به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، شهرهای انسان‌محور رفاه و نیازهای ساکنان را در صدر اولویت فرایندهای طراحی و برنامه‌ریزی شهری قرار می‌دهند. این رویکرد با طراحی شهری متمرکز بر خودرو تضاد آشکاری دارد که اغلب تجربه انسانی را نادیده می‌گیرد و به طیف گسترده‌ای از چالش‌های اجتماعی و محیطی منجر می‌شود.
گذار به شهرهای انسان‌محور یک روند نوآورانه ضروری برای ایجاد شهرهای تاب‌آور و محیط‌های شهری است که ارتقای کیفیت زندگی را برای همه ساکنان در نظر می‌گیرند. شهرها می‌توانند با اولویت دادن به تجربیات انسانی در طراحی شهری، ضمن تقویت انسجام جامعه و نشاط اقتصادی به چالش‌های معاصر بپردازند.
اهمیت طراحی انسان‌محور
فراگیری و دسترسی‌پذیری: برنامه‌ریزی شهری که افراد را در مرکز برنامه‌ها و طراحی‌ها قرار می‌دهد، تضمین می‌کند که محیط‌های شهری و امکانات عمومی برای تمام افراد، بدون در نظر گرفتن سن، توانایی و وضعیت اجتماعی‌اقتصادی، قابل دسترس باشند. این رویکرد فراگیر از اهمیت حیاتی برخوردار است، زیرا شهرها در حال تبدیل شدن به محیط‌های متنوع‌تر و پیچیده‌تر هستند. طراحی شهری انسان‌محور به این مسئله توجه دارد که ساکنان شهر با طیف متنوعی از نیازها و توانایی‌ها روبه‌رو هستند و تلاش می‌کند تا محیط‌های شهری را به گونه‌ای طراحی کند که همه افراد بتوانند از آن بهره‌مند شوند. این امر شامل در نظر گرفتن ویژگی‌های طراحی ساختمان‌ها، فضاهای عمومی و حمل‌ونقل است.
ارتقای کیفیت زندگی: شهرهای انسان‌محور با تمرکز بر نیازهای جسمی، عاطفی و اجتماعی افراد، رفاه و رضایت ساکنین را ارتقا می‌بخشند. ویژگی‌هایی همچون فضاهای سبز قابل دسترسی، طراحی‌های ارگونومیک و مناطقی برای تعامل اجتماعی به بهبود سلامت جسمی و روانی کمک می‌کنند. برای مثال، وجود پارک‌های سرسبز و مناسب برای پیاده‌روی و ورزش در دسترس همه ساکنان می‌تواند به افزایش فعالیت‌های ورزشی انفرادی و گروهی بینجامد که نتیجه آن بهبود سلامت جسمی و روانی اعضای جامعه است.
مزایای اقتصادی: شهرهایی که اصول انسانی را در مرکزیت برنامه‌های خود قرار می‌دهند، می‌توانند کسب‌وکارها و ساکنانی را جذب کنند که به دنبال محیط‌های زندگی با کیفیت بالا هستند. این رویکرد می‌تواند منجر به افزایش ارزش املاک، نرخ بالاتر حفظ مستأجر شود و اقتصاد محلی را رونق ببخشد.
توسعه شهری پایدار: افزایش جمعیت شهری که پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۵۰ به بیش از ۶۸ درصد برسد، نیاز فوری به رویارویی با چالش‌هایی همچون شلوغی بیش‌ازحد، آلودگی هوا و حمل‌ونقل عمومی ناکافی را بیش‌ازپیش مطرح کرده است. برنامه‌های شهری انسان‌محور، اعضای جامعه را به سبک زندگی پایدار تشویق می‌کنند تا ضمن افزایش زیست‌پذیری با رشد شهری نیز سازگار باشند. توسعه حمل‌ونقل عمومی کارآمد، طراحی فضاهای سبز گسترده و ترویج سبک‌های زندگی پایدار از جمله راهکارهای این رویکرد برنامه‌ریزی است.
