ویروس HMPV ظرفیت پاندمی شدن را ندارد

به گزارش خبرگزاری ایمنا، در سال‌های گذشته جهان با چالش‌های متعددی در حوزه سلامت مواجه شده است، یکی از این چالش‌ها، ظهور ویروس‌های جدیدی است که سلامت عمومی را تهدید می‌کنند، در این میان، متاپنوموویروس انسانی (HMPV) به‌عنوان یکی از ویروس‌های شناخته‌شده، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است.

در یکی از شهرهای کوچک چین پزشک متخصص بیماری‌های عفونی، با موجی از بیماران مبتلا به عفونت‌های تنفسی مواجه شد، پس از بررسی‌های دقیق، مشخص شد که عامل این عفونت‌ها، ویروسی به نام HMPV است.

او با همکاری تیمی از پژوهشگران و پزشکان محلی، تصمیم گرفت تا با این ویروس مقابله کند، آن‌ها با استفاده از روش‌های تشخیصی پیشرفته، به‌سرعت بیماران را شناسایی کرده و اقدامات لازم را برای درمان و پیشگیری از گسترش بیشتر ویروس انجام دادند.

پس از تلاش مستمر، تعداد مبتلایان به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافت، مردم با رعایت توصیه‌های بهداشتی، نقش مهمی در کنترل شیوع ویروس ایفا کردند این تیم پژوهشی با پشتکار و تعهد، توانستند امید را به جامعه بازگردانند و نشان دهند که با همکاری و همدلی، می‌توان بر چالش‌های بزرگ غلبه کرد.

این داستان نشان می‌دهد که در رویارویی با تهدیدات سلامت عمومی، آگاهی، آموزش، همکاری و تحقیقات علمی می‌تواند به نتایج مثبتی منجر شود، تیم‌های پژوهشی با تلاش‌های خود می‌توانند نمونه‌ای از امید و اراده انسانی را به نمایش بگذارند که الهام‌بخش آیندگان باشد.

در دنیای امروز، پیشرفت‌های علمی نقش بسزایی در مقابله با بیماری‌های ویروسی ایفا می‌کنند، دانشمندان با استفاده از فناوری‌های نوین، در تلاش برای یافتن راه‌حل‌های مؤثر برای درمان و پیشگیری از بیماری‌ها هستند.

دانشمندان ایرانی راهی برای مقابله با سرماخوردگی یافته‌اند که به‌جای حمله مستقیم به ویروس، بدن میزبان را برای مقابله با آن آماده می‌کند، این روش با مسدود کردن پروتئینی که ویروس‌های سرماخوردگی برای تکثیر از آن استفاده می‌کنند، عمل می‌کند.

مطالعات آزمایشگاهی نشان می‌دهد که اگر این دارو به‌موقع به بدن برسد، می‌تواند ویروس سرماخوردگی را نابود کند، آزمایش‌های بالینی برای اطمینان از ایمنی این روش در حال برنامه‌ریزی است، پیشرفت‌های علمی و تلاش‌های بی‌وقفه پژوهشگران در سراسر جهان، نویدبخش آینده‌ای روشن در مقابله با بیماری‌های ویروسی است، همکاری بین‌المللی، تحقیقات مستمر و آموزش عمومی می‌تواند به کنترل و ریشه‌کنی بسیاری از بیماری‌ها منجر شود.

بررسی وضعیت ویروس‌های RNA

علی کرمی، محقق برجسته حوزه ژنتیک به خبرنگار ایمنا گفت: این ویروس جز خانواده ویروس‌های تنفسی است، اما ما صدها نوع ویروس تنفسی داریم، حتی ویروس‌های سرماخوردگی انواع مختلفی دارند که آنفلوآنزا هم به همین شکل تنوع ژنتیکی دارد، کرونا نیز انواع مختلفی دارد.

