راهکارهای جلوگیری از آسیب مفصل‌های بدن

به گزارش خبرگزاری ایمنا، مفصل‌ها نقاطی در بدن هستند که دو استخوان به هم وصل می‌شوند و امکان حرکت را فراهم می‌کنند. مفصل‌ها برای عملکردهای مختلف بدن بسیار حائز اهمیت هستند. به عنوان مثال، مفصل زانو به شما امکان خم و راست کردن زانو را می‌دهد، مفصل مچ دست به شما امکان حرکت دست و انجام کارهای مختلف را می‌دهد و مفصل‌های دیگر در بدن نیز نقش‌های مهمی در حرکت و فعالیت‌های روزمره دارند.

حفظ سلامت مفصل‌ها بسیار مهم است، زیرا هر گونه مشکل یا آسیب در این مناطق می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر عملکرد روزمره و کیفیت زندگی داشته باشد. به منظور حفظ سلامت مفصل‌ها، می‌توان از راهکارهایی مانند ورزش منظم، نگهداری وزن سالم، استفاده از فناوری‌های مرتبط با محافظت از مفاصل، انجام تمرینات تقویتی و اطمینان از استفاده بهینه و صحیح از مفصل‌ها در فعالیت‌های روزمره استفاده کرد.

بیماری‌های مفصلی چگونه رخ می‌دهد؟

آسیب دیدن غضروف مفصلی از شایع‌ترین دلایل آسیب دیدگی مفصل و به دنبال آن بیماری مفصلی است که به دنبال حوادثی همچون تصادفات رانندگی، زمین خوردن و سقوط از ارتفاع، عفونت مفصل رخ می‌دهد؛ البته برخی عوامل و فاکتورهای خطرساز هستند که ریسک ابتلاء به بیماری‌های مفصلی را افزایش می‌دهد:

• سابقه خانوادگی ابتلاء به بیماری فامیلی
• بالا رفتن سن
• جنسیت (زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلاء به بیماری مفصلی قرار دارند)
• آسیب دیدگی قبلی مفصل
• وارد شدن فشار اضافه به مفصل در اثر چاقی
• مشاغل سنگین و خاص

شایع‌ترین انواع بیماری‌های مفصلی

سیستم اسکلتی انسان برخلاف ظاهر ساده آن بافت بسیار پیچیده‌ای است که اجزای مختلفی تشکیل شده که تمام این اجزا امکان فعالیت و حرکت استخوان را فراهم می‌آورد.

یکی از مهم‌ترین اجزای استخوان مفصل نام دارد که نقش بسیار مهمی در استخوان ایفا می‌کند. استخوان‌ها به وسیله محلی به نام مفصل به یکدیگر متصل می‌شود و بوسیله این عضو حرکت استخوان‌ها را روان می‌کنند. به هریک از بیماری‌ها یا صدماتی که بر مفصل‌های انسان تأثیر می‌گذارد؛ بیماری‌های مفصلی می‌گویند؛ از شایع‌ترین انواع بیماری‌های مفصلی می‌توان به:

آرتریت یا التهاب مفصل

به التهاب یک یا چند مفصل آرتریت می‌گویند، آرتریت یا ورم مفاصل یک بیماری خاص نیست بلکه شامل انواع مختلفی از بیماری‌های است که مشخصه همه آنها ملتهب شدن مفصل است، همان طور که اشاره شد بیماری آرتریت به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که از شایع‌ترین آنها می‌توان به:

• استئوآرتریت
• آرتریت عفونی
• آرتریت روماتوئید مزمن جوانان
• آرتریت روماتوئید
• لوپوس
• نقرس
• آرتریت پسوریاتیک

روماتیسم مفصلی

روماتیسم مفصلی یک بیماری التهابی مزمن است که غالباً مفاصل بدن را درگیر خود می‌کند. البته در مواردی ممکن است این بیماری در نواحی مختلفی از بدن از جمله چشم، ریه، قلب و رگ‌های خونی نیز مشاهده شود اما بیشتر در مفاصل دیده می‌شود.

