به گزارش خبرگزاری ایمنا، آلات و سازهای موسیقی ایرانی به دو قسمت کلی سازهای موسیقی دستگاهی ایران و سازهای موسیقی نواحی ایران تقسیم می‌شود که در ادامه به انواع سازهای زهی ایرانی آشنا خواهیم شد:
تار
ساز تار شامل اجزای پوست، کاسه طنینی، سیم گیر، سرپنجه، خرک، گوشی‌ها، دستان‌ها، شیطانک و دسته می‌شود.
تار متعلق به سازهای زهی مضرابی مقید می‌باشد که پوست، چوب، استخوان، فلز و زه در ساخت آن به کار برده شده است و حدود ۹۵ سانتی‌متر طول دارد.
برای نواختن با این ابزار موسیقی، نوازنده در حالت نشسته تار را به شکل افقی روی ران پای خود قرار داده و با مضرابی که در دستش وجود دارد شروع به ضربه زدن به سیم‌ها می‌کند.
تار از شش سیم فلزی تشکیل شده است که به طور معمول سیم‌های اول و دوم با همدیگر، سیم‌های سوم و چهارم با هم کوک شده و در نهایت سیم پنج با سیم‌های اول و دوم هم صدا می‌شود و سیم ششم یک اکتاو بم تر سیم‌های اول و دوم کوک می‌شود.
سه تار
ساز سه تار نیز اجزای تشکیل دهنده شبیه به تار دارد که شامل دسته، صفه رو، گوشی‌ها، سین گیر، کاسه طنینی، خرک، سرپنجه، دستان‌ها و شیطانک می‌شود.
سه تار جزو سازهای زهی مضرابی مقید است که در ساخت آن از فلز، چوب و نخ نایلون یا زه استفاده شده است. باید بدانید پیش از این سه تار را متعلق به خانواده تنبور می‌دانستند، اما اکنون به ساز تار نزدیک‌تر است.
برای نواختن این ساز نوازنده در حالت نشسته سه تار را روی ران پا قرار داده و سر انگشتان دست چپ را در راستای دسته روی دستان‌ها حرکت می‌دهد؛ همچنین لازم به ذکر است به خاطر وزن سبکی که سه تار دارد می‌توان به حالت ایستاده نیز آن را نواخت.
جالب است بدانید این ساز دارای چهار سیم فلزی در ضخامت‌های متفاوت است و شنیده شده درویشی سه تار نواز به نام مشتاق علی‌شاه سیم چهارم این ساز را به آن اضافه کرده و نوازندگان نام آشنا سیم چهارم این ساز را به اسم مشتاق می‌شناسند.
نت موسیقی سه تار با کلید سل خط دوم است و ناگفته نماند پهنای معمول صدای سه تار به سه اکتاو نزدیک است.
سنتور
ساز سنتور از اجزایی همچون صفه رو، شیطانک، سیم گیر، گوشی‌ها، جعبه صوتی، پل‌ها، خرک و مفتول روی خرک و کلید کوک تشکیل شده است.
ساز سنتور سازی از خانواده زهی مضرابی مطلق و به شکل ذوزنقه متساوی الساقین است که از فلز و چوب ساخته شده است.
این ساز را به حالت نشسته طوری‌که ضلع بزرگ آن مقابل نوازنده و به صورت افقی قرار دارد به وسیله دو مضراب چوبی توسط نوازنده نواخته می‌شود.
لازم به ذکر است که از چوب‌های محکمی همچون فوفل و گردو در ساخت سنتور استفاده می‌شود و به طور رایج سنتور معمولی دارای ۹ خرک سل کوک است.
همچنین ۷۲ سیم روی یک سنتور وجود دارد که محل قرارگیری ۳۶ سیم آن به رنگ زرد در گروه‌های چهارتایی روی ۹ خرک سمت راست است و ۳۶ تیم دیگر آن به رنگ سفید روی ۹ خرک سمت چپ در گروه‌های چهارتایی قرار دارند.
این ساز به طور معمول یک نت بیشتر از سه اکتاو وسعت دارد و چنانچه پوزیسیون چهارم مورد استفاده قرار گیرد این پهنا بیشتر هم خواهد شد، سنتور در سه پوزیسیون ۲۷ صدا دارا است و نت نویسی آن با کلید سل خط دوم میسر است.
از انواع سنتور می‌توان به سنتور لاکوک، سنتور کروماتیک، سنتور معمولی سل کوک، سنتور باس و همچنین سنتور کروماتیک بم اشاره کرد.
بربط (عود)
بربط از دیگر آلات موسیقی ایرانی می‌باشد که در زبان عربی آن را عود نامیده‌اند. این ساز جزو سازهای زهی مضرابی مقید می‌باشد که در ساختش از نایلون یا زه، چوب و استخوان استفاده شده است. همچنین عود از آن دسته سازهای قدیمی و مهم ایران محسوب می‌شود که شامل ۱۰ وتر بوده دو به دو باهم به طور هم صدا کوک می‌شوند.
از اجزای تشکیل دهنده این ساز می‌توان اشاره به صفه رو، خرک و سیم گیر، دسته، شیطانک، سرپنجه، پل و گوشی‌ها کرد.
بربط نزدیک به دو اکتاو وسعت دارد و نکته نویسی آن کلید سل خط دوم و گاهاً باکلید فا خط چهارم انجام می‌شود.
نظر شما