به گزارش خبرگزاری ایمنا، سالانه حدود ۵۷ میلیون تن آلودگی پلاستیکی در سراسر جهان تولید می‌شود که بیشتر آن ناشی از محصولات پلاستیکی یک‌بار مصرف است، این پلاستیک‌ها که به طور عمده در صنایع بسته‌بندی، بطری‌های آب، کیسه‌های خرید و وسایل یک‌بار مصرف مورد استفاده قرار می‌گیرند، در طبیعت به راحتی تجزیه نمی‌شوند و ده‌ها یا حتی صدها سال در محیط باقی می‌مانند.
با فرارسیدن نوروز، بازار خرید بیش از پیش رونق می‌گیرد و خانواده‌ها برای تهیه ملزومات به فروشگاه و بازار مراجعه می‌کنند؛ یک کیسه پلاستیکی از سوپرمارکت، کیسه‌ای دیگر از نانوایی یا چند کیسه از میدان میوه و تره بار جزو مصارف قطعی هر خانواده‌ای در طول یک روز است که تأثیرات مخربی بر محیط‌زیست، اکوسیستم‌های دریایی و سلامت انسان‌ها دارد؛ اما کاهش مصرف پلاستیک، بازیافت و توسعه مواد جایگزین از راه‌حل‌های مقابله با این بحران است.
بر اساس گزارش سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، در واقع، مصرف پلاستیک در سراسر جهان طی چند دهه گذشته چهار برابر شده است و انتظار می‌رود زباله‌های پلاستیکی در جهان تا سال ۲۰۶۰ حدود سه برابر شود، بنابراین در سال‌های اخیر، کمپین‌های متعددی با شعار «نه به کیسه پلاستیکی» در کشور راه‌اندازی شده است تا مصرف این محصول کاهش یابد؛ بررسی تجربه دیگر کشورها در این زمینه نشان می‌دهد که راهکارهای اجرایی و فرهنگ‌سازی مؤثر، نقش مهمی در کاهش مصرف پلاستیک ایفا کرده است.
باور کردنش سخت است اما این یک واقعیت است که در هر دقیقه، حدود ۵ تن زباله پلاستیکی دور ریخته می‌شود که تا پایان هر روز مجموع پلاستیک‌های دور ریخته شده رقمی معادل ۷۲۰۰ تن را شامل می‌شود، به طور طبیعی در کشور میزان مصرف پلاستیک در ایام خاصی همچون نوروز افزایش می‌یابد؛ بسیاری از این کیسه‌ها بلافاصله پس از خرید دور ریخته شده و وارد طبیعت، رودخانه و در نهایت دریا می‌شود و تا قرن‌ها در عمق آب باقی می‌ماند، از این‌رو پویش «سفر بی‌زباله» در کنار پویش «نه به تصادف»، به حجم زباله تولیدی در مقاصد سفر، که مطابق گفته مسئولان در تعطیلات نوروزی شاهد افزایش ۲ تا ۵ برابری تولید زباله در بسیاری از مقاصد گردشگری کشور هستیم، آغاز شده است.
آن‌گونه که محمد جهانشاهی دبیر کمیته ملی طبیعت‌گردی و گردشگری سبز وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با رونمایی از پویش «سفر بی‌زباله» در کنار پویش «نه به تصادف»، به حجم زباله تولیدی در مقاصد سفر، گفته است؛ در تعطیلات نوروزی شاهد افزایش ۲ تا ۵ برابری تولید زباله در بسیاری از مقاصد گردشگری کشور هستیم. روزانه به طور متوسط بیش از ۵۸ هزار تن تولید زباله عادی و خانگی داریم که متأسفانه بیش از ۹۰ درصد آن، دفع غیر بهداشتی می‌شود. به طور مثال سرانه تولید روزانه زباله در مازندران در شرایط عادی، روزانه بین ۳۰۰۰ تا ۳۵۰۰ تن است که با توجه به وجود عرصه‌های جنگلی و ساحلی استان، مدیریت همین حجم هم برای استان یک چالش جدی است و محدودیت‌های جدی دارد.
دبیر کمیته ملی طبیعت گردی و گردشگری سبز توضیح داده است: این آمار در تعطیلات نوروز به بیش از ۲۰ تن در روز یعنی ۷ برابر شرایط معمول می‌رسد. در جنوب کشور هم به همین ترتیب، سرانه تولید زباله در جزیره کوچک هرمز از ۶۰۰۰ کیلوگرم در روز به بالای ۱۰ هزار کیلو رسیده و گاه شاهدیم تا دو برابر شرایط معمول تولید زباله می‌شود که مشکلات جدی برای جوامع محلی و پایداری مقصد ایجاد می‌کند.
