نظام تقسیم سنتی آب در سمنان به حدود هزار سال پیش باز می گردد و شیخ علاالدوله سمنانی از سران ایلخانی که سپس از عارفان به نام ایران شد در هفتصد سال پیش ساماندهی و مهندسی این تقسیم را که تا به امروز نیز ادامه دارد انجام داده است .
این نظام تقسیم در سمنان به طور کلی بدین گونه است که آب از رودخانه‌ای به نام گل رودبار از شمال شهر وارد می‌شود و در محلی به نام آب پخش کن یا پا را به پنج قسمت تقسیم و سپس به ۶ استخر ذخیره آب سرازیر می‌شود که هر کدام نامی دارند و نام‌ها برگرفته از اسامی تاریخی محله‌هایی است که آب وارد آن می‌شود. استخرها با نامهای زاوغان، کوشمغان، کدیور، ناسار، لتیبار و شاهجوی شناخته می‌شوند که به همراه بنای نگهبان آب که در آب پخش کن (پارابن) همگی دارای ثبت ملی هستند و به جز استخر لتیبار که به هنگام ساخت المان میدان هفتم تیر (منوچهری) تخریب شد و ذخیره آب آن در استخری دیگر در نزدیکی مکانی به نام قدیمی چهل قبله که در حال حاضر به آن پارک سنگی می‌گویند انتقال یافت؛ سایر آنها به همان شکل باقی مانده است.
استخر زاوغان به شماره ۸۶۳۹؛ استخر کوشمغان به شماره ۸۶۱۵، استخر کدیور با شماره ۸۶۱۳، استخر لتیبار (تخریب شده) به شماره ۸۶۱۴، استخر ناسار با شماره ۸۶۲۲، استخر شاهجوی با شماره ۸۶۲۰ و بنای نگهبان آب یا پا را به شماره ۸۶۱۶ در سال ۱۳۸۲ در فهرست آثار ملی شده‌اند.
همچنین نظام آبیاری در شهر سمنان در سال ۱۳۹۰ با شماره ۴۰۰ در فهرست آثار معنوی ایران ثبت شد و تلاش برای ثبت جهانی آن نیز در جریان است.
نظر شما