"رنال کولیک"؛ بیماری هزار چهره/ محل درد، ارتباط مستقیمی با محل سنگ کلیه ها ندارد

به گزارش گروه علم و فناوری خبرگزاری ایمنا، نزدیک به پنج درصد افراد، یعنی تقریبا یک نفر از هر بیست نفر، در مقطعی از عمر خود درد ناشی از سنگ کلیه را تحمل کرده‌اند. سنگ‌های کلیه، توده‌های معدنی سختی هستند که در کلیه تشکیل می‌شوند و ممکن است در کلیه، حالب، مثانه و پیشابراه دیده شوند.

 جنس این سنگ‌ها نیز با هم متفاوت و ممکن است از کریستال‌های اگزالات کلسیم، فسفات کلسیم، اسید اوریک یا سیستئین باشد. از نظر اندازه نیز سنگ‌ها با هم متفاوت هستند، به گونه ای که گاهی به کوچکی شن و سنگ‌ریزه‌ بوده و گاهی بزرگ و حتی شاخه‌دار، به شکل شاخ گوزن هستند و حتی ممکن است حجم لگنچه کلیه را نیز پر کنند.

این سنگ‌ها از شایع‌ترین علل وجود خون در ادرار و بروز دردهای شکمی، درد پهلوها و درد منطقه کشاله ران محسوب می‌شوند. در واقع حدود ۹۰ درصد از سنگ‌های کوچک (کوچک‌تر از ۵ میلی‌متر) بدون نیاز به اقدام درمانی خاصی از بدن دفع می‌شوند و تنها حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد سنگ‌ها به اقدامات درمانی جدی نیازمند هستند. این در حالی است که تقریبا نیمی از افرادی که دچار سنگ کلیه می‌شوند، اگر به اقدامات پیشگیرانه متوسل نشوند، تا ۵ سال بعد دچار سنگ‌های بیشتری خواهند شد.

در خصوص تشخیص سنگ کلیه، دردهای ناشی از سنگ کلیوی، علت ایجاد درد و ... گفتگویی داشتیم با "دکتر پیمان صالحی، جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و ناباروری مردان" که مشروح آن در ادامه از نظرتان می گذرد:

بیمارانی که دچار دردهای ناشی از سنگ های کلیوی می شوند چه علائمی را تجربه می کنند و مراحل تشخیص سنگ کلیه توسط پزشک چگونه انجام می شود؟

درنگاه اول بیمار دچار رنال کولیک بی قرار است و از درد به خود می پیچید. تمایل بیمار به بی حرکت بودن باید شک به مشکلات اسکلتی عضلانی ویا پریتونیت را برانگیزد. از نظر علائم حیاتی نکته بسیار حائز اهمیت، گرفتن درجه حرارت بدن بیمار است که در صورت وجود تب به همراه سنگ وانسداد یک اورژانس اورولوژی مطرح است. این در حالی است که پس از معاینه قلـب و ریه ها، معاینه شکم دارای اهمیت فوق العاده زیادی است.

در معاینه شکم باید در صورت مشاهده وجود هرگونه اسکار جراحی، برجستگی یا غیر قرینه بودن شکم مورد توجه قرار گیرد. همچنین سمع اپیگاستر از نظر وجود بروئی ناشی از مشکلات عروق کلیوی و وجود صداهای روده ای باید مد نظر باشد.

در لمس، نرم بودن شکم، وجود تندرنس وریباند تندرینس، لمس توده به ویژه در نقطه مک بورنی و سایر معاینات مربوط به بررسی پریتوان باید انجام شود. در صورت وجود هرگونه تندرنس یا سایر علائم تحریک پریتوان، جهت رد مسائل مهمی نظر آپاندیست یا پاتولوژی های تخمدان مشاوره جراحی عمومی باید مورد توجه قرار گیرد.

آیا دردهای رنال کولیک، علت مشخصی دارند و به بیان دیگر اینکه چه مواردی در ایجاد در ناشی از سنگ کلیه موثر هستند؟

اتیولوژی و یا ریشه یابی ایجاد درد در بیمارانی که دارای سنگ سیستم ادراری هستند از نظر فیزیوپاتولوژیک کمی پیچیده است، اما تئوری هایی که بیشتر در این زمینه قابل قبول هستند شامل  مواردی نظیر التهاب، هایپرپریستالتیسم و یا اتساع حالب و سیستم پیلو کالیس و افزایش فشار داخل لومن که محصول انسداد ناشی از حرکت سنگ است.

خصوصیات دردهای  رنال کولیک و علائم همراه آن چیست و آگاهی از سابقه پزشکی بیماران چه تاثیری در شناخت بیماری دارد؟

درد ناشی از سنگ سیستم ادراری  معمولا شدیدترین دردی است که فرد در طول زندگی تجربه کرده است و معمولا به صورت حاد و acute onset آغاز می شود. این در حالی است که محل درد ارتباط مستقیمی با محل سنگ ندارد و ممکن است درد در محل زاویه   costovertebral  یا کوادران های تحتانی شکم، کشاله ران و ناحیه اینگوینال و یا بیضه ها یا لابیاها حس شود یا انتشار یابد.

علائم همراه به صورت حالت تهوع واستفراغ، هماچوری( میکروسکوپیک یا گروس)، سوزش ادرار، تکرر ادرارو... ممکن است وجود داشته باشند که در شرح حال بیمار باید مد نظر قرار گیرند.

همچنین در سابقه پزشکی بیمار باید در مورد سابقه دردهای مشابه یا سنگ های ادراری، بیماری های زمینه ای( مانند بیماریهای استخوانی، روده ای، متابولیک، نقرس و... ) ، سابقه اعمال جراحی، سابقه مصرف داروها وسابقه فامیلی سنگ های ادراری از بیمار سوال شود.

تشخیص های افتراقی که برای یافتن یک مورد خاص به کار می رود در مبتلایان به سنگ های کلیه شامل چه مواردی است و در این روش چه احتمالاتی مورد توجه قرار می گیرد؟

در این روش تشخیصی بیماری هایی نظیر آپاندیسیت، آبسه آپاندیکولار، کیست های بزرگ تخمدان، پارگی کیست تخمدان، تورشن کیست تخمدان، حاملگی خارج رحمی، تورشن بیضه، پریتونیت، آمبولی مزانتر ، دیورتیکولیت، ولولوس، سنگ ها ومشکلات کیسه صفرا و کبد ، دردهای گوارشی با منشا معده و دئودنوم، پانکراتیت ، انسداد روده، هرنی اینگوینال، اپیدیدیم ارکیت، بیماریهای ایسکمیک قلب نظیر MI ، پریکاردیت، آمبولی ریه وسایر پاتولوژی های مربوط به دیافراگم و پلور، مشکلات عروقی کلیه وآئورت نظیر دایسکشن، آمبولی، آنوریسم و... مورد توجه قرار می گیرد.