به گزارش خبرگزاری ایمنا، اقتصاد ایران همواره به درآمدهای نفتی وابسته بوده است، اما در سال‌های اخیر به‌دلیل تحریم‌های بین‌المللی و نوسانات قیمت نفت، ضرورت کاهش این وابستگی بیش‌ازپیش احساس شده است، توسعه صادرات غیرنفتی نه‌تنها می‌تواند به ایجاد تعادل در تراز تجاری کشور کمک کند، بلکه زمینه‌ساز اشتغال‌زایی، رشد اقتصادی و افزایش رقابت‌پذیری در بازارهای جهانی است، در این راستا، دولت و بخش خصوصی با همکاری یکدیگر تلاش می‌کنند تا با شناسایی ظرفیت‌های جدید و رفع موانع موجود، سهم صادرات غیرنفتی را در اقتصاد کشور افزایش دهند.
ایران با دارا بودن منابع طبیعی غنی، نیروی کار جوان و موقعیت جغرافیایی استراتژیک، از ظرفیت‌های بالایی برای توسعه صادرات غیرنفتی برخوردار است، برخی از مهم‌ترین حوزه‌های صادراتی غیرنفتی ایران عبارتند از:
۱. محصولات کشاورزی:
ایران با داشتن اقلیم متنوع، توانایی تولید انواع محصولات کشاورزی از جمله پسته، زعفران، خرما، انار و مرکبات را دارد، این محصولات به‌دلیل کیفیت بالا، در بازارهای جهانی از تقاضای قابل توجهی برخوردارند.
۲. صنایع‌دستی و هنری:
فرش دستباف، صنایع چوبی، سفال و سرامیک از جمله محصولاتی هستند که به‌عنوان نماد فرهنگی ایران در بازارهای جهانی شناخته می‌شوند.
۳. محصولات معدنی:
ایران دارای ذخایر غنی از مواد معدنی همچون سنگ آهن، مس، روی و آلومینیوم است. با توسعه صنایع معدنی، امکان صادرات این محصولات به کشورهای منطقه و جهان فراهم شده است.
۴. صنایع پتروشیمی:
محصولات پتروشیمی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اقلام صادراتی غیرنفتی ایران، نقش کلیدی در افزایش درآمدهای ارزی کشور ایفا می‌کنند.
۵. کالاهای صنعتی و فناورانه:
با رشد صنایع داخلی، محصولاتی همچون خودرو، لوازم خانگی و تجهیزات صنعتی نیز به تدریج جای خود را در بازارهای صادراتی باز کرده‌اند.
دولت ایران در سال‌های اخیر با به‌کارگیری سیاست‌ها و برنامه‌های مختلف، تلاش کرده است تا زمینه توسعه صادرات غیرنفتی را فراهم کند. برخی از این اقدامات عبارتند از:
۱. حمایت از بخش خصوصی:
دولت با ارائه تسهیلات مالی، معافیت‌های مالیاتی و کاهش تعرفه‌های گمرکی، به تشویق بخش خصوصی برای ورود به بازارهای صادراتی پرداخته است.
۲. توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل:
بهبود شبکه حمل‌ونقل جاده‌ای، ریلی و دریایی از جمله اقداماتی است که به تسهیل صادرات کالاها کمک کرده است.
۳. برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی:
شرکت در نمایشگاه‌های تجاری بین‌المللی و برگزاری نمایشگاه‌های داخلی، فرصتی برای معرفی محصولات ایرانی به خریداران خارجی فراهم کرده است.
۴. انعقاد توافقنامه‌های تجاری:
ایران با کشورهای منطقه و جهان توافقنامه‌های تجاری متعددی منعقد کرده است که به افزایش صادرات غیرنفتی کمک می‌کند.
۵. تسهیل مقررات گمرکی:
کاهش بروکراسی و تسهیل فرایندهای گمرکی از جمله اقداماتی است که به افزایش سرعت و کاهش هزینه‌های صادرات منجر شده است.
