به گزارش خبرگزاری ایمنا، در دنیای معاصر یکی از چالش‌های اساسی در سیاست‌های اقتصادی کشورها، مدیریت نوسانات بازار ارز و تأثیرات آن بر سایر بخش‌های اقتصادی است.
سیاست‌های مختلفی برای کنترل و هدایت بازار ارز به کار گرفته می‌شوند که یکی از این روش‌ها، سیاست بر پایه تکانه یا شوق است، این سیاست به‌دنبال ایجاد تغییرات ناگهانی و شدید در قیمت‌هاست تا بتواند حساسیت بالا و واکنش‌های سریع از سوی عوامل اقتصادی به‌ویژه در زمینه تقاضا و عرضه ایجاد کند، اما در حالی که این سیاست‌ها در برخی موارد ممکن است مؤثر واقع شوند، در بسیاری از موارد بروز چالش‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی پیاده‌سازی آن‌ها را با دشواری‌هایی همراه می‌کند.
از جمله چالش‌های بسیاری که در مسیر اجرای این سیاست‌ها وجود دارد، می‌توان به حساسیت بالای عوامل روانی و سوداگرانه در بازار اشاره کرد که می‌تواند منجر به افزایش قیمت‌ها به شکل غیرطبیعی و بدون پشتوانه اقتصادی شود، در این شرایط بانک مرکزی و سایر نهادهای مسئول باید با دقت و آگاهی کامل به ارزیابی و تحلیل شرایط بازار پرداخته و از تصمیم‌گیری‌های شتاب‌زده که ممکن است منجر به بروز نوسانات شدید و غیرمنتظره در بازار ارز و دیگر بازارهای مالی شوند، خودداری کنند.
از سوی دیگر، توجه به تجربیات کشورهای مختلف در زمینه مدیریت بازار ارز و درس‌های حاصل از آن، می‌تواند راهگشای بهتری برای کشورهای در حال توسعه باشد تا از سیاست‌های تکانه‌گونه به‌طور مؤثر و بدون ایجاد بحران‌های اقتصادی استفاده کنند، این تحلیل‌ها به‌ویژه برای کشورهایی همچون ایران که با چالش‌های اقتصادی پیچیده‌ای مواجه هستند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
مفهوم سیاست بر پایه تکانه در اقتصاد
محمد واعظ، دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان به خبرنگار ایمنا گفت: سیاست بر پایه تکانه یا شوق یکی از توجیهاتی است که در اقتصاد مطرح می‌شود و به این نکته اشاره دارد که تکانه‌های قیمتی خود می‌توانند حساسیت بالای عوامل اقتصادی را به همراه داشته باشند و در نتیجه اثربخشی بیشتری به‌دنبال داشته باشند، برای مثال در چارچوب این نگرش اگر هدف کاهش شدید تقاضای جامعه برای حامل‌های انرژی باشد، یک افزایش محدود در قیمت انرژی نمی‌تواند تأثیر زیادی در کاهش تقاضا داشته باشد، در این شرایط افزایش قیمت باید به‌صورت یک تکانه ناگهانی و شدید انجام شود تا بتواند سطح تقاضا را به‌طور قابل توجهی تحت تأثیر قرار دهد.
وی افزود: درباره تکانه‌های ارزی نیز یک چنین توجیهی وجود دارد، یعنی تکانه‌های ناگهانی می‌توانند موجب تغییرات قابل توجه در مقدار تقاضا برای واردات و تغییرات در عرضه صادرات شوند، اما درباره افزایش‌های اخیر در بازار ارز، شرایط به‌گونه‌ای نبوده است که بانک مرکزی به عمد و آگاهانه در پی افزایش نرخ ارز بوده باشد تا از محل این افزایش‌ها به اهداف خاص خود دست پیدا کند.
