به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، در طول تاریخ بشر، منسوجات حتی پیش از استفاده از مصالح سنتی همچون سنگ، نقش اساسی در تأمین سرپناه و معماری داشته‌اند. رابطه میان منسوجات و مسکن، کل تاریخچه معماری را از آشیان‌های پیش از تاریخ تا برج‌های مدرن شکل می‌دهد. سفر از پناهگاه‌های عصر یخبندان تا معماری نساجی مدرن، چرخه‌ای از نوآوری را نشان می‌دهد که با وجود تکامل چشمگیر مواد و فناوری‌ها، اصول اساسی همچون استفاده از مواد انعطاف‌پذیر و سازگار برای ایجاد فضاهای راحت و محافظت‌شده، ثابت مانده‌اند.
معماری نساجی، منظر معماری را با راهکارهای ترکیبی دگرگون می‌کند و کارکرد، زیبایی شناسی و پایداری را با هم ترکیب می‌کنند. در حالی که ممکن است معماری نساجی در مقایسه با ساختمان‌های مدرن فولادی و بتنی ابتدایی به نظر برسد، اما اصول اصلی آن شامل سازگاری، کارایی و طراحی انسان‌محور، می‌تواند الگویی برای مقابله با چالش‌های معاصر همچون تغییرات آب‌وهوا، شهرنشینی سریع و نیاز به فضاهای انعطاف‌پذیر باشد.
ساختمان‌های مدرن قرن بیست‌ویکم از پارچه‌های هوشمندی استفاده می‌کنند که به شرایط محیطی پاسخ می‌دهند، نور و دما را کنترل می‌کنند و فضاهای انعطاف‌پذیری را در ساختارها ایجاد می‌کنند. راه‌حل‌های مبتنی بر نساجی در محیط‌های اداری، برای رسیدگی به چالش‌های معاصر همچون نیاز به حفظ حریم خصوصی در فضاهای باز و تقاضا برای آکوستیک بهتر استفاده می‌شود.
آسمان‌خراش‌های شیشه‌ای در حالی که از نظر زیبایی چشمگیر هستند، اغلب چالش‌های بزرگی را در بهره‌وری انرژی ایجاد می‌کنند که راه‌حل‌های نساجی‌محور به شیوه‌ای منحصربه‌فرد و مؤثر برای رفع آن مناسب هستند. سیستم‌های پرده ابتکاری به مدیریت بهره‌وری انرژی کمک می‌کنند و در عین حال جذابیت و جلوه زیبایی را حفظ می‌کنند تا نشان دهند که چگونه اصول قدیمی معماری نساجی را می‌توان برای چالش‌های محیطی مدرن به کار برد.
تاریخچه معماری نساجی
کاوش‌های باستان‌شناسی تصاویر جذابی از خلاقیت انسان در زمینه استفاده از منسوجات در ساخت سرپناه را ارائه می‌دهد. محققان در غار لازارت در نزدیکی شهر نیس فرانسه، شواهدی از سرپناهی کشف کرده‌اند که ۱۵۰ هزار سال پیش در اواسط دوره یخبندان ساخته شده بود. تنها پایه‌های سنگی این کلبه بزرگ با ابعاد ۱۱ در ۳.۵ متر، باقی‌مانده است و باستان‌شناسان معتقدند که پوست حیوانات روی چارچوب کشیده می‌شده تا دیوارها و سقف را به‌صورت ترکیبی از پارچه و سازه ایجاد کند. شواهدی نیز از معماری نساجی با ساختارهای پارچه‌ای در سیبری یافته شده است که بیش از ۴۴ هزار سال قدمت دارد. محققان احتمال می‌دهند که منسوجات حتی قبل از کاربرد در لباس، برای تقسیم فضا و ایجاد سرپناه مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند.
گوتفرید سمپر، معمار و نظریه‌پرداز آلمانی در سال ۱۸۵۱، نظریه‌ای را با عنوان «چهار عنصر معماری» مطرح و استدلال کرد که معماری با سازه‌های دائمی آغاز نشده، بلکه با منسوجات آغاز شده است. او توضیح داد که چگونه انسان‌های نخستین در اطراف آتشگاه‌ها گرد هم می‌آمدند و فضاهایی برای حفاظت از آن ایجاد می‌کردند. سمپر استدلال کرد که نخستین محفظه‌های محافظت از آتشگاه با بافتن شاخه‌های درخت به یکدیگر ساخته شده بودند تا «دیوارهای حصیری» را تشکیل دهند. این تکنیک در نهایت منجر به بافت با الیاف گیاهی و سایر مواد شد و اولین دیوارهای نساجی واقعی را به وجود آورد.
