به گزارش خبرگزاری ایمنا از قم، محله دروازه ری، محله‌ای قدیمی در دروازه قم قدیم به سمت ری، این روزها لباس نو به تن کرده است. محله‌ای قدیمی که وجود طرح تعریض و تملک‌های نیمه تمام از سالیان پیش مانند یک زخم کهنه، اهالی را آزار می‌داد و سال‌ها بود که مردم ساکن در این منطقه حل مشکلات این محدوده را از مدیریت شهری و مدیریت استان قم مطالبه می‌کردند اما وجود مشکلات عدیده از جمله منابع مالی محدود مانع از اجرای کامل این پروژه شده بود.
وجود انبوه نشانه‌های شهری که هر کدام داستانی در پس خود نهفته دارند، از ویژگی‌های این محله است. محله دروازه ری در گذشته مسیر حرکت کاروانیان بوده و شترها و چهار پایان در این محله استراحت و توقف داشته‌اند. چهار راه شتر گلو در گذشته نهری بوده که کاروانیان شترهای خود را در آن می‌بستند و سیراب می‌کردند. امروزه دسته عزاداری شاه سید حمزه در روز تاسوعا در این چهار راه شتر قربانی می‌کنند.
چاله کاظم و چاله موشکی از دیگر اجزای محله دروازه ری است که برای اهالی دارای معنی و بار مفهومی بوده و در آدرس دهی از آن استفاده می‌کنند. چاله موشکی یا فلکه موشکی به زمان جنگ باز می‌گردد که موشکی به آنجا برخورد می‌کند. در اثر برخورد موشک این چاله ایجاد می‌شود که در نزدیکی چاله کاظم قرار دارد.
دروازه ری، دروازه کاشان، دروازه اصفهان، دروازه ساوه و دروازه جبال ۲۰۰ سال پیش ۶ دروازه اصلی شهر قم بودند که برخی از آنها به نام محله‌هایی نیز تبدیل شدند که دروازه ری از آن جمله است. از نظر فضایی شالوده این محله در دوران قاجار نیز وجود داشته و صرف نظر از تحولات درونی کمابیش همان محلات قرون نخستین هجری هستند. البته این محله در دوره‌های مختلف، ویرانی و آبادانی‌های بسیار به خود دیده که از جمله می‌توان به سیل ۱۳۱۳ اشاره کرد که بخشی از بافت قدیم شهر قم را ویران کرده بود. بعد از آن در زمان هشت سال جنگ تحمیلی، موشک باران این محله، از اتفاقات دوران معاصر است.
وجود زمین‌های کشاورزی و باغات اطراف محله دروازه ری و وجود گورستان کوچکی اطراف بقعه تاریخی شیخ اباصلت از دیگر واقعیت‌هایی است که در تصاویر سال ۱۳۳۵ از این محله دیده می‌شود و امروز از آن نشانی نیست.
نشانه‌های شهری محله دروازه ری به سه دسته کالبدی، عملکردی و معنایی تقسیم می‌شوند. از نشانه‌های کالبدی می‌توان به امامزاده‌ها، بقعه شیخ اباصلت، آب انبار حاج رئیس و مساجد محله اشاره کرد و در نشانه‌های عملکردی، مساجد، میدان این محله، بوستان شهید شفیعی و حسینه محله شاخص هستند. در نشانه‌های معنایی هم باید به بقایای طاق دروازه ری، آب انبار حاج رئیس، بقعه اباصلت، امامزاده شاه سید علی، چهارراه شترگلو و چاله موشک اشاره کرد و مدیریت شهری در تلاش است تا این نشانه‌های شهری را بازسازی کرده و بازآفرینی محله را در تمام ابعاد رقم بزند.
داشته‌های محله هم برای خودش حکایتی است. وجود ۱۲۸ شهید دفاع مقدس، وجود شهدای مدافع حرم، حضور تعداد قابل توجهی ایثارگر، حضور شخصیت‌های برجسته ملی نظام مانند امیر موسوی فرمانده ارتش جمهوری اسلامی ایران، وجود یکی از مساجد ده‌گانه به عنوان مبدا حرکت راهپیمایان در مناسبت‌ها، وجود یکی از دروازه‌های اصلی شهر در گذر تاریخ از مهم‌ترین ویژگی‌های این محله است.
همچنین در گفت‌وگو با اهالی محل متوجه خواهی شد که نخستین شهید حکومت نظامی شهید سید مصطفی حسینی در سال ۱۳۵۷ ساکن این محله بود. از طرفی نخستین شهید قم شهید غلامرضا همراهی در سال ۱۳۵۶ در محله دروازه ری بود و یکی از شهدای قیام ۱۳۴۲ هم به نام شهید سید حسین موسوی ساکن این محله است.
حالا در ششمین گام از افتتاح پروژه‌های شهری، شب گذشته پروژه بازآفرینی محله دروازه ری و مسجد جامع قم با حضور استاندار، شهردار و دیگر مسئولان شهری و استانی در مسجد جامع شهر قم افتتاح شد.