دانشیار گروه اقتصادی دانشگاه اصفهان ادامه داد: در بازار آزاد ارز مجموعه‌ای از عوامل روانی و عملیات سوداگرانه سازماندهی‌شده موجب افزایش قابل توجه نرخ ارز طی هفته‌های اخیر شده است، این افزایش‌ها به‌عوامل بنیادین بازار ارز از جمله منابع ارزی حاصل از صادرات تناسب ندارد، به‌عبارت دیگر نرخ ارز در شرایطی در بازار آزاد افزایش پیدا کرده که منابع حاصل از صادرات نفتی و غیرنفتی در مقایسه با گذشته در موقعیت مناسبی قرار دارند.
واعظ مطرح کرد: این احتمال وجود دارد که بازار سوداگر با هدف انتفاع شخصی اقدام به این کار کرده باشد، به این معنا که شرایطی را فراهم کرده‌اند که تقاضا افزایش پیدا کند و قیمت در بازار آزاد بالا برود، تا خود ارزهایی که در اختیار دارند را با قیمت بالا به فروش برسانند، در این وضعیت دارندگان ارزهای جزئی ممکن است با ضرر و زیان کاهش نرخ ارز در هفته‌های آینده روبه‌رو شوند.
نقش بانک مرکزی در تحولات بازار ارز
وی عنوان کرد: به نظر می‌رسد که در بسیاری از کشورها تجربیات مشابهی وجود دارد، اما بر مبنای مجموع این تجربیات، بانک مرکزی به‌طور اساسی نیازی به افزایش تکانه‌گونه نرخ ارز در بازار آزاد نداشته و ندارد، به همین دلیل نمی‌توان انتظار داشت که چنین سیاستی در دیگر کشورها به شکل مشابهی اعمال شود، بانک مرکزی باید در چارچوب سیاست‌های پولی و ارزی خود، تحولات بازار را با دقت بیشتری رصد کند و از به‌کارگیری سیاست‌هایی که ممکن است به بروز نوسانات غیرمنتظره منجر شوند، پرهیز کند.
به گزارش ایمنا، سیاست‌های بر پایه تکانه که به‌منظور ایجاد تغییرات ناگهانی و قابل توجه در قیمت‌ها طراحی می‌شوند، می‌توانند در بعضی شرایط اقتصادی به‌عنوان یک ابزار مؤثر برای کنترل تقاضا و عرضه در بازارها عمل کنند، با این حال این سیاست‌ها با چالش‌ها و ریسک‌های قابل توجهی همراه هستند، به‌ویژه در زمینه بازار ارز و تأثیرات روانی آن، نوسانات ارزی ناشی از تکانه‌های قیمتی می‌تواند منجر به بروز بحران‌های اقتصادی و افزایش اطمینان نکردن در بازارهای مالی شود.
در شرایطی که عوامل روانی و سوداگرانه نقش پررنگی در تعیین نرخ ارز ایفا می‌کنند، بانک مرکزی و سیاست‌گذاران اقتصادی باید با دقت و آگاهی کامل از پیاده‌سازی سیاست‌های تکانه‌گونه خودداری کنند.
به‌جای استفاده از این نوع سیاست‌ها، ضروری است که سیاست‌های پولی و ارزی به‌گونه‌ای تنظیم شوند که به ثبات اقتصادی و پایداری بازارها منجر شود. رصد دقیق تحولات اقتصادی، شفاف‌سازی اهداف سیاست‌ها و استفاده از ابزارهای اقتصادی متناسب با شرایط می‌تواند به مدیریت بهینه بازار ارز کمک کند، همچنین تجربیات کشورهای مختلف در زمینه مدیریت نوسانات ارزی باید به‌عنوان یک منبع ارزشمند برای کشورهای در حال توسعه مورد استفاده قرار گیرد تا از به‌کارگیری سیاست‌های ساده‌انگارانه و شتاب‌زده جلوگیری شود.
در نهایت، مدیریت پایدار بازار ارز و سایر بازارهای مالی نیازمند توجه به تمامی جوانب اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است تا از بروز بحران‌ها و نوسانات شدید جلوگیری شود و شرایطی به‌وجود آید که ثبات اقتصادی کشورها حفظ شود.
نظر شما