به گزارش خبرگزاری ایمنا، صنعت هوانوردی به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین و حساس‌ترین حوزه‌های فناوری، همواره نیازمند تجهیزات و سامانه‌های دقیق و کارآمد بوده است. رادارها به‌عنوان چشم و گوش این صنعت، نقش حیاتی در مدیریت پروازها، جلوگیری از حوادث هوایی و بهبود ایمنی حمل‌ونقل هوایی ایفا می‌کنند، با این حال، دسترسی به فناوری‌های پیشرفته و تجهیزات مدرن همواره یکی از چالش‌های اساسی برای کشورهای در حال توسعه بوده است. در این میان، دستیابی به خودکفایی در طراحی و تولید سامانه‌های راداری، گامی بزرگ به سمت استقلال فناوری و کاهش وابستگی به کشورهای خارجی است.
ایران به‌عنوان یکی از کشورهای پیشرو در منطقه در حوزه‌های مختلف فناوری، طی سال‌های اخیر تلاش‌های گسترده‌ای در زمینه طراحی و تولید تجهیزات پیشرفته از جمله رادارهای بومی انجام داده است. یکی از نمونه‌های موفق این تلاش‌ها، پروژه طراحی و تولید یک رادار بومی توسط پژوهشکده فاوای دانشگاه صنعتی است. این رادار که تمام مراحل طراحی، ساخت، آزمایش و بهره‌برداری آن به دست متخصصان ایرانی انجام شده است، اکنون در فرودگاه بین‌المللی آبادان مشغول به کار است و توانسته است عملکرد خود را به‌خوبی اثبات کند.
وابستگی به تجهیزات وارداتی در صنعت هوانوردی، علاوه‌بر ایجاد هزینه‌های سنگین، می‌تواند مشکلاتی همچون محدودیت دسترسی، تأمین قطعات و حتی تهدیدات امنیتی را به‌همراه داشته باشد. در این شرایط، بومی‌سازی تجهیزات به‌ویژه رادارها، نه‌تنها نیازهای داخلی را تأمین می‌کند، بلکه فرصت‌هایی برای توسعه دانش بومی، اشتغال‌زایی و گسترش ظرفیت‌های علمی و صنعتی کشور فراهم می‌آورد. رادارها به‌دلیل نقش کلیدی خود در مدیریت پروازها و پایش اطلاعات هوایی، از مهم‌ترین تجهیزات در این حوزه به‌شمار می‌روند.
رادارهای مدرن امروزی، علاوه‌بر توانایی شناسایی و ردیابی موقعیت هواپیماها، قادرند اطلاعات متنوعی همچون نوع هواپیما، سرعت، ارتفاع و مسیر حرکت آن‌ها را نیز ارائه دهند، از سوی دیگر، توانایی شناسایی اهداف نامشخص و تحلیل دقیق داده‌ها، به‌ویژه در شرایط اضطراری، از ویژگی‌های کلیدی این سامانه‌ها محسوب می‌شود. دستیابی به چنین فناوری پیچیده‌ای، نیازمند دانش و مهارت بالایی است که متخصصان ایرانی با تلاش‌های مستمر، توانسته‌اند به این مرحله برسند.
رادار بومی تولیدشده توسط متخصصان ایرانی در حال حاضر در فرودگاه آبادان به بهره‌برداری رسیده است و نقش مهمی در مدیریت ترافیک هوایی این فرودگاه ایفا می‌کند. این سامانه علاوه‌بر شناسایی دقیق هواپیماها و پایش مسیر پرواز آن‌ها، قادر است اطلاعات مهم همچون ارتفاع و سرعت پرواز را با دقت بسیار بالا ارائه دهد، همچنین توانایی شناسایی اجسام ناشناخته و تحلیل داده‌های پیچیده از دیگر ویژگی‌های منحصربه‌فرد این رادار است.
پیشگام در فناوری راداری
مهدی شجاعی‌راد، کارشناس و پژوهشگران برتر حوزه فناوری رادار به خبرنگار ایمنا گفت: راداری که تولید کرده‌ایم، از به‌طور کامل بومی است. طراحی آنتن، تجهیزات سخت‌افزاری، نرم‌افزارها و حتی مراحل تست، همه در پژوهشکده فاوای دانشگاه صنعتی انجام شده است، تکمیل این پروژه چندین سال زمان برد و توانستیم همه آزمایش‌های لازم را با موفقیت پشت سر بگذاریم. اکنون این رادار در فرودگاه آبادان مستقر شده و به‌خوبی در حال انجام وظایف است.
وی افزود: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این رادار، دقت بالای آن است. برای اطمینان از عملکرد درست، داده‌های به‌دست‌آمده از این رادار را با اطلاعات پروازی رسمی مقایسه کردیم و اختلاف زیادی بین آن‌ها مشاهده نکردیم. این دقت نشان‌دهنده سطح بالای فناوری مورد استفاده در این رادار است.
