به گزارش خبرگزاری ایمنا، اوایل اسلام بود که مؤذن روی باروی شهر می‌رفت و اذان می‌گفت و بیشتر این رسم در شهر دمشق معمول بود؛ در این زمان بود که نتیجه به اینجا رسید که مؤذن در محل مرتفعی اذان بگوید و مسلمین را بر این داشت تا برای مؤذن جایگاه مخصوصی که بلندتر از مسجد و متصل یا نزدیک به آن باشد بسازند تا همیشه در آنجا اذان گفته شود.
ازآنجایی که دولت اسلام توسعه یافت و مسلمین با کشورهای متمدن آن روز تماس پیدا کردند، ضرورت ایجاب کرد تا در هر شهر مسجدی و جهت هر مسجدی مؤذنه‌ای بسازند و در ایران نحوه ساختمان مساجد عربی به‌صورت و شکل بناهای مذهبی ایرانیان درآمد. از همان ابتدای اسلام در ایران غربی مساجد و مؤذنه‌هایی ساخته شد به سبک ساختمان محلی و شبیه به چهارطاق‌ها و برج‌های ساسانی به طوری که از تاریخ آمده است که خلفای عباسی تعداد زیادی از این قبیل مساجد در شهرهای مهم غربی بنا کرده‌اند.
گلدسته یا موذنه عبارت است از محلی که مؤذن در آنجا اذان می‌گوید و مردم را به نماز دعوت می‌کند. همچنین مؤذنه دارای نام‌های دیگری از قبیل مناره، منار و صومعه و گلدسته است؛ به‌طور کلی مؤذن از همان آغاز اسلام جایگاه مخصوصی داشته، همچنان‌که بلال در زمان پیغمبر اکرم (ص) بر بلندترین بام‌های منازل یا بر روی استوانه‌ای می‌رفت و اذان می‌گفت.
حائز اهمیت است که هنگامی ما به فن معماری اسلام پی خواهیم برد که در ساختمان‌ها و آثار اسلامی بررسی و تحقیق کرده باشیم؛ در همین راستا یکی از عناصر اصلی این فن که در اسلام جلوه‌گر شده و زیبایی خاصی به خود گرفته، ساختمان گلدسته‌ها می‌باشد.
تقسیم‌بندی مناره‌ها
در یک تقسیم‌بندی کلان، مناره‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ یک دسته مناره‌هایی هستند که واجد فضاهای داخلی فراوانند و گروه دیگر مناره‌هایی هستند که فضای داخلی آن‌ها محدود به همان فضایی می‌شود که بتواند با پلکان مارپیچ، درون مناره را در خود جای دهد؛ می‌توان تجسم کرد مناره‌هایی که فضای داخلی زیادی ندارند، برای یک کارکرد در نظر گرفته می‌شده‌اند که این کارکرد می‌تواند پیام رسانی از هر نوع آن – و از جمله اذان گفتن – باشد.
انواع گلدسته‌هایی که در ایران ساخته می‌شوند:
عموماً گلدسته‌هایی که در ایران ساخته می‌شود، به پنج دسته گلدسته‌های تک موذنه، گلدسته‌های دو موذنه، گلدسته‌های سه موذنه، گلدسته‌های مقرنس و گلدسته‌های ساخته شده با کاشی و مصالح بنایی می‌باشند.
هرچند تمام مناره‌های دنیای اسلام شباهت‌های زیادی به هم دارند اما باید اذعان داشت که فن معماری هر کشوری دارای مختصات خاص خود نیز می‌باشد و همان طور که مناره‌های مساجد کشورهایی چون سوریه، لبنان و فلسطین هم از لحاظ فن معماری و هم از لحاظ مواد مصالح شبیه یکدیگر هستند، کاشی کاری‌ها، مقرنس‌ها و تذهیب نیز از ویژگی‌های مناره‌های مساجد ایران است.
گلدسته تک موذنه
گلدسته تک موذنه دارای یک بخش اتاق مانند در قسمت بالایی و انتهایی خود است؛ در واقع این اتاقک جایگاهی است که مؤذن در وقت نماز به آن رفته و نوای خوش اذان را سر می‌دهد و دلیل بالا قرار گرفتن موذنه را نیز اینگونه بیان کرده‌اند که صدای فرد اذان‌گو به صورت واضح به گوش افراد زیادی برسد.
گلدسته‌های دو موذنه
گلدسته‌های دو موذنه در قسمت بالایی خود دارای دو اتاقک که روی هم قرار گرفته‌اند می‌باشد. این گلدسته‌ها در مدل‌ها و جنس‌های مختلفی تولید می‌شوند و حداقل ارتفاع برای گلدسته‌های دو موذنه ۶٫۵ متر است و بلندترین آن نهایتاً تا ۱۶ متر ارتفاع خواهد داشت اما حد معمول آن ۱۰ متر می‌باشد.
گلدسته سه موذنه
تفاوت گلدسته سه موذنه با انواع دیگر آن در داشتن سه طبقه اتاقک در قسمت بالایی آن به صورت روی هم است؛ این مسئله باعث می‌شود تا این نوع گلدسته ارتفاع بیشتری در مقابل گلدسته‌های تک و دو موذنه داشته باشد و این نوع گلدسته متناسب با بنا در اشکال مختلف گرد، مربعی، هشت ضلعی و یا مارپیچ ساخته می‌شود.
همچنین گلدسته سه موذنه از لحاظ فنی باعث می‌شود تا نیروی رانشی وارده از گنبد و ایوان‌ها مهار شود. از طرفی اگر بین دو گلدسته خطی فرضی را تصور کنیم این خط جهت قبله را به ما نشان می‌دهد.
داخل گلدسته پله‌هایی به صورت مارپیچ قرار داده شده تا بتوان به قسمت‌های بالایی آن از این طریق دسترسی داشت.
نظر شما