بر خلاف آرتروز که موجب سایش و فرسودگی استخوان‌ها می‌شود، روماتیسم مفصلی با تأثیر گذاشتن بر پوشش داخلی مفاصل، باعث تورم دردناک شدن آنها می‌شود، که در نهایت می‌تواند منجر به فرسایش استخوان‌ها و دفورمیتی مفاصل شود.

بیماری آرتروز یا ساییدگی مفصل

با افزایش سن غضروف‌ها نیز دچار فرسودگی و پیری می‌شوند که در این صورت گفته می‌شود بیماری آرتروز رخ داده است. از اصلی‌ترین ویژگی‌های بیماری آرتروز از بین رفتن غضروف مفصلی است. آرتروز یا استئوآرتریت از شایع‌ترین انواع بیماری‌های مفصلی که بیشتر مفصل بزرگ از جمله لگن و زانو را درگیر می‌کند.

نقرس

بیماری نقرس نوعی آرتریت است که به دنبال التهاب مفاصل رخ می‌دهد. بیماری نقرس باعث افزایش سطح اسید اوریک در جریان خون شده و همین انباشتگی موجب التهاب مفصلی در نتیجه درد، قرمزی، تورم در مفصل می‌شود.

بیماری‌های مفصلی با چه نشانه‌هایی همراه هستند؟

علائم و نشانه‌های بیماری‌های مفصلی بسته به نوع و شدت آن متفاوت است. برای مثال ممکن است در یک دوره‌ای به صورت خود به خود ظاهر شده و سپس برطرف شود. و یا بیماری آرتریت روماتوئید که یکی از انواع بیماری‌های مفصلی است از خصوصیاتی برخوردار است که آن را از سایر بیماری‌های مفصلی متمایز می‌کند؛ از شایع‌ترین علائم و نشانه‌های بیماری‌های مفصلی می‌توان به:

درد مفصل

عموماً اغلب بیماری‌های مفصلی می‌توانند باعث درد مفصل شوند. به گونه‌ای می‌توان گفت درد مفصل یکی از رایج‌ترین علائم بیماری‌های مفصلی است که این درد بسته به نوع بیماری و آسیب دیدگی مفصل متفاوت است. همچنین در برخی بیماری‌ها در کنار درد مفصل، درد عضلانی و دردهای استخوانی نیز مشاهده می‌شود.

البته همیشه دردهای مفصل نشانه بیماری مفصلی نیست بلکه برخی مشکلات استخوان از جمله کشیدگی رباط، بیماری بورسیت، تاندونیت نیز در بروز این نوع دردها دخیل هستند.

سفت و خشکی مفصل

به محدودیت در حرکت مفصل را خشکی مفصل می‌گویند، خارج شدن غضروف و مایع مفصلی از محل اصلی خود از مهم‌ترین دلایل خشکی مفصل است که در طی آن دامنه حرکتی بیمار محدود می‌شود.نقرس، آرتریت روماتوئید، آرتروز از شایع‌ترین بیماری‌های مفصلی هستند که موجب خشکی و اختلال در حرکت دادن مفصل می‌شود.

تورم مفصل

به بزرگ شدن و افزایش حجیمی که مفصل در آن قرار دارد را تورم مفصل می‌گویند. افزایش مقدار مایع مفصل از شایع‌ترین علت بروز تورم مفصل است که عموماً به دنبال اختلالاتی همچون آرتریت رخ می‌دهد. در برخی مواقع ممکن است بیمار در کنار تورم مفصل، قرمزی و گرمایی را در محل مفصل ملاحظه کند.

بیماری‌های مفصلی را چگونه می‌توان تشخیص داد؟

تشخیص بیماری‌های مفصلی با گرفتن یک شرح حال از علائم و یک معاینه پزشکی توسط پزشک ارتوپد تشخیص داده می‌شود، در بعضی موارد برای تشخیص بیماری‌های مفصل از تکنیک‌های تصویر برداری نیز استفاده می‌شود. ام آر آی، سی تی اسکن از پرکاربردترین روش‌های برای تشخیص بیماری‌های مفصلی هستند.

