زخم معده و هر آنچه که باید از علائم و درمان آن بدانید

به گزارش خبرگزاری ایمنا، زخم معده یا اولسر معده، یک اختلال شایع در سیستم گوارشی است که به تخریب دیواره داخلی معده منجر می‌شود، این زخم‌ها ناشی از عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری یا مصرف طولانی‌مدت داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و آسپرین ایجاد می‌شود و علائم زخم معده شامل درد معده، سوزش سر دل، تهوع و در موارد شدیدتر خونریزی داخلی است.

یکی از اصلی‌ترین عواملی که می‌تواند به بروز زخم معده منجر شود، عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری است، این باکتری با تولید آنزیم‌هایی که دیواره محافظتی معده را تخریب می‌کنند، موجب التهاب و زخم در معده می‌شود و عفونت با این باکتری از طریق آب و غذاهای آلوده منتقل می‌شود، داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی نیز می‌تواند باعث زخم معده شود، این داروها با کاهش تولید مواد محافظتی معده، موجب آسیب به دیواره داخلی معده می‌شود و مصرف طولانی‌مدت و بدون تجویز پزشک این داروها می‌تواند خطر بروز زخم معده را افزایش دهد.

استرس، مصرف الکل و سیگار نیز می‌تواند عاملی مؤثر در تشدید زخم معده باشد و استرس مزمن می‌تواند تولید اسید معده را افزایش دهد و آسیب‌های دیواره معده را تشدید کند، مصرف الکل و سیگار نیز با تخریب دیواره معده و افزایش خطر بروز زخم مرتبط است؛ درمان زخم معده شامل ترکیبی از داروهای آنتی‌بیوتیک برای از بین بردن باکتری هلیکوباکتر پیلوری و داروهای کاهش‌دهنده اسید معده است که این داروها می‌تواند به کاهش التهاب و تسریع در بهبود زخم‌ها کمک کند و تغییر در سبک زندگی، مانند کاهش مصرف الکل و سیگار می‌تواند به بهبود سریع‌تر کمک کند.

علاوه بر درمان‌های دارویی، رعایت رژیم غذایی مناسب نیز اهمیت زیادی دارد و مصرف غذاهای سالم و متنوع، پرهیز از غذاهای تند و چرب و مصرف مایعات کافی می‌تواند به کاهش علائم زخم معده کمک کند، همچنین مصرف غذاهای فیبردار می‌تواند به بهبود عملکرد گوارشی و کاهش خطر بروز زخم‌های جدید کمک کند.

ارتباط غیرقابل انکار سیگار، استرس و سبک زندگی نامناسب با زخم معده

ضیاالدین مظهری، متخصص تغذیه و رژیم درمانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به اینکه زخم معده آسیبی در دستگاه گوارش است که بیشتر در معده و ابتدای روده باریک دیده می‌شود، اظهار کرد: علت اصلی بیماری زخم معده، باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری است، اما بروز این بیماری در افرادی که سیگار مصرف می‌کنند و افرادی که شغلی پر استرس و سبک زندگی نامناسبی دارند، بیشتر دیده می‌شود.

وی با اشاره به اینکه به طور کلی مصرف زیاد داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، مصرف سیگار، مصرف الکل و استرس بالا از مهم‌ترین عوامل ایجاد زخم معده به شمار می‌رود، افزود: زخم معده با درد در ناحیه بالای شکم شناخته می‌شود که گرسنه ماندن و خالی ماندن معده می‌تواند این درد را تشدید کند.

متخصص تغذیه و رژیم درمانی با اشاره به اینکه شایع‌ترین علامت زخم معده، درد معده و احساس سوزش وسط معده است و میزان و شدت درد به وخامت زخم بستگی دارد، تصریح کرد: افرادی که درگیر زخم معده هستند، باید رژیم غذایی متعادل و مناسبی داشته باشند و از مصرف غذاهای پرحجم و چرب خودداری کنند.

کدام مواد غذایی برای بیماران درگیر با زخم معده ممنوع است؟

مظهری با تاکید بر لزوم پرهیز افراد درگیر با زخم معده از مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند قهوه، چای و نوشابه‌های کافئین‌دار ادامه داد: این مواد خوراکی، ترشح اسید معده را افزایش می‌دهد و می‌تواند موجب وخیم‌تر شدن وضعیت بیماری زخم معده شود، همچنین افراد درگیر با این بیماری باید از مصرف زیاد ادویه‌ها به ویژه فلفل سیاه که باعث التهاب مخاط معده و افزایش ترشح اسید معده می‌شود، پرهیز کنند.

