به گزارش خبرگزاری ایمنا، ایران سرزمینی با تاریخ و فرهنگی غنی است که در طول قرن‌ها، شخصیت‌ها و مفاخر ملی بسیاری را به جهان معرفی کرده است؛ آشنایی کودکان و نوجوانان با این مفاخر نه تنها به شناخت بهتر از هویت ملی و فرهنگی خود کمک می‌کند، بلکه می‌تواند تأثیر مثبتی بر تربیت آنها و شکل‌گیری شخصیتی مبتنی بر ارزش‌های اخلاقی و انسانی داشته باشد.
مفاخر ملی نه تنها در عرصه‌های ادبی و علمی، بلکه در حوزه‌های اجتماعی و سیاسی نیز الگوهایی برای جوانان به شمار می‌روند؛ با مطالعه زندگی‌نامه‌ها و آثار این شخصیت‌ها، کودکان و نوجوانان می‌توانند از آنها درس‌هایی چون شجاعت، صداقت، پشتکار و فداکاری بیاموزند، همچنین مفاخر ملی نمایانگر ارزش‌ها، آداب و رسوم فرهنگی یک ملت هستند و آشنایی با این مفاخر می‌تواند به غنای فرهنگی کودک و نوجوان و نهادینه شدن ارزش‌های اخلاقی در زندگی روزمره‌شان کمک کند.
آشنایی با مفاخر ملی موجب تقویت حس هویت و تعلق به سرزمین خود می‌شود. کودکان و نوجوانان نیز با شناخت شخصیت‌های فاخر ملی همچون دانشمندان و شهدای معاصر احساس غرور و افتخار به فرهنگ خود را پیدا می‌کنند، چه بسا آشنایی هرچه بیشتر با سبک و سیره شهدا و مفاخر ملی موجب می‌شود کودکان و نوجوانان با الگو گرفتن از منش و رفتار آنها ادامه‌دهنده مسیر این افراد باشند و شاید خودشان در آینده یکی از شخصیت‌های فاخری باشد که نام خود را در تاریخ و فرهنگ ملی ثبت می‌کند.
مفاخر و شهدای ملی؛ الگوهای ملموس و زنده برای دانش‌آموزانِ کودک و نوجوان
حجت‌الاسلام مرتضی عباسی، کارشناس ارشد مشاور کودک و نوجوان و کارشناس تشکل‌ها و انجمن‌های اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی درباره جایگاه شهدا در فرهنگ ملی و لزوم معرفی این مفاخر به دانش‌آموزان به خبرنگار ایمنا اظهار می‌گوید: در فرهنگ جامعه ایرانی-اسلامی، فرهنگ ایثار یکی از مؤلفه‌های مهم و ارزشمند است که هم در تاریخ ایران و هم در جامعه اسلامی بسیار زبان‌زد بوده و هست؛ مفاخر ملی و دینی همچون شهدا نیز در عملیات‌ها و مأموریت‌های مختلفی توانستند مفهوم ایثار و ازخودگذشتگی را تحقق بخشند و از این جهت در فرهنگ ملی و تاریخی جایگاه خاص و ویژه‌ای دارند.
وی با تاکید بر اینکه هر آنچه در فرهنگ دینی و فرهنگ تاریخی کشورمان وجود دارد، شهدا به عرصه ظهور آوردند و مفهوم «می‌شود» را در شرایط دشوار تاریخی معنا کردند، می‌افزاید: اگر بخواهیم در فضای ایثار و از خودگذشتگی صحبت کنیم، الگوی عملیاتی ما شهدا هستند و با توجه به جایگاه ویژه آنها در فرهنگمان باید این الگوها را به نسل کودک و نوجوان‌مان معرفی کنیم؛ علاوه بر آن به فرموده قرآن، کسانی که در راه خدا کشته می‌شوند، شهید هستند و زنده‌اند و در نزد خدا روزی می‌خورند، بنابراین شهدا الگوهای زنده و مؤثری در جامعه هستند.
