وجود اکوسیستم خوب و زیستگاه‌های قابل توجه باعث شد که در سال ۴۶، شورای عالی شکاربانی و نظارت بر صید طی مصوبه‌ای ارتفاعات نام برده را به نام منطقه حفاظت شده کلاه قاضی تحت قرق اعلام نماید که به غیر از ارتفاعات کلاه‌قاضی، شاهکوه، شیدان، قارنه، ورپشت و کوه صفه در جنوب غربی اصفهان را نیز در بر می‌گرفت.
تاریخچه حفاظت
در سال ۴۸ به دلیل وسعت زیاد، منطقه به دو قسمت تقسیم شد و قسمت جنوب شرقی که شامل ارتفاعات کلاه قاضی، شیدان، ورپشت و قارنه بود عنوان پارک وحش به خود گرفت و ناحیه شمال غربی با انتزاع کوه صفه از آن، منطقه حفاظت شده شاهکوه نامیده شد. در سال ۵۴ سطح حفاظتی این منطقه از پارک وحش به پناهگاه حیات وحش تنزل یافت. سپس در سال ۶۹، منطقه حفاظت شده شاهکوه آزاد اعلام گردید و مرز پناهگاه حیات وحش اصلاح گردید. در نهایت در سال ۷۴ و بر اساس مصوبه شماره ۱۴۴ مورخ ششم مهرماه ۷۴، شورایعالی حفاظت محیط زیست سطح حفاظت ۴۷۱۸۴ هکتار از منطقه به پارک ملی ارتقاء یافت و ۳۷۲۷ هکتار آن نیز به صورت پناهگاه حیات وحش باقی ماند. تا کنون علاوه بر مطالعات طرح جامع(توجیهی و تفصیلی) مطالعات موردی متعددی از جملع تحقیقات علمی توسط مراکز دولتی و دانشگاهی و پایان‌نامه‌های دانشجویی در مقاطع مختلف تحصیلی و در زمینه‌های گوناگون علمی در این اکوسیستم بکر به انجام رسیده است.
موقعیت جغرافیایی
پارک ملی و پناهگاه حیات وحش کلاه قاضی با مساحت ۵۰۹۱۱ هکتار در جنوب شرقی اصفهان و در مجاورت شهر جدید بهارستان واقع شده است. متوسط ارتفاع منطقه ۱۷۲۰ متر از سطح دریا است. این منطقه دارای چندین آبراهه خروجی با رتبه‌های مختلف یک تا چهار می‌باشد اما مهمترین آبراهه آن که از قسمت میانکوه سرچشمه گرفته دارای شیب خالص ۱.۵۶ و شیب ناخالص ۲.۶۴ درصد بوده است و از جنوب شرقی حوزه خارج می‌گردد.
جاده آسفالته کبوترآباد به روران، قارنه و محمدآباد حد شمالی پارک را محدود می‌کند. این پارک از طرف غرب به گردنه گریژنه، گردنه لاشتر و اتوبان اصفهان-شهرضا محدود می‌شود. ارتفاعات شاهکوه نیز جزو محدوده پارک است. بقیه محدوده غرب، جنوب و شرق پارک عارضه جغرافیایی خاصی نداشته و فقط یک خاکریز به صورت سد خاکی این محدوده را مشخص کرده است.
در این منطقه رشته‌کوه‌هایی به موازات هم وجود دارند که جهت آنها شمال غربی_ جنوب شرقی است. این رشته کوه‌ها تحت تاثیر رطوبت رشته کوه زاگرس می‌باشند.
ارتفاعات شمالی شامل شیدان، ورپشت و قارنه بوده و رشته کوه شیدان نامیده می‌شود و رشته کوه جنوبی نیز کلاه قاضی نام دارد. این کوه نام خود را از دو ارتفاع سنگی گرفته که هر دو از طرفین با شیب‌های تند به دشت ختم می‌شوند و به صورت دو برج سنگی سربرافراشته اند و کلاه بوقی شکل قاضیان قدیمی را تداعی می‌نماید.
اقلیم
با توجه به این‌که نزدیک‌ترین ایستگاه هواشناسی به منطقه ایستگاه کبوتر آباد می‌باشد، این محل به عنوان ایستگاه معرف در نظر گرفته شده است. اقلیم منطقه بر اساس روش آمبرژه خشک و سرد و بر اساس روش دمارتن خشک می‌باشد. میزان بارندگی سالیانه در حدود ۱۱۸.۷ میلیمتر بوده و توزیع فصلی آن به صورت ۲۸.۶ درصد در بهار، ۱.۶ درصد در تابستان، ۲۸.۵ درصد در پاییز و ۵۹.۳ درصد در زمستان می‌باشد. دمای متوسط سالیانه ۱۵.۵۴ درجه سانتیگراد است. متوسط دمای حداکثرهای سالیانه ۲۳.۰۸ و متوسط حداقل‌های سالیانه ۷.۰۹ درجه سانتیگراد است.
رژیم بارندگی منطقه، مدیترانه‌ای است که دارای تابستان‌های خشک و زمستان‌های همراه بارش می‌باشد. حداقل مطلق رطوبت ماهیانه منطقه متعلق به تیرماه با مقدار ۲۸.۲ درصد و حداکثر مطلق آن مربوط به دی‌ماه با مقدار ۶۵.۳ درصد بوده و میانگین سالیانه تبخیر از سطح آزاد آب در این منطقه برابر ۲۵۴۴ میلیمتر می‌باشد. جهت باد غالب در گلباد سالیانه غربی و جنوب غربی می‌باشد.
سیمای طبیعی
پارک ملی و پناهگاه حیات وحش کلاه قاضی به دلیل قرار داشتن در اقلیم خشک دارای سیمای نیمه کویری است. به دلیل بارندگی کم و نیمه کویری بودن، منطقه دارای پوشش گیاهی ضعیفی می‌باشد و دارای ظرفیت بسیار محدودی از نظر جمعیت حیات وحش می‌باشد. اما وسعت مناسب و سیمای مطلوب توپوگرافی آن (شامل دو رشته کوه در دو طرف و بخش دشتی در بین دو کوه) باعث می‌شود که بتواند در سال‌های با وضعیت عادی کلیه نیازهای زیستی حیات وحش خود را تامین کند.
تنها وجود معادن سنگ لاشتر در این منطقه که بین دو رشته کوه شیدان و کلاه قاضی واقع است باعث تخریب چشم انداز زیبای منطقه شده است اما از آنجا که فعالیت این معادن مربوط به بیش از ۵۰ سال گذشته می‌باشد و مشمول ضوابط زیستی محیطی مصوب اخیر نمی‌گردند کماکان به فعالیت خود در محدوده پناهگاه حیات وحش ادامه می‌دهند.
این منطقه با وجود قرار گرفتن در یک ناحیه نیمه بیابانی به دلیل دارابودن توپوگرافی متنوع، سیمای دشتی-کوهستانی و تغییرات ارتفاع از ۱۵۳۰ و ۲۵۳۴ متر از میکروکلیماهای محلی ارتفاعی مختلفی برخوردار است. کوه‌های منطقه شامل کلاه قاضی، شیدان، میانکوه، قارنه، شترخواب و دره‌های منطقه شامل دره رودخانه، دره لاقارنه، دره انجیری، دره قارنه، دره گریژنه، دره اشکی، دره چاه موسی، دره نی، دره سوروش جان و ....تنگه‌ها و گردنه‌ها شامل تنگه گریژنه، گردنه ورپشت، گردنه قارنه، گردنه لاشتر و ... می‌باشند.313/
نظر شما