همچنین در بعضی موارد پزشک ممکن است برای تشخیص علت دردها یا بیماری‌های مفصلی برای شما آزمایش خون، ادرار و یا مایع مفصلی تجویز کند. این آزمایش‌ها می‌تواند به تعیین علت بیماری شما کمک کنند، همچنین این آزمایش‌ها می‌توانند به رد کردن احتمال ابتلای شما به سایر بیماری‌های مشابه نیز کمک کنند.

آیا بیماری‌های مفصلی قابل درمان هستند؟

باید گفت هنوز برای درمان برخی از بیماری‌های مفصلی از جمله آرتریت، روماتیسم، درمان کامل و شفافی کشف نشده است. اما به کمک برخی روش‌های درمانی می‌توان دردهای حاصل از این بیماری را کاهش داد و انعطاف پذیری و حرکت را به مفصل بازگردانند؛ این درمان‌ها شامل:

درمان خانگی بیماری‌های مفصلی

همان طور که اشاره شد روش قطعی برای درمان بیماری‌های مفصلی وجود ندارد اما به کمک برخی روش‌ها می‌توان از شر دردها و علائم آن خلاص شد. یکی از مؤثرترین روش‌ها در درمان بیماری‌های مفصلی، درمان خانگی و تغییر در سبک زندگی است که در بهبود دردهای ناشی از بیماری‌های مفصلی بسیار به شما کمک می‌کند؛ این روش‌ها شامل:

• استراحت دادن به مفصل
• کم کردن وزن بدن به منظور کاهش فشار وارده بر مفصل
• استفاده از کمپرس‌های گرم و سرد برای کاهش درد و گرفتگی عضلات
• انجام تمرینات و حرکات ورزشی به منظور تقویت ماهیچه‌ها
• استفاده از عصا و وسایل کمکی برای کاهش دردهای مفصلی

دارو درمانی

استامینوفن، مسکن‌های قوی‌تر، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی از رایج‌ترین داروها برای کاهش درد ناشی از بیماری‌های مفصلی است.

این گونه دردها می‌تواند درد و التهاب را تا حد زیادی کاهش دهد، البته بیماران باید توجه داشته باشند مصرف بیش از حد این داروها ممکن است با عوارضی همچون ناراحتی معده، مشکلات قلبی، خونریزی و مشکلات کبدی همراه باشد.

فیزیوتراپی و کاردرمانی

فیزیوتراپی و کاردرمانی برای درمان بیماری‌های مفصلی شامل طیف گسترده‌ای از روش‌ها و تکنیک‌ها می‌باشد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به:

ورزش درمانی

متخصص فیزیوتراپ به شما یکسری حرکات و تمرینات اصلاحی که در اصلاح وضعیت مفصل شما تأثیرگذار است را آموزش می‌دهد.

مگنت تراپی

مگنت تراپی یا مغناطیس درمانی یکی از روش‌های درمانی ایمن و کم عارضه مورد استفاده در فیزیوتراپی است که موجب تسکین درد و تسریع روند بهبودی بدن و ترمیم آسیب‌های مفصلی می‌شود؛ مگنت تراپی با استفاده از امواج مغناطیسی و تأثیر بر بافت‌های آسیب دیده مفصل موجب کاهش درد بیمار می‌شود.