با تکامل جوامع بشری، فرهنگ‌های مختلف رویکردهای پیچیده‌تری به معماری نساجی دادند. ساختارهای سرخپوستان آمریکای شمالی با شکل مخروطی ساده یکی از زیباترین راه‌حل‌ها برای ایجاد یک پناهگاه قابل حمل بود که در اصل از پوست گاومیش ساخته می‌شد. این سازه دارای یک دریچه دود قابل تنظیم در بالا بود که امکان کنترل دقیق تهویه را فراهم می‌کرد و یک آستر داخلی داشت که از تجمع بیش از حد رطوبت داخل پناهگاه جلوگیری می‌کرد.
مردم بادیه‌نشین شمال آفریقا نیز راه‌حل‌های قابل‌توجهی را با «چادرهای سیاه» خود توسعه داده‌اند. این ساختارها که از موی بز سیاه ساخته شده‌اند، درک پیچیده قبایل آفریقایی را از خواص مواد نشان می‌دهند؛ موی بز هنگام بارش باران به‌طور طبیعی ضد آب می‌شود، در حالی که الگوی بافت خاص آن چادرها اجازه گردش هوای کافی را در فضای داخلی فراهم می‌کند.
در آسیای مرکزی، یورت رویکرد دیگری به معماری نساجی را به نمایش گذاشت. این سازه‌ها که برای قرن‌ها بدون تغییر باقی مانده‌اند، از پوشش‌های نمدی استفاده می‌کنند که در هشت لایه روی هم قرار گرفته‌اند. این لایه‌ها به جای اینکه به هم دوخته شوند، به‌طور هماهنگ برای ایجاد مقاومت در برابر آب کار می‌کنند، در حالی که اجازه می‌دهند بخش‌های جداگانه باز یا بسته شوند تا به شرایط آب‌وهوایی در حال تغییر پاسخ دهند.
رابطه بین منسوجات و معماری در قرن بیستم با کار معمار آلمانی فری اتو و توسعه سازه‌های کششی متحول شد. اتو با ارائه یک رویکرد علمی منحصربه‌فرد به معماری نساجی، آزمایش‌های گسترده‌ای را با ورق‌های صابونی انجام داد و از تمایل طبیعی آنها برای یافتن حداقل کشش‌های سطحی به‌عنوان مدلی برای طراحی سازه‌های کارآمد استفاده کرد.
اوج فعالیت اتو درباره سازه‌های کششی در استادیوم المپیک ۱۹۷۲ مونیخ بود که یک سایبان مبتکرانه از صفحات اکریلیک داشت که به کابل‌های فولادی متصل بود. کابل‌های فولادی به‌صورت منظم و متقاطع قرار گرفته بودند و صفحات اکریلیک شفاف به آنها متصل شده بود تا سایبان معلقی را برای استادیوم ایجاد کنند. این پروژه نشان داد که تفکر معماری مبتنی بر نساجی تا چه اندازه از نخستین پناهگاه‌های عصر یخبندان تکامل یافته است و هنوز همان اصول اساسی استفاده از مواد انعطاف‌پذیر و سبک را برای ایجاد فضاهای محافظت‌شده در بر می‌گیرد.
پیشرفت‌های معماری نساجی
معماری نساجی یک رشته مبتنی بر نوآوری است که از منسوجات و مصالح نساجی پیشرفته برای ایجاد سازه‌های چشمگیر استفاده می‌کند. این سازه‌ها با بهره‌گیری خلاقانه از منسوجات در ترکیب با فناوری‌های پیشرفته، کارکرد، زیبایی شناسی و پایداری را تضمین می‌کنند. نرم‌افزارهای طراحی فرایند طراحی در معماری نساجی را ساده‌سازی می‌کنند و امکان مدل‌سازی سه‌بعدی، ورود مصالح و مدیریت پروژه را در تمام مراحل فراهم می‌آورند. سازه‌های نساجی پویا، انعطاف‌پذیر و سازگار هستند و گزینه مناسبی برای پروژه‌های موقت و دائمی به‌شمار می‌روند.