وی با بیان اینکه مصرف الکل باعث تخریب مخاط معده می‌شود و در روند درمان زخم معده اختلال ایجاد می‌کند، گفت: مصرف پروبیوتیک‌ها در درمان زخم معده می‌تواند مؤثر واقع شود، همچنین مصرف میوه‌ها و سبزیجات کافی و دریافت فیبر غذایی در درمان بیماری زخم معده اثربخش خواهد بود.

متخصص تغذیه و رژیم درمانی با اشاره به اینکه درمان زخم معده بر اساس شدت و علت بیماری متفاوت است، اضافه کرد: استفاده از داروهایی که اسید معده را کاهش می‌دهد یا اثر محافظتی بر مخاط معده دارد، از جمله داروهای معمول مورد استفاده در درمان زخم معده محسوب می‌شود.

مظهری با بیان اینکه استفاده از آنتی‌اسیدها و داروهایی که مانع تولید اسید در دستگاه گوارش می‌شود، از جمله راهکارهای درمان و تسکین درد زخم معده است، افزود: استفاده طولانی مدت از این داروها می‌تواند پوکی استخوان را به همراه داشته باشد و احتمال خطر شکستگی استخوان را افزایش دهد، از همین رو افراد باید از مصرف خودسرانه این داروها خودداری کنند.

علائم زخم معده و نحوه درمان این بیماری

وی تصریح کرد: از جمله علائم زخم معده می‌توان به وجود درد مبهم در بدن و قسمت شکم، کاهش وزن غیرعادی و بدون دلیل، کاهش اشتها و نداشتن تمایل به غذا خوردن، حالت تهوع و استفراغ، سوزش معده یا سوزش سر دل، نفخ معده، کم خونی و مدفوع تیره رنگ، بی‌حالی و خستگی اشاره کرد.

متخصص تغذیه و رژیم درمانی ادامه داد: بیماران درگیر با زخم معده برای بهبود بیماری باید نکات تغذیه‌ای را به دقت مد نظر داشته باشند و درباره مصرف غذاهایی که موجب وخیم‌تر شدن وضعیت بیماری آنها می‌شود، محتاط عمل کند تا به مرور زمان، روند درمان زخم معده آنها به خوبی طی شود.

مظهری با بیان اینکه برای کاهش حالت تهوع در بیماران مبتلا به زخم معده می‌توان از مقادیر کم زنجبیل استفاده کرد، گفت: مصرف زیاد زنجبیل می‌تواند با داروهای رقیق کننده خون و داروهای کاهنده قند خون تداخل داشته باشد، همچنین بیماران درگیر با زخم معده باید دو تا سه ساعت پیش از خواب از مصرف غذا خودداری کنند و استراحت کافی آرامش و داشته باشند.

به گزارش ایمنا، مراجعه به پزشک و انجام آزمایش‌های دقیق می‌تواند به تشخیص زودهنگام زخم معده و شروع سریع‌تر درمان کمک کند، همچنین پیگیری منظم و رعایت دقیق دستورات پزشکی می‌تواند به بهبود کامل و جلوگیری از عود مجدد زخم‌ها منجر شود و در نهایت، افزایش آگاهی عمومی درباره علل، علائم و روش‌های پیشگیری و درمان زخم معده می‌تواند به کاهش شیوع این بیماری و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا کمک کند.

برای پیشگیری از زخم معده، رعایت چند نکته ساده و تغییرات در سبک زندگی می‌تواند بسیار مؤثر باشد و پرهیز از مصرف بیش از حد داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و آسپرین اهمیت زیادی دارد، از سوی دیگر، اجتناب از مصرف الکل و سیگار نیز ضروری است، این مواد می‌تواند دیواره‌های معده را تحریک کند و خطر بروز زخم معده را افزایش دهد، همچنین تمرکز بر رعایت یک رژیم غذایی متعادل که شامل وعده‌های غذایی منظم و پرهیز از غذاهای تند و چرب باشد، می‌تواند به حفظ سلامت معده کمک کند و مصرف غذاهای حاوی فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل نیز به بهبود عملکرد گوارشی کمک می‌کند.

مدیریت استرس نیز نقش مهمی در پیشگیری از زخم معده دارد، استرس می‌تواند تولید اسید معده را افزایش دهد، بنابراین استفاده از تکنیک‌های کاهش استرس مانند یوگا، مدیتیشن و تمرینات تنفسی می‌تواند مفید باشد، همچنین نوشیدن مقدار کافی آب و مایعات به حفظ سلامت دستگاه گوارش کمک می‌کند.