به گزارش خبرگزاری ایمنا، افزایش سالمندی در ایران یک پدیده اجتماعی است که با تغییرات جمعیتی و تحولاتی در ساختار خانواده و جامعه همراه بوده است، این تغییرات از نیمه دوم قرن بیستم آغاز شده و همچنان ادامه دارد.
یکی از اصلی‌ترین دلایل افزایش سالمندی در ایران، کاهش نرخ باروری است که در دهه‌های گذشته، نرخ تولد به‌طور قابل توجهی کاهش پیدا کرد و از سطح جایگزینی جمعیت پایین‌تر آمده است، این کاهش به دلایلی همچون افزایش سطح تحصیلات، تغییر در سبک زندگی، افزایش اشتغال زنان و تأخیر در سن ازدواج و فرزندآوری مرتبط است، بهبود شرایط بهداشتی و پزشکی، افزایش دسترسی به خدمات درمانی و پیشرفت‌های پزشکی منجر به افزایش امید به زندگی شده است. این به معنای زندگی طولانی‌تر افراد و افزایش تعداد سالمندان در جامعه است، بهبود شرایط بهداشتی و مراقبت‌های اولیه موجب کاهش مرگ‌ومیر نوزادان و کودکان شده و در نتیجه تعداد بیشتری از افراد به سنین پیری می‌رسند.
افزایش تعداد سالمندان موجب تغییراتی در ساختار خانواده‌ها شده است. تعداد خانواده‌های تک‌نفره و دو نفره افزایش پیدا کرده است و تعداد خانواده‌های چند نسل در یک خانه کاهش پیدا کرده است، افزایش تعداد سالمندان موجب افزایش نیاز به خدمات بهداشتی و درمانی، مراقبت‌های پزشکی و تسهیلات رفاهی می‌شود که این امر می‌تواند بار اقتصادی زیادی بر دوش دولت و جامعه بگذارد، افزایش تعداد سالمندان می‌تواند چالش‌های اجتماعی همچون تنهایی، افسردگی و نیاز به حمایت اجتماعی بیشتر را به همراه داشته باشد.
برای رویارویی با افزایش سالمندی، نیاز به توسعه و بهبود خدمات بهداشتی و درمانی است، ایجاد مراکز درمانی و مراقبتی ویژه سالمندان، آموزش و تربیت کادر پزشکی و پرستاری متخصص در حوزه سالمندان از جمله اقدامات ضروری است ایجاد و توسعه سازمان‌های حمایتی و اجتماعی برای کمک به سالمندان و خانواده‌هایشان، از جمله خدمات مشاوره، کمک‌های مالی و ایجاد فضای‌های اجتماعی مناسب برای سالمندان می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی سالمندان کمک کند.
آموزش و ترویج سبک زندگی سالم از جمله تغذیه مناسب، فعالیت بدنی منظم و مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند به بهبود سلامت و کیفیت زندگی سالمندان کمک کند، ایجاد و بهبود زیرساخت‌های شهری از جمله حمل‌ونقل عمومی مناسب، فضاهای سبز و پارک‌ها و تسهیلات رفاهی می‌تواند به بهبود زندگی سالمندان در شهرها کمک کند.
یک تعریف جامع از شهر سالمند
زهرا امیری، پژوهشگر حوزه سالمندان به خبرنگار ایمنا گفت: یکی از مهم‌ترین دستاوردهای این پژوهش، ارائه تعریفی جامع از شهر سالمند است که بر اساس آن، هدف اصلی، فعال‌سازی حداکثری سالمندان از طریق مشارکت فعال در خانواده و جامعه است. این تعریف، سالمندی فعال و با کیفیت را محور قرار می‌دهد و بر مؤلفه‌های کلیدی چون حمل‌ونقل مناسب، مشارکت اجتماعی، پذیرفته شدن در جامعه، خدمات پزشکی و از همه مهم‌تر، خانواده محوری تاکید دارد، در فرهنگ ایرانی خانواده نقش حیاتی دارد و به همین دلیل، محوریت خانواده در این طرح از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
وی افزود: نتایج نظرسنجی‌ها نشان داده که محله‌های اصفهان در زمینه خانواده محوری، وضعیت به نسبت مطلوبی دارند و در بسیاری از مناطق، سالمندان بالاترین میزان رضایت را در این زمینه اعلام کرده‌است، این نتایج نشان دهنده اهمیت حفظ و تقویت ساختار خانواده در طراحی شهر سالمند است.
پژوهشگر حوزه سالمندان بیان کرد: طرح اصفهان برای شهر سالمند، با چالش‌های متعددی روبرو است، کاهش نرخ باروری، مهاجرت جوانان، آلودگی هوا، مشکلات زیست‌محیطی و تغییر ارزش‌ها در میان نسل جوان، از جمله مهم‌ترین چالش‌های پیش رو است، با این حال، اصفهان با بهره‌گیری از فرصت‌های منحصر به فرد خود، می‌تواند بر این چالش‌ها غلبه کند.