انعطاف‌پذیری و سازگاری: فضاهای شهری که با در نظر گرفتن نیازهای انسان طراحی می‌شوند، اغلب انعطاف‌پذیر و سازگار با تغییرات هستند. این ویژگی از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا شهرها و نیازهای ساکنان آنها همواره در حال تغییر و تحول است. طراحی انسان‌محور به این موضوع توجه دارد که فضاهای شهری باید قابلیت بازطراحی و بازتنظیم داشته باشند تا بتوان آنها را برای انواع فعالیت‌ها و رویدادهای مختلف برنامه‌ریزی کرد.
به‌عنوان مثال، یک میدان شهری می‌تواند در روزهای عادی برای تفریح و استراحت استفاده شود، اما در مناسبت‌های ویژه به فضایی برای برگزاری رویدادهای عمومی و جشن تبدیل شود، همچنین خیابان‌ها، پیاده‌روها و ساختمان‌ها نیز می‌توانند با تغییرات جمعیتی، فناوری‌های جدید و الگوهای زندگی سازگار شوند. این سازگاری به این معناست که حتی در صورت تغییر نیازها و ترجیحات ساکنان شهر، این فضاها مرتبط و کارآمد باقی خواهند ماند.
اصول ایجاد فضاهای عمومی انسان‌محور
ایجاد فضاهای عمومی انسان‌محور برای پرورش محیط‌های شهری فراگیر، قابل دسترس و پویا ضروری است. این رویکرد به نیازها و تجربیات افراد اولویت می‌بخشد و اطمینان می‌دهد که شهرها به‌منظور ارتقای رفاه تمام ساکنان طراحی شده‌اند. طراحی انسان‌محور بر چهار اصل اساسی همدلی، همکاری، فراگیری و انعطاف‌پذیری استوار است که می‌توانند به شهرها در دستیابی به این اهداف کمک کنند.
همدلی: درک تجربیات، نیازها و خواسته‌های متنوع ساکنان یک اصل اساسی است. مشارکت با جوامع از طریق مصاحبه‌ها، نظرسنجی‌ها و مشاهدات به طراحان امکان می‌دهد به بینش‌های کاربردی برای برنامه‌ریزی مؤثر پروژه‌هایشان دست پیدا کنند.
همکاری: طراحی مؤثر انسان‌محور مستلزم همکاری میان ذی‌نفعان مختلف در برنامه‌ریزی از جمله طراحان، اعضای جامعه و مقامات محلی است. همکاری بین این گروه‌ها به ایجاد راه‌حل‌های نوآورانه‌ای منجر می‌شود که بازتاب نیازهای جامعه هستند.
انعطاف‌پذیری: فضاهای شهری باید با تغییر رفتارها و نیازها انطباق‌پذیر باشند. طراحی فضاهای عمومی انعطاف‌پذیر به آنها امکان می‌دهد تا طیف گسترده‌ای از فعالیت‌ها و رویدادها را پاسخگو باشند و اطمینان حاصل کنند که در طول زمان کاربردی باقی می‌مانند.
طراحی فراگیر: ادغام اصول طراحی فراگیر در برنامه‌ریزی‌های انسان‌محور تضمین می‌کند که فضاهای عمومی برای همه افراد، صرف‌نظر از سن، جنسیت، قومیت و توانایی قابل دسترس باشند. از جمله این موارد می‌توان به ویژگی‌هایی همچون رمپ‌های ویلچر، مسیرهای لمسی و علائم کاربردی اشاره کرد.
راهبردهای اجرای طراحی انسان‌محور
مشارکت جامعه: طراحی شهری که انسان را در مرکز اولویت‌ها قرار می‌دهد شامل مشارکت دادن ساکنان در فرایندهای برنامه‌ریزی است که به‌منظور درک خواسته‌ها و اولویت‌های آنها انجام می‌شود. این رویکرد مشارکتی تضمین می‌کند که برنامه‌ریزی شهری بازتابی از صدای جامعه باشد و احساس مالکیت و تعلق شهروندان را تقویت کند. این رویکرد برنامه‌ریزی بر این باور است که ساکنان شهر بهترین منبع برای شناخت نیازها و خواسته‌های جامعه هستند، به همین دلیل مشارکت جامعه‌محوری را به روش‌های مختلف از جلسات مشورتی با ساکنان گرفته تا نظرسنجی‌های عمومی و حتی مشارکت در طراحی برقرار می‌کند.