ساختمان‌های نساجی بیانگر فوق‌العاده‌ای از پایداری در معماری مدرن هستند. این مدل ساخت نوآورانه که با استفاده از مصالح نساجی پیشرفته مشخص می‌شود، مزایای متعددی از منظر محیطی و اقتصادی ارائه می‌دهد. پارچه‌های مورد استفاده اغلب از الیاف بازیافتی یا مواد طبیعی ساخته شده‌اند، بنابراین تأثیر زیست‌محیطی مرتبط با فرایند تولید اجزای ساختمانی سنتی را کاهش می‌دهند. علاوه بر این، سبکی و انعطاف‌پذیری پارچه‌ها مصرف انرژی را حین حمل‌ونقل و نصب کاهش می‌دهد و در نتیجه به کاهش تأثیرات زیست‌محیطی کلی پروژه کمک می‌کند.
جنبه کلیدی دیگر سازه‌های نساجی، توانایی آنها در ترویج اقتصاد دایره‌ای است. این سازه‌ها را می‌توان به واسطه انعطاف‌پذیری و سازگاری که دارند، به راحتی جدا کرد، در بافت‌های جدید مورد استفاده قرار داد یا برای تولید موادی دیگر بازیافت کرد. این امر موجب کاهش ضایعات منابع و افزایش کارایی مواد می‌شود و چرخه عمر پایدار را برای ساخت‌وسازهای نساجی ارتقا می‌دهد.
افزون بر پایداری، ساخت‌وسازهای نساجی بیانگر نوآوری فوق‌العاده‌ای در حوزه معماری هستند. اشکال آینده‌نگرانه و جسورانه آنها به لطف قابلیت استفاده چندمنظوره از محصولات نساجی امکان‌پذیر شده است که به معماران اجازه می‌دهد طرح‌های منحصربه‌فرد و آینده‌نگرانه را به واقعیت تبدیل کنند.
سبکی و شفافیت منسوجات، امکان بازی با نور را در معماری فراهم می‌کند و این فرصت را به معماران می‌دهد که از یک طرف محیط‌های روشنی ایجاد کنند که نور طبیعی را به داخل منتقل می‌کنند و محیطی پر نور و جذاب را فراهم می‌آورند و از سوی دیگر پناهگاه‌های جذابی برای ایجاد سایه با استفاده از منسوجات سبک و مواد عایق نور طراحی کنند. این فضاها به رفاه و آسایش ساکنان و بازدیدکنندگان کمک می‌کنند. در ادامه چند مورد از مشهورترین سازه‌های نوآورانه نساجی در جهان معرفی می‌شود.
تکسوورزوم، رویتلینگن | آلمان
تکسوورزوم یک مرکز آموزشی در دانشگاه رویتلینگن آلمان است که نمونه برجسته‌ای از ابتکارات استفاده از مواد نساجی در معماری به‌شمار می‌رود. نمای ماژولار این ساختمان دارای عناصر مثلثی بافته‌شده از الیاف کربن و فیبر (رشته‌های) شیشه است که امکان درجات مختلف دید و روشنایی را فراهم می‌کند و به‌عنوان سایبان و حفاظ عمل می‌کند. این ساختمان که به‌عنوان یک آزمایشگاه ترکیبی برای آینده در نظر گرفته می‌شود، می‌تواند با ادغام مواد نساجی، تحولات بیشتری را در معماری به شکلی گسترده‌تر و نوآورانه‌تر ایجاد کند. تکسوورزوم نخستین ساختمان در نوع خود با نمای کاشی‌هایی از الیاف کربن و فیبر شیشه‌ای است و نمادی از پتانسیل این مواد و تکنیک‌های نساجی مبتنی بر فیبر برای ساختمان‌های آینده به‌شمار می‌رود.
کتابخانه ملی پادشاه فهد، ریاض | عربستان سعودی
کتابخانه ملی ریاض یک ساختمان فرهنگی مهمی در پایتخت عربستان است که با نمای پارچه‌ای مکعب‌شکل خود، جلوه زیبا و مدرنی به شهر بخشیده است. طراحان این ساختمان با خلاقیت و نوآوری توانسته‌اند بین ساختمان موجود که در دهه ۱۹۸۰ ساخته شده بود و نمای جدید ارتباط برقرار کنند که به ماشرابیه یا همان پنجره‌های چوبی سنتی عربی اشاره دارد. پرده‌های پارچه‌ای سفید به شکل لوزی که توسط یک ساختار کابلی سه‌بعدی فولادی نگه داشته می‌شوند، به‌عنوان سایبان‌های خورشیدی عمل می‌کنند و به شیوه‌ای مدرن و مبتنی بر فناوری، به سنت ساختار خیمه‌های عربی اشاره می‌کنند.