وی افزود: ویروس HMPV جدید نیست حداقل ۶۰ سال بوده که در دنیا گردش کرده ۲۱ سال پیش کامل شناسایی شد، ژنوم آن نیز رمز گشایی گردیده و ثبت شده است، این از نوع RNA ویروس‌ها است که اندازه ژنوم آن ۱۳ کیلوباز است، برای مقایسه ژنوم کرونا حدود ۳۰ هزار نوکلئوتید است که به عبارتی، ژنوم این ویروس تنها ۱۳ هزار نوکلئوتید دارد؛ یعنی کل داده‌های ژنتیکی آن شامل ۱۳۰۰۰ کلمه ژنتیکی (G، T، C، A) است.

محقق برجسته حوزه ژنتیک گفت: این ویروس، هشت پروتئین سنتز می‌کند و چندین واریانت مختلف دارد، به‌طور ویژه HMPV تایپ‌های مختلفی دارد؛ در حال حاضر بر پنج زیرگروه توافق شده تقسیم می‌شود که عبارتند از «A1، A2a، A2b، B1 و B2» که در سال ۲۰۱۲، زیرگروه‌های جدید HMPV A2c، A2b1 و A2b2 بر اساس آنالیزهای فیلوژنتیکی با استفاده از ناحیه کوتاهی از ژن F و تعداد محدودی از سویه های HMPV پیشنهاد شده است.

کرمی ادامه داد: HMPV از لحاظ بیماری‌زایی تفاوت‌هایی دارد، این ویروس برای اولین‌بار در کشورهای اروپایی شناسایی شد و سپس به‌صورت جهانی گسترش پیدا کرده است، همچون بسیاری از ویروس‌های سرماخوردگی، در فصل سرما بیشتر فعال است و دلیل این امر این است که ریه‌های انسان در تماس با هوای سرد قرار می‌گیرند و این ویروس‌ها در هوای سرد مدت بیشتری زنده می‌مانند.

وی تاکید کرد: ما از نگاه ساختار ژنتیکی، توانایی شناسایی این ویروس را داریم، در ایران تاکنون هیچ نمونه‌ای از HMPV به‌صورت مثبت گزارش نشده است که این به معنای نبود ویروس نیست، بلکه تاکنون در نمونه‌های بالینی شناسایی نشده است.

محقق برجسته حوزه ژنتیک توضیح داد: افرادی که به بیمارستان‌ها مراجعه کرده‌اند و دچار مشکلات تنفسی بوده‌اند، یا مبتلا به ویروس‌های سرماخوردگی معمولی بوده‌اند، یا آنفلوآنزا داشته‌اند و برخی هم به کرونا مبتلا بوده‌اند که این مسئله به این معنا نیست که ویروس HMPV در ایران وجود ندارد، بلکه ممکن است افرادی که دچار سرماخوردگی شده‌اند و علائم خفیف داشته‌اند، به کلینیک مراجعه نکرده باشند.

کرمی اظهار داشت: ویروس‌های تنفسی در فصل زمستان بیشتر شایع می‌شوند، به عنوان نمونه در تعطیلات سال نو میلادی که سفرهای بین‌المللی زیادی انجام می‌شود، انتقال این ویروس‌ها افزایش پیدا می‌کند. در حال حاضر، فصل اوج آنفلوآنزا است و اکثر مراجعه‌کنندگان به بیمارستان‌ها علائم آنفلوآنزا یا سرماخوردگی دارند.

وی افزود: ویروس HMPV و سایر ویروس‌های RNA، به‌طور کلی نسبت به ویروس‌های DNA دردسرسازتر هستند، یکی از دلایل آن این است که این ویروس‌ها برای بقا در محیط، جهش می‌کنند. به عنوان نمونه، ویروس کرونا در ابتدا یک نوع خاص داشت، اما پس از ورود به جمعیت انسانی، جهش‌های متعددی پیدا کرد.

محقق برجسته حوزه ژنتیک ادامه داد: وقتی سیستم ایمنی بدن انسان با ویروس مقابله می‌کند، ویروس برای ادامه بقای خود و فرار از حمله آنتی‌بادی‌های بدن، تغییراتی در ساختار ژنتیکی خود ایجاد می‌کند، این تغییرات منجر به ایجاد زیرگونه‌های جدیدی می‌شود.

