"اسپرموگرام"، نخستین آزمایش تشخیص ناباروری مردان

به گزارش گروه علم و فناوری خبرگزاری ایمنا، ناباروری مردان یکی از موانع اصلی در مسیر زوج ها برای فرزند دار شدن است. اما اگر فکر می کنید در صورت نابارور بودن مرد راه حلی وجود ندارد، باید بگویم امروزه درمان هایی برای حل این مشکل نیز وجود دارد. بنابراین با وجود آنکه در گذشته عنوان می شده که بخش عمده ای از علل ناباروری را باید در زنان جستجو کرد، پزشکان امروز مدعی هستند که نقش زوج ها در این امر یکسان است و زن و مرد هر دو در این امر دخالت دارند.
شاخص های فراوانی در شروع ناباروری در مردان دخالت دارند. در خصوص آزمایش های تشخیصی در ناباروری مردان با "دکتر پیمان صالحی، متخصص و ارولوژیست" به گفتگو پرداختیم که مشروح آن در ادامه از نظرتان می گذرد:

آزمایش "اسپرموگرام" چه نقشی در شناسایی ناباروری مردان دارد؟
در بررسی توانایی باروری مردان پس از شرح حال و معاینه، نخستین آزمایش درخواستی پزشکان اسپرموگرام یا آنالیز مایع منی (Semen Analysis) است. در مقایسه با تست های قند خون یا تیرویید که اگر از یک سطح مشخصی به عنوان نمونه قند خون بالاتر باشد، تشخیص دیابت داده می شود، در مورد اسپرموگرام این گونه نیست. بلکه اعداد اعلام شده برای سطح نرمال اسپرموگرام تنها اعداد و آماری است که از بررسی آزمایش اسپرموگرام افراد بارور در جمعیت های مشخص استخراج شده اند.
حال اگر اعداد آزمایش فردی منطبق بر اعداد رفرنس یا مبنا نباشد به معنی این که فرد نابارور می باشد نیست و از سوی دیگر، اگر اعداد آزمایش اسپرموگرام فردی در محدوده نرمال باشد، به هیچ عنوان تضمین کننده بارور بودن فرد نمی باشد. برای قضاوت صحیح تر باید حداقل دو تا سه آزمایش که با فاصله یک تا دو هفته از یکدیگر انجام شده اند، تهیه شود. همچنین بهتر است این آزمایش در مراکز ناباروری یا آزمایشگاه هایی که آموزش ویژه در مورد انجام این آزمایش دیده اند، انجام شود.

نحوه نمونه گیری برای انجام اسپرموگرام چگونه است و چه زمانی باید برای آن اقدام کرد؟
برای انجام آزمایش بهتر است بین دو تا هفت روز قبل از انجام آزمایش انزال یا نزدیکی رخ نداده باشد (زمان ایده آل ۲۴ تا ۴۸ ساعت می باشد). درآزمایشگاه های مراکز ناباروری معمولا اتاق ویژه نمونه گیری در اختیار زوجین قرار می گیرد، اما اگر نمونه دادن در این مکان ها دشوار باشد، می توان نمونه را در منزل تهیه کرد و کمتر از نیم ساعت در دمای بدن آن را به آزمایشگاه رساند. ظرف نمونه گیری باید از آزمایشگاه گرفته شود و کاملا تمیز باشد. دهانه ظرف نیز باید به اندازه کافی گشاد باشد. نمونه باید حداکثر طی یک ساعت پس از انزال مورد بررسی قرار گیرد.
 
آنالیز نمونه گیری آزمایش اسپرموگرام چگونه تفسیر می شود و بر اساس چه معیارهایی اعداد آن تعریف می شوند؟
در آزمایشگاه نمونه با روش چشمی یا با کمک نرم افزار کامپیوتری و یا ترکیبی از دو روش آنالیز می گردد. اعداد مبنا بر اساس معیارهای سازمان بهداشت جهانی تعریف می شوند و درحال حاضر دو ویرایش مربوط به سالهای ۱۹۹۲ و ۲۰۱۰ با تفاوت های خاص مورد استفاده قرار می گیرند. تفسیر این آزمایش به عهده پزشک می باشد.

آزوسپرمی چیست و تعداد اسپرم ها باید چه میزان باشد؟
در آخرین ویرایش تعداد اسپرم ها ۱۵ میلیون در یک سی سی مایع منی یا ۴۰ میلیون اسپرم در کل حجم انزال ارائه شده است (حجم منی ضربدر تعداد اسپرم ها در یک سی سی). اگر تعداد اسپرم ها کمتر از ۱۵ میلیون باشد الیگوسپرمی و اگر تعداد اسپرم ها صفر باشد آزوسپرمی نامیده می شود.

سرعت حرکت اسپرم ها بیانگر چه موضوعی است و آستنوسپرمی به چه موردی گفته می شود؟
در طبقه بندی قدیم چهار درجه بندی برای حرکت اسپرم ها در نظر گرفته شده بود که پس از مشاهده اسپرم ها در زیر میکروسکوپ، برحسب میزان سرعت آن ها در این چهار گروه با معیار درصد بیان می شدندکه به صورت A و B وC وD  یا ۴ و ۳ و ۲ و ۱ تعریف می شد.
A  معادل ۴ بوده و به معنی حرکت سریع اسپرم ها است. همچنین D معادل ۱ بوده و به معنی اسپرم های بدون حرکت یا immotile می باشد. در این تقسیم بندی حداقل حرکت A>۲۵%  یا A+B>۵۰% باید باشد. کمبود حرکت اسپرم ها، آستنوسپرمی نامیده می شود.
 
در سیستم درجه بندی جدید، حرکت اسپرم ها به چه صورت است و اولویت در چیست؟
در سیستم درجه بندی جدید سرعت اهمیت کمتری دارد و این که اسپرم حرکت رو به جلو داشته باشد، در اولویت قرار دارد. در این سیستم حرکت اسپرم ها در ۳ گروه تقسیم می شود که شامل حرکت پیشرونده (Progressive motility)، حرکت غیرپیشرونده (Non progressive motility)، بی حرکت (Immotile) است.
در این سیستم درصد حرکت پیشرونده اسپرم ها حداقل ۳۲% و کل اسپرم های دارای حرکت باید حداقل ۴۰% باشند که کاهش حرکت اسپرم ها آستنوسپرمی نامیده می شود.