لیزر درمانی

لیزردرمانی درد و تورم مفصل‌های آسیب دیده را کاهش می‌دهد و برای بیماران مبتلا به آرتروز که دچار ساییدگی شده‌اند نیز می‌تواند بسیار تأثیرگذار باشد؛ بهترین روش برای مراقبت از مفاصل حفظ قدرت و سلامت ماهیچه‌ها، استخوان و رباط‌ها می‌باشد و بهترین روش برای رسیدن به این هدف عبارتند از:

• مراقبت از وزن مناسب:

وزن خود را کنترل کنید. این بهترین کمک برای حفظ سلامت مفاصل شماست. از جمله مهمترین مفاصلی که وزن شما را تحمل می‌کنند عبارتند از: زانوها، استخوان لگن و کمر، شاید به همین خاطر است که اغلب مشکلات مفصلی نیز در همین نواحی بروز می‌کند. به موازات افزایش وزن و به مرور زمان فرسودگی مفاصل دو چندان می‌شود. در حالی که کاهش وزن، فشار وارد به این نواحی را در حد قابل توجهی کاهش می‌دهد.

• تحرک و ورزش را فراموش نکنید:

ورزش موجب کاهش وزن می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که تمرینات ایروبیک باعث کاهش التهاب مفاصل می‌شود. از طرفی تحرک نداشتن، اعتیاد به کامپیوتر و تلویزیون باعث بروز درد مفاصل می‌شود. عدم تحرک به معنای سفت و سختی مفاصل است. پس تحرک را فراموش نکنید.

• تقویت ساختمان ماهیچه‌ای:

ماهیچه‌های قوی محافظ مفاصل هستند، اگر ماهیچه کافی ندارید و به اندازه کافی قوی نیستند، به مفاصل ضربه و فشار وارد می‌کنید، به خصوص زانوها که باید تمام وزن بدن را تحمل کنند. ورزش‌های ویژه قدرتی به ساختمان سازی ماهیچه‌ای کمک به سزایی می‌کند.

• ماهیچه‌های شکمی و بخش مرکزی بدن را تقویت کنید:

اختصاص ورزش‌های ویژه برای تقویت این بخش لازم است. تقویت ماهیچه‌های شکمی نیز باعث حفظ تعادل می‌شود و از آسیب به مفاصل جلوگیری می‌کند.

• محدودیت‌ها و ناتوانی‌های خود را بشناسید:

بعضی از فعالیت‌ها و ورزش‌ها برای بعضی از مفاصل سخت و آسیب‌رسان است، بنابراین ممکن است بعد از انجام آن احساس درد کنید. به طور کلی گفته می‌شود که چنانچه بعد از انجام تمرینات بیش از ۴۵ دقیقه درد در نواحی فعال احساس کردید باید در دفعات بعدی به طور سبک تر و ملایم‌تر اجرا کنید. این دردها به این معنا است که مفاصل شما بیش از اندازه در هنگام ورزش تحت فشار بوده است و این هدف ما نیست.

• مراقب وضع و یا فرم بدن خود باشید.

خمیدگی و عدم استواری برای مفاصل خوب نیست. سعی کنید چه در حالت نشسته و چه در حالت ایستاده، استواری و راست قامتی خود را حفظ کنید. این حالت استوار موجب حفاظت از مفاصل گردن تا زانو می‌شود. حتی در هنگام حمل اشیا نیز استواری خود را حفظ کنید. مثلاً اگر کوله پشتی به دوش دارید روی دو شانه خود وزن آن را توزیع کنید.

• از یخ استفاده کنید:

یخ نقش به سزایی در کاهش درد مفاصل دارد. از تورم و درد مفاصل می‌کاهد. اگر در بخش مفاصل دچار زخم و جراحت شدید، از کیسه یخ به مدت کمتر از ۲۰ دقیقه استفاده کنید، البته توجه داشته باشید پارچه یا کیسه قرار داده و روی مفاصل بگذارید.

• تغذیه مناسب:

تغذیه مناسب و سالم به حفظ سلامت استخوان‌ها کمک می‌کند. در رژیم غذایی روزانه خود به قدر کافی از غذای کلسیم دار تناول کنید. به عنوان مثال ماست، کلم بروکلی و ساده و انجیر سرشار از کلسیم است. به علاوه ویتامین c در کاهش احتمال پوکی استخوان نقش مؤثری دارد، پس از خوردن پرتقال غافل نشوید.