به گزارش خبرگزاری ایمنا و به نقل از وزارت نیرو، با توجه به افزایش تقاضای مصرف برق در کشور و از سوی دیگر محدودیت‌هایی که در حوزه تأمین سوخت نیروگاهی وجود دارد، از توسعه نیروگاههای تجدید پذیر می‌توان به عنوان فرصتی بی‌نظیر برای تنوع بخشی سبد تولید انرژی برق در ایران یاد کرد.
اگرچه در دهه‌های گذشته به دلیل حاکم بودن اقتصاد یارانه‌ای در صنعت برق و سرکوب قیمت فروش برق تولیدی، در عمل توسعه انرژی‌های تجدید پذیر جذابیتی برای بخش خصوصی نداشت و به همین دلیل توسعه این نوع انرژی در ایران پیشرفت قابل توجهی نیافت، اما در سال‌های اخیر اتخاذ تدابیر ویژه در حوزه جذاب کردن اقتصاد صنعت برق و نیز اصلاح قوانین سبب شده است تا سرمایه گذاری در حوزه انرژی‌های تجدید پذیر از جذابیت‌های کافی برای ورود بخش خصوصی برخوردار شود.
همان طور که اشاره شد، وزارت نیرو برای پیشبرد طرح و پروژه‌های خود در حوزه توسعه انرژی‌های تجدید پذیر اقدامات و دستورکارهای متعددی را در پیش گرفته است که در ادامه به اهم این موارد به اختصار اشاره می‌شود.
عرضه برق تجدید پذیر در تابلوی برق سبز بورس انرژی
یکی از مهم‌ترین گام‌های وزارت نیرو در راستای ترغیب و ایجاد انگیزه برای مشارکت بخش خصوصی، تعاونی و سرمایه‌های خرد مردمی در صنعت برق تجدیدپذیر، تعریف «تابلو برق سبز» در بورس انرژی است که در چارچوب دستورالعمل «نحوه توسعه معاملات برق در بورس انرژی» ابلاغ شده است، اقدامی که روند اجرای آن با تصویب ماده ۱۶ قانون جهش تولید دانش بنیان تسریع یافت.
مطابق این قانون صنایع با قدرت مصرف بیشتر از یک مگاوات موظفند معادل ۱% از برق مورد نیاز سالانه خود را از طریق احداث نیروگاههای تجدید پذیر تأمین کنند و این میزان را در پایان سال پنجم حداقل به ۵% برسانند.
بر اساس «دستورالعمل عرضه و تبادل برق تجدید پذیر در بورس انرژی» تمامی سرمایه‌گذاران دارای قرارداد با ساتبا می‌توانند مطابق با ضوابط و مقررات تعیین شده، برق خود را در بورس انرژی به فروش برسانند.
انجام معاملات از طریق تابلو برق سبز از ابتدای خرداد ۱۴۰۲ آغاز شد و مطابق بررسی‌های انجام شده حجم انرژی مبادله شده در تابلوی سبز بورس انرژی ۷۷۸ میلیون کیلووات ساعت به ارزش ۲۷ هزار و ۳۰۰ میلیارد ریال بوده است.
احداث و بهره‌برداری از نیروگاههای خورشیدی با استفاده از ظرفیت ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید
استفاده از سازوکار اجرایی ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید به منظور پرداخت و سود سرمایه گذاران از محل سوخت صرفه‌جویی شده یکی دیگر از ظرفیت‌های قابل استفاده است که وزارت نیرو از آن به منظور تسهیل سرمایه گذاری و توسعه نیروگاههای تجدید پذیر و پاک استفاده می‌کند.
بر اساس این دستور کار که احداث ۴ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی را هدف‌گذاری کرده است، سرمایه‌گذاران حقوقی پس از ارزیابی کیفی در فرآیند مناقصه‌ای وارد می‌شوند که سقف نرخ آن ۶.۹ سنت دلار به ازای هر کیلووات ساعت است که برای مدت ۶ سال به سرمایه گذاران پرداخت می‌شود.
همچنین در صورت درخواست سرمایه‌گذار، امکان دریافت کل ارزش سوخت صرفه‌جویی شده طی مدت ۴ سال در ازای ارائه تضامین لازم امکان پذیر است و پس از طی دوره شش ساله، سرمایه‌گذار می‌تواند از برق تولیدی خود مطابق مقررات جاری وزارت نیرو منتفع شود.
از طریق اجرای این مدل توسعه انرژی‌های تجدید پذیر و بعد از برگزاری ۵ مرحله مناقصه تاکنون قرارداد ۳۹۰۱ مگاوات در ۱۲۲ ساخت گاه منعقد شده که از این بین ۶۳.۱۱ مگاوات در ۱۴ ساخت گاه به بهره برداری رسیده است.
احداث و بهره‌برداری از نیروگاههای بادی با استفاده از ظرفیت ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید
مطابق ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر، دولت مکلف است به سرمایه گذارانی که کالا یا خدمات ارائه شده آنها منجر به صرفه‌جویی سوخت می‌شود، میزان سوخت صرفه‌جویی شده را تا سقف اصل و سود سرمایه گذاری پرداخت کند.
بر اساس این مدل نیز که به تصویب شورای اقتصاد کشور رسیده است، احداث ۳ هزار مگاوات نیروگاه بادی هدف‌گذاری شده است که مطابق آن سرمایه گذاران حقوقی پس از ارزیابی کیفی در فرآیند مناقصه‌ای وارد می‌شوند که سقف نرخ آن ۹.۵ سنت دلار به ازای هر کیلووات ساعت است و برای مدت ۴.۵ سال به سرمایه گذاران پرداخت می‌شود. در این مدل امکان فروش همزمان برق تولیدی در تابلوی سبز بورس انرژی از ابتدای بهره‌برداری امکان پذیر است.