این رویکرد مشارکتی، احساس مالکیت و تعلق به محیط اطراف را میان شهروندان ایجاد می‌کند و اطمینان حاصل می‌کند که فضاهای عمومی همواره به نیازهای واقعی جامعه پاسخ می‌دهند. طراحی انسان‌محور با رویکرد مشارکتی، منجر به طراحی و توسعه شهری متناسب با خواسته‌های ساکنان و افزایش رضایتمندی آنان از محیط زندگی خود می‌شود.
ادغام عناصر طبیعی: طراحی شهری انسان‌محور، ادغام عناصر طبیعی همچون پارک‌ها، بام‌های سبز و باغ‌های اجتماعی را به‌عنوان بخشی حیاتی از محیط‌های شهری در نظر می‌گیرد. این ادغام نه‌تنها ظاهر زیبایی‌شناختی شهرها را ارتقا می‌بخشد، بلکه مزایای بسیاری برای سلامت و بهزیستی ساکنان به دنبال دارد. طراحی انسان‌محور باید دسترسی به طبیعت و فضاهای سبز در محیط‌های شهری را در اولویت قرار دهد تا امکان فعالیت‌های بدنی و تفریح را برای ساکنان شهر فراهم کند و به بهبود سلامت روان و کاهش استرس در جامعه کمک کند. عناصر طبیعی، فرصت‌هایی برای تعامل اجتماعی و ارتباط با محیط زیست ایجاد می‌کنند که نقش مهمی در ارتقای آگاهی‌های زیست‌محیطی ساکنان شهر دارد.
اتصال‌پذیری و جابه‌جایی: محله‌های انسان‌محور باید قابل تردد با مسیرهای پیاده و دوچرخه متصل به هم باشند تا حمل‌ونقل فعال را تشویق کنند و فضاهای شهری را به نفع عابران از خودروها بازپس بگیرند. برای مثال، در طراحی یک محله مسکونی جدید، می‌توان پیاده‌راه‌ها و مسیرهای دوچرخه‌سواری ایمن با ایستگاه‌های نگهداری دوچرخه ایجاد کرد تا ساکنان بتوانند به‌راحتی و با سرعت بیشتری به مقاصد مورد نظر خود دسترسی پیدا کنند. به این ترتیب طراحی شهری انسان‌محور به کاهش اتکا به خودروهای شخصی و ترویج شیوه‌های حمل‌ونقل سالم و دوستدار محیط‌زیست کمک می‌کند.
ایجاد فضاهای اجتماعی: اهمیت ایجاد فضاهای عمومی و اجتماعی که تعامل اجتماعی را تشویق می‌کنند، در طراحی انسان‌محور غیرقابل انکار است. این فضاها باید با ارائه صندلی‌های راحت، نقاط تجمع و امکانات مناسب، ساکنان شهر را به ماندن دعوت کنند. ایجاد مراکز جمعی همچون کافه‌ها و رستوران‌های روباز به‌عنوان «مکان‌های سوم» بین خانه و محل کار، به ایجاد پیوندهای اجتماعی و افزایش عدالت اجتماعی کمک می‌کند. این فضاهای اجتماعی‌محور در طراحی انسان‌محور، نقش مهمی در ارتقای تعامل و مشارکت ساکنان شهری ایفا می‌کنند.
حساسیت فرهنگی: طراحی شهری انسان‌محور بر ضرورت احترام به فرهنگ و هویت محلی تأکید دارد. فضاهای عمومی در این نوع طراحی باید مشخصات منحصربه‌فرد جامعه‌ای را منعکس کنند که به آن خدمت می‌کنند تا احساس تعلق و تعهد ساکنان را تقویت کنند. به‌عنوان مثال، در طراحی یک پارک شهری در یک محله با جمعیت بومی و سنتی، می‌توان از الگوهای معماری و طراحی بومی، مصالح محلی و المان‌هایی با نمادهای فرهنگی استفاده کرد. این ویژگی‌ها به ساکنان کمک می‌کند تا فضای عمومی را به‌عنوان بخشی از هویت خود بپذیرند و به آن احساس تعلق داشته باشند.