امیری بیان کرد: هدف اصلی این است که با تاکید بر هویت فرهنگی، احساس تعلق را در میان سالمندان تقویت کرده و با توسعه دانش در حوزه سالمندی، به ارزیابی و بهبود سیاست‌های موجود بپردازد، چالش اصلی، مدیریت انتظارات بالای سالمندان است، هدف این نیست که تمام استانداردها را به‌طور کامل پیاده کنیم، بلکه تلاش برای بهبود مداوم است، گردشگری نیز به عنوان یک فرصت کلیدی دیده می‌شود که می‌توان از آن برای ارتقای سطح رفاه و نشاط سالمندان استفاده کرد.
وی توضیح داد: هدف اصلی این است که با تاکید بر هویت فرهنگی، احساس تعلق را در میان سالمندان تقویت کرده و با توسعه دانش در حوزه سالمندی، به ارزیابی و بهبود سیاست‌های موجود بپردازد، چالش اصل، مدیریت انتظارات بالای سالمندان است. هدف این نیست که تمام استانداردها را به‌طور کامل پیاده کنیم، بلکه تلاش برای بهبود مداوم است. گردشگری نیز به عنوان یک فرصت کلیدی دیده می‌شود که می‌توان از آن برای ارتقای سطح رفاه و نشاط سالمندان استفاده کرد، برای تبدیل اصفهان به یک شهر سالمند، رویکردهای متفاوتی باید در نظر گرفته شود. پذیرش تکثر فکری، رفتاری و هنجاری جامعه، یک اصل مهم است.
پژوهشگر حوزه سالمندان گفت: برنامه‌ریزی‌ها باید در راستای سه هدف اصلی سلامت، مشارکت و امنیت باشد، تمام سازمان‌های دولتی و غیر دولتی باید با همکاری یکدیگر، به این هدف دست یابند. سالمندی، نباید فقط یک وظیفه شرعی باشد؛ بلکه یک مسئولیت اجتماعی است که همه باید در آن مشارکت کنند، در این راستا، ایجاد زیرساخت‌های شهری مناسب، راه‌اندازی اتحادیه‌های مربوط به سالمندان، و ایجاد مناطق امن و مناسب برای سالمندان، از جمله اقدامات کلیدی است. اصفهان، با وجود مناطق متعدد با مشکلاتی در زمینه تحرک سالمندان مواجه است و این مسئله نیازمند توجه ویژه است.
امیری خاطرنشان کرد: یکی از نکات جالب توجه در این طرح، تاکید بر ارتباط بین نسلی است. سالمندان به دنبال تعامل با نسل‌های جوان‌تر هستند و جوانان نیز با اشتیاق به شنیدن داستان‌ها و تجربیات سالمندان، از این ارتباط استقبال می‌کنند. این تبادل فرهنگی، نه تنها به سود سالمندان است، بلکه به جوانان نیز در درک بهتر از تاریخ و فرهنگ خود کمک می‌کند، همچنین، بخش خصوصی نقش مهمی در موفقیت این طرح ایفا می‌کند. دولت با ارائه مشوق‌هایی، می‌تواند بخش خصوصی را برای مشارکت در ایجاد شهر سالمند جذب کند.
به گزارش ایمنا، این طرح نشان می‌دهد که یک شهر چگونه می‌تواند با احترام گذاشتن به سالمندان و بهره‌گیری از توانایی‌ها و تجربیات آن‌ها، به مکانی بهتر برای زندگی تبدیل شود. اصفهان با این رویکرد جامع و مبتنی بر پژوهش، نه تنها در پی رفع نیازهای سالمندان است، بلکه به دنبال ایجاد جامعه‌ای پویا و هماهنگ است که در آن همه نسل‌ها، دوشادوش یکدیگر، به سوی آینده‌ای روشن‌تر گام برمی‌دارند.
این طرح فراخوانی است به تمام شهرهای ایران و جهان تا با نگاهی نو به چالش پیری جمعیت، فرصت‌هایی را برای ساختن شهرهایی سالم‌تر، فعال‌تر و ایمن‌تر برای سالمندان ایجاد کنند. اصفهان با این اقدام پیشگامانه، نه‌تنها به سالمندان خود کمک می‌کند، بلکه الگویی ارزشمند برای سایر جوامع ارائه می‌دهد. این شهر به ما یادآوری می‌کند که یک جامعه توسعه‌یافته، جامعه‌ای است که به همه شهروندانش، از کودکی تا سالمندی، احترام می‌گذارد و به آن‌ها فرصت می‌دهد تا به‌طور کامل در زندگی اجتماعی مشارکت کنند.
نظر شما