این ترکیب هماهنگ از قدیم و جدید یک ظاهر معماری یکپارچه با سبک مشخص را ایجاد می‌کند و در شب، با تغییر رنگ‌های متنوع به منزله چراغ فرهنگی شهر ریاض ظاهر می‌شود. ساختار نمای پارچه‌ای فقط ۷ درصد از نور خورشید را عبور می‌دهد، اما در عین حال امکان دید به بیرون را فراهم می‌آورد. با توجه به دماهای بیرونی تا ۵۰ درجه سانتیگراد، این نمای پارچه‌ای با بهینه‌سازی پیچیده انعکاس نور سه‌بعدی، حفاظت لازم از خورشید را با نفوذ نور و شفافیت حداکثر ترکیب می‌کند و همزمان مصرف انرژی ساختمان برای تهویه و روشنایی را کاهش می‌دهد.
سالن موسیقی زنیت، استراسبورگ | فرانسه
سالن موسیقی زنیت در یک منطقه کاملاً بدون ساخت‌وساز بیرون از شهر استراسبورگ، بین حومه و مرکز شهر واقع شده است که برای میزبانی از ۱۰ تا ۱۲ هزار نفر مناسب است. طراحی این ساختمان بر اساس ساخت ماژولار و با استفاده متعادلی از عناصر مختلف انجام شده است تا دید خوب برای همه تماشاگران، آکوستیک بالا و مدیریت هزینه بهینه را مهیا کند. نمای ساختمان با پارچه نارنجی‌رنگ انعطاف‌پذیر که از الیاف شیشه با پوشش سیلیکونی در دو طرف ساخته شده است، ویژگی برجسته معماری این ساختمان است که در طول روز نارنجی و در شب‌هنگام نورانی می‌شود.
پوشش پارچه‌ای نیمه‌شفاف که سازه فلزی را می‌پوشاند، جلوه‌های نوری شگفت‌انگیزی ایجاد می‌کند وبا لایه‌بندی و چرخاندن سازه جلوه پویایی به ساختمان می‌دهد. تصاویر پروژکشن روی نمای بیرونی و ایجاد جلوه‌های نوری ویژه، نمای ساختمان را به یک بیلبورد غول‌پیکر و کل ساختمان را به یک مجسمه نوری تبدیل می‌کند.
استادیوم گرین‌پوینت، کیپ‌تاون | آفریقای جنوبی
استادیوم کیپ‌تاون که برای جام جهانی ۲۰۱۰ فیفا در کنار اقیانوس اطلس ساخته شد، با ساختار انعطاف‌پذیر خود مشخص می‌شود که با محیط اطراف سازگار است. ساختار شبکه‌ای آن با یک نمای پارچه‌ای نیمه‌شفاف پوشانده شده است. این طراحی منحصربه‌فرد و موج‌دار که از هندسه خاص استادیوم ناشی می‌شود، ظاهری یکپارچه و روان ایجاد کرده است. استفاده از شبکه الیاف شیشه‌ای با رنگ روشن، عمق و پویایی خاصی به نمای آن بخشیده است. همچنین سطح نیمه‌شفاف این پوسته، تغییرات نوری روز را به زیبایی بازتاب می‌دهد.
سازه سقف این استادیوم ترکیبی از یک سقف معلق با سیستم‌های تیرکی شعاعی است که از بیرون با شیشه لمینیت و در داخل با یک غشای نیمه‌شفاف پوشانده شده است. فضای بین این پوشش شیشه‌ای و غشا، امکان تعبیه عناصر فنی همچون سیستم صوتی و روشنایی را فراهم و محافظت در برابر آب‌وهوا و جذب صدا را تأمین می‌کند.
این ساختارهای نساجی نمایش برجسته‌ای از پایداری، اقتصاد دایره‌ای و نوآوری در معماری مدرن هستند که با اشکال جسورانه و توانایی سازگاری با طیف گسترده‌ای از زمینه‌ها، پتانسیل فوق‌العاده مواد نساجی در معماری معاصر را نشان می‌دهند و می‌توانند الهام‌بخش معماران در سراسر جهان باشند.
نظر شما