پژوهشگر حوزه رادار گفت: این رادار در زمینه شناسایی هواپیماها و تعیین موقعیت آن‌ها، به‌طور کامل قابل رقابت با نمونه‌های خارجی است؛ یکی از قابلیت‌های مهم آن، امکان پرسش و پاسخ با هواپیماهاست. این رادار از طریق ارسال پرسش‌هایی، اطلاعات مختلفی همچون نوع هواپیما (مسافربری، تجاری یا باربری)، ارتفاع، سرعت و سایر شاخص‌ها را دریافت می‌کند.
شجاعی‌راد تصریح کرد: علاوه‌بر این، رادار توانایی شناسایی اجسامی را دارد که اطلاعات مشخصی ارسال نمی‌کنند، به این ترتیب، می‌تواند سرعت و موقعیت هواپیماها را نیز تخمین بزند. این ویژگی یکی از چالش‌های اساسی در طراحی رادارهاست که توانسته‌ایم به آن دست پیدا کنیم.
وی اظهار کرد: یکی از چالش‌های اصلی در تولید این رادار، اطمینان از دقت عملکرد آن در شرایط مختلف جوی بود. آزمایش‌های گسترده‌ای در این زمینه انجام دادیم و مطمئن شدیم که رادار تحت هر شرایطی، عملکرد قابل‌اطمینانی را ارائه می‌دهد.
کارشناس حوزه رادار ادامه داد: این پروژه دروازه‌ای برای ورود به فناوری‌های پیشرفته‌تر است. ما در حال تحقیق و توسعه قابلیت‌های جدیدی هستیم که می‌تواند در نسخه‌های آینده رادار به‌کار گرفته شود. یکی از این قابلیت‌ها، استفاده از هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی عملکرد رادار است.
شجاعی‌راد گفت: در حال حاضر، از هوش مصنوعی در این رادار استفاده نشده است، اما تیم تحقیقاتی ما مشغول بررسی و توسعه این فناوری است. هوش مصنوعی می‌تواند قابلیت‌های بسیاری از جمله تشخیص خودکار تهدیدات، بهبود تحلیل داده‌ها و افزایش دقت شناسایی را به رادار اضافه کند؛ این برنامه‌ها در دستور کار پروژه‌های آینده قرار دارد.
وی بیان کرد: تولید این رادار، نقطه عطفی در صنعت هوانوردی کشور است. وابستگی به فناوری‌های خارجی همواره یکی از چالش‌های بزرگ این صنعت است، اما اکنون با تلاش متخصصان داخلی، توانسته‌ایم این وابستگی را کاهش دهیم. این رادار تنها نمونه‌ای از توانمندی‌های ماست و امیدواریم در آینده، شاهد توسعه و تولید تجهیزات پیشرفته‌تر باشیم.
کارشناس رادار تاکید کرد: رادار بومی نصب‌شده در فرودگاه آبادان، تاکنون عملکرد بسیار خوبی داشته است، دقت و سرعت در شناسایی هواپیماها، یکی از نکات برجسته این رادار است. از نتایج به‌دست‌آمده بسیار راضی هستیم و امیدواریم که این پروژه به سایر فرودگاه‌های کشور نیز گسترش پیدا کند.
به گزارش ایمنا، بررسی دستاوردهای حاصل از طراحی و تولید رادار بومی پژوهشکده فاوای دانشگاه صنعتی نشان‌دهنده گام‌های مؤثر ایران در مسیر خودکفایی فناورانه و توسعه دانش بومی است. این موفقیت نه‌تنها یک پیشرفت علمی و صنعتی است، بلکه نمایانگر ظرفیت‌های گسترده کشور در کاهش وابستگی به فناوری‌های خارجی و ایجاد زیرساخت‌های لازم برای توسعه پایدار در صنعت هوانوردی است.
رادار بومی پژوهشکده فاوا از طراحی اولیه تا مرحله بهره‌برداری، به‌طور کامل توسط متخصصان داخلی انجام شده است. این سامانه شامل تمام تجهیزات سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و حتی تولید آنتن است که به‌صورت بومی طراحی و ساخته شده‌اند. نکته مهم، دقت بالای این سامانه در شناسایی هواپیماها و جمع‌آوری اطلاعاتی نظیر نوع، سرعت، ارتفاع و موقعیت آن‌ها است. مقایسه داده‌های این رادار با اطلاعات پروازی رسمی نشان‌دهنده تطابق دقیق و قابل‌اطمینان بودن عملکرد آن است.
علاوه‌بر این، توانایی شناسایی اجسام ناشناخته و ارائه اطلاعات آن‌ها، نشان‌دهنده پیشرفت‌های چشمگیر در طراحی این سامانه است، این ویژگی‌ها نقش کلیدی در افزایش ایمنی پروازها، مدیریت ترافیک هوایی= و بهینه‌سازی استفاده از منابع دارد که در نهایت موجب کاهش هزینه‌ها و بهبود بهره‌وری در صنعت هوانوردی می‌شود.
اگرچه تولید این رادار بومی دستاورد بزرگی محسوب می‌شود، اما برای توسعه و ارتقای سامانه‌های مشابه در آینده، همچنان چالش‌هایی وجود دارد. از جمله این چالش‌ها می‌توان به نیاز به تقویت زیرساخت‌های تحقیقاتی، افزایش سرمایه‌گذاری در حوزه‌های فناوری پیشرفته و تربیت نیروی متخصص اشاره کرد.
نظر شما