عوارض نوسازی ملک خود را در زمان مقرر پرداخت نکند شهرداری پس از گذشت دو ماه و بعد از صدور اخطار می تواند اقدام به قطع برق و سپس گاز خانه مذکور کند؛ اما نقطه امید بخش اینجاست که به گفته بسیاری از شهرداران،  این قانون  به دلیل همکاری حداکثری مردم در پرداخت به موقع عوارض جز در مواردی اندک به اجرا نرسیده است.

درآمدهای حاصل از عوارض؛  میراثی ارزشمند برای شورای جدید

 پرداخت به موقع عوارض به شهرداری می‌تواند در تحقق بودجه و ارائه خدمات بهتر به شهروندان و تداوم پروژه‌های کلان در مسیر توسعه و شکوفایی شهر موثر باشد.

از طرفی باتوجه به انجام طرح های عمرانی و برنامه های فرهنگی در شهر و تحول قابل لمسی  که در این راستا به وجود آمده است و نیز با عنایت به این که شهرداری داران درآمد پایداری ندارد، پرداخت عوارض توسط  شهروندان بهترین راهکار برای کمک به اقتصاد و توسعه شهری است.

البته شهرداری نیز ضمن فرهنگسازی در این زمینه، باید اعتماد و رضایت شهروندان را بیش از پیش جلب کند، تا شهروندان نیز با شهرداری همکاری و مشارکت داشته باشند و در نهایت فرهنگی نهادینه شود تا مردم به اهمیت پرداخت عوارض پی ببرند و بدانند هزینه ای که پرداخت می کنند برای رفاه و آسایش خودشان صرف می شود.

اهمیت این موضوع به قدری است که به جرات می توان گفت "فیش عوارض شهرداری" که به تازگی در خانه های مردم انداخته شده است؛ یک یادگار ارزشمند از شورای چهارم برای مردم و نیز یک امانت بزرگ برای شورای پنجم است تا با همفکری، تعامل وتلاش اعضای شورا و نیز دقت در انتخاب سکان دار این حیطه؛  شهر همچنان پوست بیندازد،  زنگار از روح آن زدوده شود و به  پویایی و توسعه حقیقی برسد.

گزارش از: فاطمه زمانی