چالش‌های پیشروی توسعه صادرات غیرنفتی
با وجود تلاش‌های صورت گرفته، توسعه صادرات غیرنفتی ایران با چالش‌های متعددی روبه‌رو است. برخی از این چالش‌ها عبارتند از: تحریم‌های اقتصادی موجب محدودیت دسترسی ایران به بازارهای جهانی و کاهش توان رقابت محصولات ایرانی شده است. بسیاری از محصولات ایرانی به‌دلیل نبود برندینگ مناسب، نتوانسته‌اند جایگاه مناسبی در بازارهای جهانی پیدا کنند. نبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل کارآمد و هزینه‌های بالای لجستیک، از جمله موانع اصلی صادرات غیرنفتی هستند. نوسانات نرخ ارز موجب افزایش اطمینان نداشتن در بازارهای صادراتی شده و برنامه‌ریزی بلندمدت را دشوار کرده است، کشورهای منطقه همچون ترکیه و امارات با ارائه محصولات با کیفیت و قیمت رقابتی، به رقیبان سرسختی برای ایران تبدیل شده‌اند.
دستاوردهای اخیر در حوزه صادرات غیرنفتی
با وجود چالش‌های موجود، ایران در سال‌های اخیر موفقیت‌هایی در حوزه صادرات غیرنفتی کسب کرده است. به‌عنوان مثال، افزایش صادرات محصولات کشاورزی به کشورهای همسایه و اروپایی، رشد صادرات محصولات پتروشیمی به کشورهای آسیایی و اروپایی، توسعه بازارهای جدید برای صنایع‌دستی ایرانی در کشورهای آمریکایی و اروپایی و افزایش صادرات کالاهای صنعتی به کشورهای منطقه.
دیپلماسی اقتصادی به‌عنوان یکی از ابزارهای کلیدی در توسعه صادرات غیرنفتی مطرح است. ایران با استفاده از ظرفیت‌های دیپلماتیک خود، تلاش کرده است تا روابط تجاری با کشورهای مختلف را تقویت کند، انعقاد توافقنامه‌های تجاری، شرکت در اجلاس‌های اقتصادی و ایجاد دفاتر تجاری در کشورهای هدف، از جمله اقداماتی است که در این راستا انجام شده است.
بخش خصوصی به‌عنوان موتور محرکه اقتصاد ایران، نقش کلیدی در توسعه صادرات غیرنفتی ایفا می‌کند، شرکت‌های خصوصی با سرمایه‌گذاری در تولید کالاهای با کیفیت و رقابت‌پذیر، توانسته‌اند سهم ایران در بازارهای جهانی را افزایش دهند، علاوه‌بر این تشکل‌های صنفی و اتاق‌های بازرگانی نیز با ارائه آموزش‌های تخصصی و برگزاری دوره‌های بازاریابی، به توانمندسازی فعالان اقتصادی کمک کرده‌اند.
آینده صادرات غیرنفتی ایران
با توجه به تلاش‌های صورت گرفته و ظرفیت‌های موجود، آینده صادرات غیرنفتی ایران امیدوارکننده به نظر می‌رسد. با این حال، برای دستیابی به اهداف بلندمدت، نیازمند همکاری همه جانبه دولت، بخش خصوصی و نهادهای بین‌المللی هستیم. رفع تحریم‌ها، بهبود زیرساخت‌ها، تقویت برندینگ و افزایش کیفیت محصولات از جمله عواملی هستند که می‌توانند به توسعه صادرات غیرنفتی ایران کمک کنند.
به گزارش ایمنا، توسعه صادرات غیرنفتی به‌عنوان راهبردی کلیدی برای خروج از اقتصاد تک‌محصولی، نقش مهمی در رشد اقتصادی ایران ایفا می‌کند. با وجود چالش‌های متعدد، ایران با بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی و تقویت همکاری‌های بین‌المللی، می‌تواند به جایگاه مناسبی در بازارهای جهانی دست پیدا کند، در این مسیر، همکاری دولت و بخش خصوصی و توجه به نیازهای بازارهای جهانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
نظر شما