کارشناس ارشد مشاور کودک و نوجوان با اشاره به مفاخر و شهدای معاصر ملی ادامه می‌دهد: با شنیدن روایت‌های افرادی که با شهدا زندگی می‌کردند و نظاره‌گر رفتار و منش آنها بودند یا با مطالعه زندگینامه شهدا می‌توان شاهد رفتارهای انسانی و اخلاقی چنین مفاخری بود که اگرچه مبرّا از خطا و اشتباه نبودند، اما سیره رفتاری و اخلاقی آنها را می‌توان به عنوان الگوهای ملموس به جوانان، نوجوانان و کودکان معرفی کرد.
تبلور تربیت شهدایی از دل سبک تربیت دینی / امر تربیت تنها محدود به آموزش نمی‌شود
حجت‌الاسلام عباسی با بیان اینکه سبک تربیت شهدایی جزئی از سبک تربیت دینی است، عنوان می‌کند: برای تربیت کودک و نوجوان باید الگوها و نمونه‌های ملموس و عینی را معرفی کنیم، بنابراین می‌طلبد برای تربیت مؤثر سعی کنیم خودمان به عنوان الگوهای کودک و نوجوان، سیره شهدا و منش مفاخر ملی را در سبک زندگی خود جای دهیم و بدان عمل کنیم و بدانیم که امر تربیت تنها محدود به آموزش نیست و پرورش را نیز شامل می‌شود.
وی اضافه می‌کند: شهدا و مفاخر ملی، مذهبی و دینی نمونه‌ای از الگوهای ملموس، میدانی و عینی برای کودکان، نوجوانان و دانش‌آموزان هستند که پای در مسیر خودسازی و ازخودگذشتگی گذاشتند و بهترین شخصیت‌ها برای الگوگیری نسل جدید هستند.
قهرمانان ملی ما، تخیلی نیستند / به برجسته کردن ارزش‌های فرهنگی و اعتقادی توجه ویژه‌ای داشته باشیم
کارشناس تشکل‌ها و انجمن‌های اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی خاطرنشان می‌کند: الگوهایی که کودکان و نوجوانان در زندگی امروزه برای خود برمی‌گزینند، به علت بهتر بودن یا متمایز بودن آن شخصیت نسبت به دیگران است، برای مثال دانش‌آموزان علاقه‌مند به هنرهای ورزشی به طور معمول فوتبالیست‌های برتر همچون رونالدو را به عنوان الگوی خود انتخاب می‌کنند یا در برنامه‌های تلویزیونی همواره قهرمانانی که در روایت داستان، نقش مثبت را بر عهده دارند، به عنوان الگوی نوجوانان انتخاب می‌شوند.
حجت‌الاسلام عباسی می‌افزاید: بر این اساس مفاخر ایرانی و اسلامی را باید با برجسته کردن ارزش‌های فرهنگی و اعتقادی به کودکان و نوجوانان معرفی کنیم و به این موضوع نیز توجه داشته باشیم که قهرمانان ملی و مفاخر تاریخی ما همچون برخی الگوهای انیمیشنی و داستانی کودکان و نوجوانان، تخیلی نیستند و در دنیای حقیقی زیست می‌کردند، بنابراین سیره و سبک زندگی آنها شباهت بیشتری با سبک زندگی ما دارد.
وی با اشاره به شهدای نوجوان و جوانی همچون شهید علی لندی که به علت فداکاری و ایثارگری در سن نوجوانی برای نجات مردم، در فرهنگ ملی ارزشمند و جاودانه شدند، تاکید می‌کند: اگر این الگوها را به نوجوان معرفی کنیم، غیرممکن است که با آنها ارتباط نگیرند، بنابراین باید شهدا را به عنوان الگوی ملموس و نمونه رفتاری به مخاطب معرفی کنیم، از این جهت مطالعه زندگینامه مفاخر ملی و شهدا بسیار حائز اهمیت است.