کرمی گفت: در مقالات جدید، ویروس HMPV به چندین تایپ تقسیم‌بندی شده است وهم ما در ایران توانایی بالایی برای رصد و شناسایی این ویروس‌ها داریم، پس از شیوع کرونا، آزمایشگاه‌های ویروس‌شناسی کشور به تجهیزات پیشرفته‌ای مجهز شده‌اند و مراکز تحقیقاتی نیز توانایی بالینی و تشخیصی بالایی دارند.

وی بیان کرد: برای اینکه بتوانیم این ویروس را به‌خوبی شناسایی کنیم، لازم است آن را به‌دست آورده و سپس سکانس ژنتیکی آن را مورد بررسی قرار دهیم تا جهش‌های آن شناسایی شود، البته هنوز این ویروس را به‌طور کامل پیدا نکرده‌ایم، اما نشانه‌هایی از جهش‌های سریع در ایران وجو د ندارد، باید تأکید کنم که ویروس‌های آران‌ای (RNA) به‌طور طبیعی میزان جهش بیشتری نسبت به ویروس‌های دی‌ان‌ای (DNA) دارند، این ویژگی به دلیل ساختار دو رشته‌ای و پایداری بیشتر دی‌ان‌ای است که موجب می‌شود ویروس‌های آران‌ای با سرعت بیشتری تغییر کنند.

محقق برجسته حوزه ژنتیک توضیح داد: بیشتر مشکلات جهانی در زمینه بیماری‌ها ناشی از ویروس‌های آران‌ای است، در مقابل ویروس‌های دی‌ان‌ای کمتر دردسرساز هستند، به‌عنوان نمونه، ویروس هپاتیت بی که واکسن آن به‌خوبی در دسترس است، در مقابل هپاتیت سی که واکسنی برای آن وجود ندارد، نشان‌دهنده این تفاوت است، علت این مسئله نیز جهش‌های متعدد ویروس‌های آران‌ای است که موجب می‌شود بتوانند از واکسن‌ها عبور کنند و ایمنی بدن را دور بزنند، این موضوع برای جهان دردسرهای بسیاری ایجاد کرده است.

کرمی بیان کرد: حدود سی سال پیش، واکسن هپاتیت بی ساخته شد و اکنون در ایران نیز تولید می‌شود و موفقیت‌آمیز بوده است، از آن زمان تاکنون، ویروس هپاتیت بی تغییر ژنتیکی خاصی نداشته است، اما همین روند در مورد ویروس‌های آران‌ای به نتیجه نمی‌رسد، نمونه‌ای از این موضوع ویروس‌، ایدز است که میلیاردها دلار برای آن هزینه شده، اما هنوز واکسنی برای آن ساخته نشده است، این مسئله نشان‌دهنده چالش‌های ویروس‌های آران‌ای است که سیستم‌های بهداشتی و رصد بیولوژیکی را به‌طور جدی درگیر کرده است.

وی تاکید کرد: در حال حاضر، سیستم‌های رصد زیستی در ایران به‌شدت هوشیار هستند، آزمایشگاه‌های ویروس‌شناسی به‌طور تصادفی نمونه‌برداری و آنالیز می‌کنند تا ویروس‌های احتمالی شناسایی و در همان مراحل اولیه مهار شوند، این تجربه از دوران کرونا به‌دست آمده و نشان‌دهنده اهمیت نظارت مداوم است.

محقق برجسته حوزه ژنتیک ادامه داد: فرایند ساخت واکسن چند مرحله‌ای است، ابتدا باید توالی ژنتیکی ویروس شناسایی و جهش‌های آن بررسی شود، سپس با توجه به ساختار آران‌ای آن، روش‌های مقابله‌ای تدوین شود، البته همه این مراحل نیازمند زمان و فناوری پیشرفته است.

