منطقه ۴ از شمال به میدان احمدآباد در مسیر خیابان جی تا تقاطع خیابان همدانیان، از جنوب به پل اشکاوند در مسیر زاینده‌رود تا میدان بزرگمهر، از شرق به قسمتی به حدفاصل باغ رضوان تا جاده انرژی اتمی و قسمتی به کمربندی شرق و از غرب به میدان بزرگمهر در محور خیابان بزرگمهر تا میدان احمدآباد محدود می‌شود.
ویژگی‌های تاریخی و گردشگری: مسجد خان در احمدآباد را باقرخان خوراسگانی قبل از سال ۱۲۰۰ ساخته و میرزا حسین سراج الملک وزیر که از خانواده اوست، آن را در سال ۱۲۸۰ تعمیر کرده است (جابری انصاری، ۱۳۸۴: ۱۳۴). طوایف آریایی بعد از سرازیر شدن به فلات ایران، در این دشت‌های خشک و بی‌آب و علف و در دامنه‌های کوه‌های عریان، دچار زمستان‌های سخت و تابستان‌های گرم شدند و ناچار شدند با رنج و زحمت و کارکرد دست و با عشق و علاقه و همت، مکانی برای خود تهیه کنند. به ناچار برخی از اینها با نام دست (علامت زحمت و کوشش = دستگرد) و برخی با نام مهر (عشق و علاقه) نام‌گذاری شد (مهریار، ۱۳۸۲: ۳۸۶). پل قدیمی شهرستان در ۳ کیلومتری شرق پل خواجو و جنوب روستای شهرستان واقع است.
جابری انصاری می‌نویسد: در این ناحیه پلی و مناره‌ای به نام شهرستان وجود دارد. به عقیده بعضی باستان‌شناسان، ساختمان این پل، قدیمی و متعلق به دوره ساسانی است ولی در ادوار بعد و از آن جمله در دوره سلجوقیان، آن را مرمت کرده‌اند. ملک‌شاه سلجوقی نیز طبق روایتی، ماجرایی نزدیک این پل دارد. قبر الراشد بالله خلیفه عباسی نیز که در سال ۵۳۲، خراسانیان او را کشتند آنجاست (رک: جابری انصاری، ۱۳۷۰: ۴۶۶و۷۳ ،۶). در مجاورت این بقعه و پل شهرستان، پیش‌تر مناره‌ای هم از قرن ۶ ه. ق از دوره سلاجقه وجود داشته که در ردیف مناره‌های بسیار زیبای اصفهان به شمار می‌آمده است. این مناره دو پلکان داشته که از یکی بالا می‌رفته‌اند و از یکی پایین می‌آمده‌اند. بیشتر سیاحان که از عهد صفویه به اصفهان آمده‌اند، از این بنا دیدن کرده و آن را توصیف کرده‌اند (هنرفر، ۱۳۵۰: ۲۱۰- ۲۰۷). قلعه‌ای نیز موسوم به شهرستان در این منطقه بود که به مرور زمان، تبدیل به تل خاک شده است (رفیعی مهرآبادی، ۱۳۵۲: ۹۶). مسجد شهرستان که در شهرستان جی در مجاورت پل شهرستان و مقبره الراشد بالله واقع شده، مسجدی است کوچک که در اثر مرور زمان و نبود توجه، به ویرانه‌ای تبدیل شده و فقط کتیبه تاریخی آن، به خط ثلث سفید بر زمینه کاشی لاجوردی‌رنگ موجود است که تاریخ ساخت (۱۰۴۲ ه. ق) و کاتب آن (محمدرضا الإمامی الأدهمی) را تعیین می‌کند (همان، ۱۴۶).
ویژگی‌های فرهنگی: غدیرخم بنا به اهمیت محتوایی و نقش حساسش در فرهنگ اسلامی و شیعی، سبب شده است که در طول تاریخ، بناها، مسجدها، کتابخانه‌ها، بیمارستان‌ها و مراکز فراوانی را به آن عنوان، نام‌گذاری کنند. یکی از این نمونه‌ها باغ غدیر در اصفهان است. این مجموعه وسیع که یکی از باصفاترین اماکن عمومی شهر اصفهان است، با هندسه‌ای دلپذیر و معماری سنتی و برخورداری از همه عناصر لازم، در حاشیه شرقی شهر ساخته شده است. از سال ۱۳۶۲ تا ۱۳۶۹، فکر احداث مجموعه فرهنگی باغ غدیر، از طرف شهرداری بین مسئولان مطرح شد و اواخر سال ۱۳۶۴، بنا به پیشنهاد شهرداری اصفهان، طرح بنای یادبود علامه امینی در باغ غدیر به مسابقه گذاشته شد. چند ماه پس از آنکه طرح‌های اولیه برای شهرداری اصفهان ارسال شد، کار احداث مجموعه فرهنگی باغ غدیر آغاز و در سال ۱۳۷۲ افتتاح شد. مهرآباد اصفهان، محله‌ای بزرگ و زیبا واقع در شمال خیابان مشتاق دوم است. در فهرست آماری سال ۱۳۷۵ این نام نیامده است چون که شهر، روستا را بلعیده است.
ویژگی‌های مذهبی: نام محله شاه‌زید برگرفته از آرامگاهی به همین نام است که از نظر معماری و تزئینات کاشی‌کاری به‌خصوص گنبد آن از جمله بناهای نفیس و جالب اصفهان به‌شمار می‌رود. شاردن پس از توصیف قسمت‌های شرقی اصفهان می‌نویسد: «… از آنجا به شازید (شاه‌زید) می‌رسیم که وجه تسمیه آن وجود خانقاهی است که به افتخار یکی از پسران امام حسن (ع) در این محله برپا شده است.»
نظر شما