دانش‌آموزان در هر فعالیتی از الگوهایی پیروی می‌کنند
حجت‌الاسلام محسن کاردانپور، کارشناس دفتر تبلیغات اسلامی و مبلغ کودکان و نوجوان پیرامون شهدایی زندگی کردن و الگو گرفتن از سیره شهدا با اشاره به دیدار و گفت‌وگویشان با پدر شهید محسن حججی به خبرنگار ایمنا اظهار می‌گوید: زمانی که محسن حججی به شهادت رسید به دیدار پدر ایشان رفتیم و صحبتی با پدر شهید داشتیم، در همان دیدار بنده به پدر شهید عرض کردم زمانی وجود داشت که دانش‌آموزان بر اساس هنجارهای موجود و شرایط زندگی، نقش شخصیت‌های فیلم‌های سینمایی همچون بروس‌لی و قهرمانان انیمیشن‌ها را الگوی خود قرار می‌دادند و ارتباط خاصی با این شخصیت‌ها داشتند، اما پس از شهادت محسن حججی، بسیاری از دانش‌آموزان بیش از پیش به دنبال نقش مفاخری همچون شهدا می‌گردند.
وی می‌افزاید: در سال‌های گذشته شخصیت‌هایی همچون پطروس فداکار، رستم و سهراب نمونه‌ای از اسطوره‌هایی بودند که در محتوای کتاب‌های درسی دانش‌آموزان معرفی می‌شدند، معرفی این شخصیت‌ها نیز به عنوان اسطوره خوب است، اما در حال حاضر مصداق‌های ملموس و عینی همچون حاج حسین خرازی، شهید محسن حججی، شهید ابراهیم همت، شهید حاج قاسم سلیمانی و چنین شهدای معاصری را در دست داریم و مهم است که از این شخصیت‌های معاصر در محتواهای آموزشی و پرورشی نام برده شود.
کارشناس و فعال فرهنگی اجتماعی ادامه می‌دهد: اگر قصد آشنا کردن کودکان و نوجوانان با سیره شهدا را داریم باید سعی کنیم شخصیت شهدا را به آنها معرفی کنیم، پس از آشنایی کودکان و نوجوانان با این شهدا به حتم سبک زندگی آنها به تدریج دچار تغییراتی می‌شود و بر مدار شهدا قرار خواهد گرفت؛ برای مثال چاپ کتاب‌هایی از زندگی و سیره اخلاقی شهدا و مفاخر ورزشکار در مسابقات توسط فدراسیون کشتی نمونه‌ای از فعالیت‌های مؤثر در زمینه معرفی شهدا به نسل جدید است.
حجت‌الاسلام کاردانپور با بیان اینکه دانش‌آموزان در هر زمینه فعالیتی از یک نمونه الگو پیروی می‌کنند، عنوان می‌کند: بیشتر دانش‌آموزانی که به ورزش فوتبال علاقه‌مند هستند، با فوتبالیست‌های معروفی همچون رونالدو و لیونل مسی آشنایی دارند و در بازی و ورزش خود از رفتارهای آنها الگو می‌گیرند، البته باید توجه داشته باشیم دانش‌آموزان از جنبه فنی و مهارتی این اشخاص را الگوی خود قرار می‌دهند؛ در صورتی که در زمینه اخلاق ورزشی و منش پهلوانی، شخصیت‌های ملی و تاریخی همچون پوریای ولی و شهید حسن غازی که کاپیتان تیم فوتبال بود، الگوهای زبان‌زدی در این حرفه‌ها هستند.
