مناظره های تلویزیونی در ایران و جهان

به گزارش خبرگزاری ایمنا، اولین مناظره تلویزیونی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم  که روز جمعه 8 اردیبهشت 1396، برگزار شد، بحثها و اظهار نظر های گوناگونی  را در بین مردم و صاحب نظران سیاسی برانگیخت و حدسها و گمانه زنی ها در مورد کاندیدای موفق را افزایش داد. استفاده از شیوه برگزاری مناظره‌های تلویزیونی نامزدهای ریاست جمهوری در ایران سابقه چندان طولانی ندارد و به سال 1388 باز می گردد که  برای نخستین بار توسط کمیسیون تبلیغات انتخاباتی برای انتخابات ریاست جمهوری این سال اعلام شد.

با این وجود استفاده از این شیوه برای مردم ایران جذابیت زیادی داشته و سبب افزایش توجه مردم به برنامه های ادعایی کاندیداهای ریاست جمهوری و همچنین افزایش مشارکت آنها در انتخابات شده است. با توجه به استقبالی که در ایران از این شیوه تبلیغات شده است؛ می کوشیم به تجربه برخی کشورهای دیگر نگاهی انداخته تا ببینیم سابقه برگزاری این مناظرات در کشورهای دیگر به چه نحوی بوده و چه بازخوردهایی داشته است.

سابقه مناظره‌های انتخاباتی در آمریکا به حدود 60 سال قبل  بازمی‌گردد؛ پیش از انتخابات سال 1960 آمریکا، ریچارد نیکسون از حزب جمهوریخواه و جان اف کندی از حزب دموکرات نخستین مناظره انتخاباتی تاریخ ایالات متحده را برگزار کردند. این مناظره یکی از پرمخاطب‌ترین برنامه‌های رادیو و تلویزیون آمریکا در طول تاریخ محسوب می شود؛ چرا که 66 میلیون مخاطب را به خود جذب کرد. بعد از آن نیز همواره مناظره های ریاست جمهوری در این کشور ادامه داشته است.

یکی از نکات جالبی که علاوه بر برنامه ها و مواضع نامزدهای ریاست جمهوری، در حین مناظره های انتخابات ریاست جمهوری آمریکا برای مردم مشخص می شود، قدرت بیان و عکس العمل  فوری نامزدها در پاسخگویی به ادعاهای کاندیدای رقیب و نیز میزان توان و سلامت جسمی آنهاست. به عنوان نمونه در اولین مناظره آمریکا، بیماری نیکسون در جریان این مناظره ها باعث شد تا او حالتی رنگ پریده و مستاصل داشته باشد و نتواند از برنامه‌ها و مواضعش دفاع کند. این امر در کنار برخی مسائل دیگر سبب شد تا سرانجام کندی برنده این مناظره، رقابت انتخاباتی را هم ببرد و راهی کاخ سفید شود. در آخرین مناظره ریاست جمهوری آمریکا نیز بحثهای زیادی بر سر سلامتی خانم کلینتون و توانایی او در اداره مناظره ها پیش آمد. به گونه ای که دونالد ترامپ در جریان برگزاری مناظره های ریاست جمهوری مدعی شد: «خانم کلینتون در ابتدای مناظره ها سرحال است و در پایان از حال می رود!». انتشار ویدئویی از خانم کلینتون که به بعد از مناظره به سختی می توانست سوار خودرویش شود و تقریبا از حال رفت، بر این شایعات دامن زد و سبب شد تا ترامپ درخواست «آزمایش استفاده از مواد نیروزا» قبل از مناظرات را ارائه دهد. در نهایت خانم کلینتون هم نتوانست به مقام اولین رئیس جمهور زن آمریکا دست یابد.

تاریخچه برگزاری مناظره های تلویزیونی انتخابات ریاست جمهوری در کشور فرانسه نیز به سال 1974 باز می گردد؛ یعنی زمانی که «شارل دو گل»،  اولین رئیس جمهور پنجمین جمهوری فرانسه، پیشنهاد داد انتخابات ریاست جمهوری فرانسه نیز بر اساس حق رای همگانی برگزار شود. بدین ترتیب الگوی مناظرات تلویزیونی در این کشور از سال 1974 تا کنون به این صورت بود که بین دو نامزد نهایی برگزار می شد، با این وجود امسال(2017)  مناظره های تلویزیونی این کشور با حضور همه مدعیان حاضر در گود از لنز دوربین ها گذشت و به جامعه فرانسه عرضه شد. این مناظره به سبک میزگرد و با حضور تنها یک مجری مرد در مدت زمان ۳ ساعت و ۲۰ دقیقه انجام شد. ۶ نامزد غیر اصلی از شانس و زمان برابری برای دفاع از ایده های خود برخوردار بودند تا عدالت در مورد همه آنها به یک اندازه اجرا شود. ماندن یا خروج از اتحادیه اروپا، مهاجرت و امنیت، مهمترین مسائلی بودند که پس از موج اقدامات تروریستی دراین کشور از سوی گروه های تروریستی مانند داعش از مسائل اصلی و مهم این انتخابات محسوب می شدند و نامزدهای ریاست جمهوری سیاستهای یکدیگر را بر سر این موضعات به چالش کشیدند.

 آگاهی از شیوه جدید برگزاری مناظره ریاست جمهوری در فرانسه از آنجا جالب می شود که  شیوه جدید آنها به الگویی برای برگزاری مناظرات ایران نیز تبدیل شده است . جمهوری اسلامی ایران که نظام نیمه ریاستی – نیمه پارلمانی خود را از فرانسه الهام گرفته است، امسال کوشید به دلیل جواب ندادن مدل آمریکایی یعنی مناظرات رو در رو (مدل انتخابات سال 88) ، مناظرات انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۶ را با الگو گرفتن از مدل جدید فرانسوی ها سامان دهی و اجرا کند. این شیوه جدید علیرغم رعایت قابل تحسین دموکراسی و عدالت، با برخی انتقادات هم در فرانسه و هم در ایران مواجه است. نحوه چیدمان سوالات، مدیریت زمان و عدم فرصت کافی برای پاسخگویی کاندیداها به انتقادات نامزهای رقیب برخی از ایرادات مدل جدید مناظرات تلویزیونی هستند که  باید دید ایرانیها زودتر موفق به رفع آنها می شوند یا فرانسویها!

منبع:

The Kennedy-Nixon Debates - U.S. Presidents. From:   www.history.com/topics/us-presidents/kennedy-nixon-debates

Documentary on presidential debates, INA (French)