سیدمرتضی سقائیان‌نژاد، شهردار قم با اشاره به اهمیت پشتیبانی مالی و حقوقی از مدیریت شهری برای اجرای پروژه‌های بازآفرینی محلات شهر قم به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: در سال‌های اخیر مسئله اراضی ۴۸ هکتاری که به عنوان پشتیبان مطرح شد، دست شهرداری را برای وارد شدن به هسته مرکزی شهر باز کرد که این مسئله باید تقویت شود.
به گفته وی، دروازه ری مسیری ۱۸ متری است و نزدیک‌به ۱۶۰ پلاک برای راه اندازی این مسیر آزاد و همچنین حدود ۷۵۰ میلیارد در این زمینه تا امروز هزینه شده است.
شهردار قم اضافه می‌کند: فضای سبز و پارک با جداره‌بندی‌های لازم در این منطقه تهیه شده و این مورد هنوز جای کار دارد، در واقع این پروژه کاری است که می‌تواند به صورت مستمر پیش برود و مدام کامل‌تر شود.
سقائیان‌نژاد درباره پروژه‌های احداث شده در منطقه دروازه ری تاکید می‌کند: محله دروازه ری یکی از محلات بسیار قدیمی و بسیار اصیل شهر قم است که مردم ارزشمند و بزرگواری دارد که مورد رسیدگی قرار نگرفتند. این عزیزان بسیار شهیدپرور و هوادار انقلاب هستند و اگر باید کاری برای مردم قم انجام می‌گرفت باید ابتدا از این نقطه آغاز می‌شد.
اکبر بهنام‌جو، استاندار قم نیز به خبرنگار ایمنا تاکید می‌کند: سیاست دولت این است که در ساخت مسکن نگاهی به بافت میانی داخل شهرها داشته باشد چرا که این بافت به علت داشتن زیرساخت‌های اساسی مانند آب و برق، شرایط بهتری دارد.
وی با اشاره به عزم استانداری قم در اصلاح ضوابط بافت تاریخی شهر قم ادامه می‌دهد: اگر بتوانیم مشارکت مردم در بازآفرینی شهری را جلب کنیم، شرایط بسیار بهتری رقم خواهد خورد.
استاندار قم خاطرنشان می‌کند: شهرداری قم با مشارکت مردم و اداره کل مسکن و شهرسازی و در اقدامی مناسب در منطقه دروازه ری نسبت به بازگشایی مسیر، بدنه‌سازی، پارکینگ و اجرای فضای سبز اقدام کرده است.
وی اضافه می‌کند: این نگاه خوبی است که باید ادامه پیدا کند تا بتوان الگوی مناسبی برای احیای بافت فرسوده و مرکزی شهر ایجاد کرد.
علیرضا خاکی، مدیرعامل سازمان بهسازی اطراف حرم مطهر نیز با اشاره به اجرای پروژه بازآفرینی محله دروازه ری و مسجد جامع به عنوان الگویی در بازآفرینی شهری به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: پروژه بزرگ بازآفرینی محله شهدای دروازه ری که با رویکرد تسهیل‌گری اجرا شد، توانست در مدت کوتاهی به سرانجام برسد و این رکوردی کم‌نظیر در سطح کشور است.
وی با اشاره به راه‌اندازی دفتر تسهیل‌گری محله دروازه ری پیش از اجرای این پروژه، تصریح می‌کند: این دفتر تسهیل‌گری توانست با ایجاد زمینه مشارکت در شهروندان، تسهیل‌گر اجرای پروژه شود.
مدیرعامل سازمان بهسازی اطراف حرم مطهر با اشاره به قرارداد میان شهرداری قم و سازمان بهسازی برای دفتر تسهیل‌گری محله دروازه ری تاکید می‌کند: ارتباط با جامعه محلی و نهادهای مرتبط، اجرای برنامه‌های آموزشی، و ارائه خدمات اجتماعی و فرهنگی، از دیگر وظایف دفاتر تسهیل‌گری است.
خاکی با اشاره به اثرگذاری نهادهای فرهنگی و مذهبی در محله دروازه ری و محلات قدیمی شهر قم خاطرنشان می‌کند: هر قدر مشارکت اینگونه نهادها در اجرای پروژه بازآفرینی افزایش پیدا کند، احتمال موفقیت پروژه نیز بیشتر خواهد شد.
وی طراحی المان محله شهدای دروازه ری بر مبنای شواهد تاریخی، احیای آب انبار این محله و ایجاد یک مرکز فرهنگی در بقعه تاریخی شیخ اباصلت در دروازه ری را از دیگر اقدامات بازآفرینی شهری دانست که همزمان با احیای معبر و بازسازی بدنه در حال انجام است.
پس از مرمت بقعه شیخ اباصلت، مسئله احیای آب انبار حاج رئیس موضوعی است که در دستور کار مدیریت شهری قرار دارد؛ بهسازی بوستان شهید شفیعی، ایجاد یک بوستان شهری جدید و احداث پارکینگ از اقدامات تکمیلی مدیریت شهری است که در جریان قرار دارد و قرار است این محله را قدم به قدم به روزهای پررونقش نزدیک کند.
نظر شما