شهرهای موفق در اجرای طرح‌های انسان‌محور
چند شهر در سراسر جهان، طراحی انسان‌محور را در فضاهای عمومی خود به نمایش گذاشته‌اند و بر دسترسی‌پذیری، مشارکت اجتماعی و پایداری محیطی تمرکز دارند. در ادامه به بعضی از نمونه‌های قابل‌توجه اشاره می‌شود که نشان می‌دهند طراحی انسان‌محور چگونه می‌تواند فضاهای عمومی را به محیط‌های فراگیری تبدیل کند که رفاه جامعه را ارتقا می‌دهد، تعامل اجتماعی را ترویج می‌کند و از زندگی شهری پایدار پشتیبانی می‌کند.
بارسلونا، اسپانیا
بارسلونا طرح «سوپر بلوک» را اجرا کرده است که با کاهش ترافیک خودرو و ایجاد میادین عمومی پویا، بخش‌هایی از شهر را به مناطق دوستدار پیاده‌روی تبدیل کرده است. این طرح انسان‌محور تعامل اجتماعی را ترویج و فعالیت‌های بیرونی را تشویق می‌کند و به این ترتیب محله‌ها را برای جوامع قابل سکونت‌تر می‌سازد.
ملبورن، استرالیا
ملبورن به‌دلیل تعهد خود به ایجاد فضاهای عمومی دوستدار پیاده‌روی شناخته می‌شود. مسئولان با الهام از راهبردهای توسعه‌یافته توسط برنامه‌ریز شهری ژان گل، فضاهای عمومی و مسیرهای پیاده‌روی را به‌میزان قابل‌توجهی افزایش داده‌اند. طراحی مجدد مناطقی همچون مرکز خرید خیابان بورک با اولویت دادن به عابران پیاده در مقابل خودروها، تجربه شهری را به‌طور موفقیت‌آمیزی بهبود بخشیده است.
هامبورگ، آلمان
اولویت هامبورگ در طراحی شهری دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی است که آن را به یکی از شهرهای پیشرو در طراحی شهری انسان‌محور تبدیل کرده است. این شهر با ادغام راهروهای سبز یکپارچه در محیط، تجربه زندگی شهری را ارتقا می‌دهد و به تنوع زیستی کمک می‌کند.
آرهوس، دانمارک
آرهوس دارای راهروهای سبز گسترده‌ای است که نه‌تنها جابه‌جایی را تسهیل می‌کنند، بلکه تنوع زیستی را در شهر افزایش می‌دهند. طراحان این شهر عناصر طبیعی را در زندگی شهری ادغام می‌کند و به این ترتیب سلامت اکولوژیکی و رفاه جامعه را ارتقا می‌دهند.
نابرژنیه چلنی، روسیه
تبدیل میدان مرکزی آزادلیک در نابرژنیه چلنی نمونه‌ای از طراحی انسان‌محور است که با ایجاد محیط‌هایی چندکاربردی به نیازهای متنوع جامعه پاسخ می‌دهد. این فضا شامل مناطقی برای فروشگاه‌ها، استراحت و فعالیت‌های فرهنگی است و بر فراگیری و تعامل اجتماعی تأکید دارد.
نیویورک، آمریکا
شهر نیویورک تغییرات قابل‌توجهی را برای بهبود دسترسی و ایمنی پیاده‌ها در مناطقی همچون میدان تایمز انجام داده است. این شهر با اختصاص فضا به عابران پیاده و دوچرخه‌سواران قابلیت تردد سبز را افزایش و آسیب‌های ناشی از محوریت خودرو را کاهش داده است، همچنین زندگی عمومی پویایی را در شهر ترویج داده است.
نظر شما