شخصیت‌های فاخر و قهرمانان ملی را مطابق ارزش‌های نسل جدید معرفی کنیم
وی با اشاره به اینکه درگیری بیش از حد برخی دانش‌آموزان، کودکان و نوجوانان با رسانه‌ها، بازی‌های رایانه‌ای و فناوری‌های پیشرفته موجب شده است با معرفی مستقیم مفاخر ملی و دینی نتوانند با شخصیت‌های معرفی شده، ارتباط بگیرند، اضافه می‌کند: مهم است با تاکید بر ارزش‌های کودکان و نوجوانان بتوانیم شهدا و مفاخر ملی را مطابقت با آن ارزش‌ها معرفی کنیم، برای مثال اگر بهترین تیرانداز در نگاه دانش‌آموز، تیراندازی آلمانی باشد که توانسته تعداد زیادی از افراد را مورد اصابت گلوله قرار دهد، سعی کنیم با تاکید بر همین ویژگی مثبت از تیراندازان، شهید عبدالرسول زرین که لقب صیاد خمینی و ارتش تک نفره را به خود اختصاص داده بود، به دانش‌آموز کودک و نوجوان معرفی کنیم.
کارشناس دفتر تبلیغات اسلامی خاطرنشان می‌کند: باید با مصداق‌های امروزی همچون شخصیت‌های کارتونی و تخیلی که دانش‌آموزان با آن آشنا هستند، همراهی و استفاده کنیم و به صورت تدریجی موارد جایگزین که مفاخر ملی باشند را مبتنی بر ارزش‌های فرهنگی، تاریخی و ملی معرفی کنیم؛ به علاوه نباید از بیان خاطرات، زندگینامه و سیره شهدا غافل شویم؛ در واقع الگوهای شهدا و مفاخر ملی را باید به گونه‌ای به دانش‌آموزان معرفی کنیم که با زندگی امروزی آنها مطابقت داشته باشد تا نسل امروزی راحت‌تر بتواند جایگاه و مقام این مفاخر را درک کند و با آن ارتباط بگیرد.
حجت‌الاسلام کاردانپور با بیان راهکارهایی برای معرفی هرچه بهتر مفاخر ملی و شهدای معاصر به دانش‌آموزان می‌افزاید: آموزش با پرورش همراه است و البته پرورش باید بیش از آموزش مورد توجه قرار بگیرد، اما باید توجه کنیم که هم پرورش و هم آموزش تنها به مدرسه و کلاس‌های درس اختصاص ندارد و می‌توان در امور روزمره و فعالیت‌های دانش‌آموزان این عرصه را گسترش داد؛ اردوهای تفریحی و فرهنگی از بهترین موقعیت‌هایی است که می‌توان دانش‌آموزان را با مفاخر ملی، تاریخی و شهدای معاصر آشنا کرد، به عنوان نمونه از محیط استخر که از اردوهای جذاب دانش‌آموزان است، می‌توانیم برای معرفی شهدای غواص و فضاسازی عملیات‌های آنها در دوران دفاع مقدس استفاده کنیم.
وی تاکید می‌کند: در هر زمینه و فعالیت فرهنگی، ورزشی، رسانه‌ای، اجتماعی و … مفاخر ملی وجود دارند که می‌توانیم به عنوان الگو به کودکان و نوجوانان معرفی کنیم، حتی برخی مفاخر و شخصیت‌های ملی نیز به مقام شهادت نائل نیامدند، اما سیره اخلاقی-رفتاری و سبک زندگی آنها نمونه‌های مطلوبی برای الگو گرفتن کودکان و نوجوانان است.
به گزارش ایمنا، آشنایی کودکان و نوجوانان با مفاخر ملی و فرهنگی ایران نه تنها به آنها آگاهی و شناخت بهتری از تاریخ و هویت ملی می‌دهد، بلکه در تربیت و شکل‌گیری شخصیت آنها نقش کلیدی دارد. این شناخت می‌تواند به تقویت احساس غرور ملی، الگوگیری از شخصیت‌های مثبت و انتقال ارزش‌های فرهنگی منجر شود، بنابراین مهم است توجه ویژه‌ای به این امر داشته باشیم و از طریق کتاب‌ها، تولیدات رسانه‌ای، رویدادها و فعالیت‌های فرهنگی، فرصتی برای آشنایی و ارتباط نسل جدید با این مفاخر فراهم آوریم.
نظر شما