کرمی بیان کرد: لازم به ذکر است که ویروسی پاندمیک می‌شود که پیش‌تر شناسایی نشده باشد، بنابراین این ویروس خاص، که علائم خفیفی نیز دارد، احتمال پاندمی شدن را ندارد، این ویروس تنها برای افراد با سن بالا یا بیماری‌های زمینه‌ای و همچنین کودکان ممکن است خطرناک باشد، حتی در چین نیز اعلام شده که میزان گسترش آن ناچیز بوده است و در بسیاری از موارد با سرماخوردگی یا کرونا اشتباه گرفته شده است.

وی اظهار داشت: فضای مجازی نقش زیادی در ایجاد ترس‌های غیرعلمی ایفا می‌کند و گاهی اوقات اطلاعات نادرستی منتشر می‌شود، اما باید بدانیم که این ویروس پاندمی نخواهد شد و در حال حاضر آنفولانزا تهدید جدی‌تری است که البته واکسن‌های مؤثری برای آن وجود دارد، ساخت واکسن برای ویروس‌های آران‌ای بسیار دشوار و پرهزینه است و به همین دلیل سرمایه‌گذاری برای این موارد خیلی کم انجام می‌شود.

محقق برجسته حوزه ژنتیک اشاره کرد: فناوری‌های جدید در برخی کشورهای پیشرفته امکان ساخت واکسن را در مدت ۱۰۰ روز فراهم کرده‌اند، این پیشرفت‌ها می‌توانند در آینده چالش‌های مرتبط با ویروس‌های آران‌ای را تا حد زیادی کاهش دهند.

به گزارش ایمنا، متاپنوموویروس انسانی (HMPV) یک ویروس شناخته‌شده است که می‌تواند عفونت‌های تنفسی خفیف تا شدید ایجاد کند، این ویروس به‌ویژه برای کودکان زیر ۵ سال، سالمندان و افراد با بیماری‌های زمینه‌ای خطرناک‌تر است، علائم HMPV شامل تب، سرفه، تنگی نفس و در موارد شدیدتر، پنومونی است.

گزارش‌هایی از افزایش موارد ابتلاء به HMPV در مناطق شمالی چین منتشر شده است، با این حال مقامات بهداشتی چین اعلام کرده‌اند که نرخ عفونت‌های HMPV در این مناطق در حال کاهش است، وانگ لیپینگ از مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های چین اظهار داشته که افزایش جدید در موارد HMPV به بهبود روش‌های تشخیصی نسبت داده می‌شود و این ویروس جدید نیست و دهه‌هاست که وجود دارد، سازمان جهانی بهداشت نیز گزارش داده که سطح عفونت‌های HMPV در چین در محدوده انتظارات فصلی است و هیچ شیوع غیرعادی مشاهده نشده است.

با توجه نبود واکسن یا درمان‌های خاص برای HMPV، پیشگیری از طریق رعایت بهداشت فردی اهمیت دارد، شست‌وشوی مرتب دست‌ها، استفاده از ماسک در مکان‌های شلوغ و رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی از جمله توصیه‌های بهداشتی برای کاهش خطر ابتلاء به این ویروس است.

در ایران، مقامات بهداشتی تأکید کرده‌اند که HMPV ویروس جدیدی نیست و ابزارهای لازم برای رصد و تشخیص آن در کشور وجود دارد، قباد مرادی، سرپرست مرکز بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت، اعلام کرده که این ویروس در حال حاضر در گردش نیست و جای نگرانی وجود ندارد.

اگرچه HMPV می‌تواند به‌ویژه برای گروه‌های آسیب‌پذیر خطرناک باشد، اما با رعایت توصیه‌های بهداشتی و آگاهی عمومی، می‌توان از شیوع گسترده آن جلوگیری کرد، همچنین بهبود روش‌های تشخیصی و افزایش آگاهی عمومی می‌تواند به کنترل بهتر این ویروس کمک کند.