بر اساس تحقیقات، سالانه بیش از پنج تریلیون کیسه پلاستیکی در جهان مصرف می‌شود که بخش قابل توجهی از آن به محیط زیست راه پیدا می‌کند؛ تنها بخش اندکی از کیسه‌های پلاستیکی قابلیت بازیافت دارد و بخش باقی مانده و عمده کیسه‌ها در طبیعت رها شده یا به محل دفن زباله منتقل می‌شود. این در حالی است که پلاستیک به ۴۰۰ تا ۱۰۰۰ سال زمان برای تجزیه نیاز دارد.
در سال‌های اخیر، بسیاری از سازمان‌های مردم‌نهاد و فعالان محیط زیست تلاش کرده‌اند با آگاهی‌بخشی، مردم را به استفاده کمتر از کیسه‌های پلاستیکی ترغیب کنند؛ اگرچه که کمپین‌ها توانسته‌اند آگاهی عمومی را افزایش دهند، اما به نظر می‌رسد که هنوز در عمل تغییر محسوسی در الگوی مصرف ایجاد نشده است. بر اساس آمار، هر ایرانی روزانه سه کیسه پلاستیکی مصرف می‌کند که عمر مفید هر یک از آن‌ها کمتر از ۱۲ دقیقه است؛ کیسه‌هایی با عمر مفید ۱۲ دقیقه و عمری نزدیک ۴۰۰ تا ۱۰۰۰ سال.
کمپین‌هایی جهت کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی اگر موجب آموزش و آگاهی بخشی شده، اما با توجه به میزان اثر گذاری به نظر می‌رسد مهم‌ترین مشکل، عدم پیگیری مداوم و احتمالاً نداشتن قوانین بازدارنده در این خصوص است.
کیسه‌های پلاستیکی با وجود مضراتش، در دسترس و رایگان است و از سوی دیگر هنوز جایگزینی ندارد که مصرف کنندگان به اندازه کافی از آن استقبال کرده باشند؛ گرچه طی سال‌های گذشته فروش و استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای با استقبال مواجه شده اما کیسه پلاستیکی همچنان در جایگاه قدرتمندتری قرار دارد.
کیسه‌های پلاستیکی علاوه بر آلودگی بصری، خسارات جبران ناپذیری به اکوسیستم‌های طبیعی وارد می‌کند؛ این کیسه‌ها به راحتی توسط باد جابه‌جا شده و در سطح طبیعت پخش می‌شود. پیش‌تر تحقیقات نشان داده بود ۹۰ درصد پرندگان دریایی، مواد پلاستیکی بلعیده‌اند به طوری که احتمالاً حداقل بخشی از آن در بدن این حیوانات باقی‌مانده است؛ این تحقیقات که در نشریه «پی ان ای اس» منتشر شده بود که احتمالاً تا سال ۲۰۵۰، می‌توان در هر لاشه پرنده یک قطعه پلاستیک پیدا کرد.
کیسه‌های پلاستیکی علاوه بر آسیب مستقیم به محیط زیست، وارد خاک شده و با کاهش کیفیت خاک، مانع از رشد گیاهان می‌شود. همچنین ریزپلاستیک‌ها که در نتیجه تجزیه پلاستیک‌ها تولید شده، وارد زنجیره غذایی انسان و حیوانات شده و مشکلاتی نظیر اختلالات هورمونی و آسیب‌های دیگری را ایجاد می‌کند.
در سال‌های اخیر، تحقیقاتی برای تولید مواد زیست‌تجزیه‌پذیر و قابل بازیافت انجام شده است. این مواد می‌توانند به‌عنوان جایگزین‌هایی برای پلاستیک‌های معمولی در صنایع مختلف استفاده شوند و به کاهش حجم زباله‌های پلاستیکی کمک کنند. هر فرد نیز می‌تواند نقش مهمی در کاهش آلودگی پلاستیکی ایفا کند. کاهش مصرف پلاستیک‌های یک‌بار مصرف، استفاده از کیسه‌های قابل استفاده مجدد، بازیافت صحیح زباله‌ها و حمایت از محصولات پایدار از جمله اقداماتی هستند که افراد می‌توانند در زندگی روزمره خود انجام دهند. آموزش و آگاهی‌بخشی در مورد مضرات پلاستیک و تشویق به استفاده از گزینه‌های جایگزین نیز اهمیت بالایی دارد.
نظر شما