در این روش و تاکنون یک مناقصه جهت احداث ۱۹۷۰ مگاوات نیروگاه بادی برگزار شده است که در آن ۱۰ شرکت سرمایه گذار در قالب ۲۶ ساخت گاه در مجموع به ظرفیت ۱۵۷۰ مگاوات برنده شدند و برای تمامی آنها پروانه احداث صادر شده و از این تعداد برای ۲۱ ساخت گاه به ظرفیت ۱۰۷۰ مگاوات قرارداد منعقد شده است.
احداث نیروگاه تجدید پذیر و پاک توسط صنایع با استفاده از ساز و کار تهاتر انرژی
یکی دیگر از مدل‌هایی که وزارت نیرو برای توسعه انرژی‌های تجدید پذیر در پیش گرفته است، جذب مشارکت صنایع پرمصرف برای احداث نیروگاه تجدید پذیر از طریق اجرای مدل تهاتر برق صنایع است.
بر اساس این مدل سرمایه‌گذاری صنایعی که اقدام به احداث نیروگاه تجدید پذیر در هر نقطه از کشور کنند، به میزان برق تولیدی نیروگاه، در بازه زمانی ۸ تا ۲۴ ساعت بنا به درخواست صنعت، برق هموار در نقطه مصرف دریافت خواهند کرد که این برق مشمول قطع و محدودیت شبکه نخواهد شد.
تاکنون در این مدل سرمایه گذاران، ظرفیت ۳۷۵۵.۹۶ مگاوات در ۸۸ ساخت گاه پروانه احداث نیروگاه تجدید پذیر را دریافت کرده‌اند که از این ظرفیت ۴۴.۴۲ مگاوات در ۶ ساخت گاه نیروگاه تجدید پذیر احداث شده است.
احداث نیروگاه تجدید پذیر توسط صنایع مستقر در شهرک‌های صنعتی و زمین شخصی
افزون بر روش‌هایی که مورد اشاره قرار گرفت، متقاضیان حقیقی و حقوقی دارای زمین شخصی یا دارای زمین در شهرک‌های صنعتی نیز می‌توانند بر اساس آئین نامه اجرایی ماده ۶۱ قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی اقدام به احداث نیروگاه خورشیدی تا دو برابر ظرفیت انشعاب تا سقف ۲۰۰ کیلووات و فاقد انشعاب حداکثر تا سقف ۳ مگاوات کنند.
در این خصوص تفاهم نامه‌ای با سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران، برنامه خرید تضمینی برق نیروگاههای انشعابی تجدید پذیر احداث شده بر روی انشعاب واحدهای موجود مستقر در شهرک‌ها و نواحی صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی تحت پوشش سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران منعقد شده است.
مدت قرارداد خرید تضمینی برق این نوع نیروگاه‌ها ۲۰ ساله و با نرخ ابلاغی که مشمول تعدیل نیز می‌شود، خریداری خواهد شد.
همچنین تاکنون برای سرمایه‌گذاران در شهرک‌های صنعتی در ۲۱۲ ساخت گاه به ظرفیت ۹۰.۴۳ مگاوات پروانه و قرارداد صادر شده است و برای سرمایه گذاران احداث نیروگاه در زمین‌های شخصی نیز ۸۷.۳۴ مگاوات در ۹۴ ساخت گاه پروانه و قرارداد صادر شده است.
احداث نیروگاه در شهرک تخصصی خورشیدی
احداث شهرک تخصصی خورشیدی یکی دیگر از دستورکارهای وزارت نیرو در این حوزه است که با هدف کاهش هزینه‌های سرمایه گذاری در احداث نیروگاههای خورشیدی، تسهیل در روند احداث این قبیل نیروگاه‌ها در مناطق دارای پتانسیل، ایجاد زیرساخت‌های متناسب با سطح خدمات مورد نیاز و تخصیص اراضی با حداقل هزینه جهت ترغیب سرمایه گذاران در جریان است.
بر این اساس سرمایه‌گذاران بخش خصوصی می‌توانند نسبت به احداث نیروگاه خورشیدی تا سقف ۳ مگاوات در شهرک تخصصی خورشیدی اقدام کنند و ساتبا با عقد قرارداد خرید تضمینی ۲۰ ساله، برق تولیدی این نیروگاه را با نرخ ابلاغی که مشمول تعدیل نیز می‌باشد، خریداری خواهد کرد.
در راستای پیشبرد هرچه بهتر این مدل توسعه‌ای نیز تفاهمنامه.ای چهارجانبه بین استانداری‌ها، سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی، شرکت‌های برق منطقه‌ای و ساتبا منعقد شده است تا شرایط و زیرساخت‌های لازم جهت ایجاد شهرک‌های تخصصی خورشیدی در هر استان را مهیا کنند.
تاکنون برای ۲۲.۳۷ مگاوات در ۵۹ ساخت گاه در دو شهرک تخصصی خورشیدی شال قزوین و راین کرمان پروانه احداث صادر شده است.
احداث نیروگاه تجدیدپذیر به منظور تأمین برق مراکز استخراج رمزدارایی‌ها
از آنجایی که در سال‌های گذشته تأمین برق مراکز استخراج رمز دارایی‌ها نیز به یکی از چالش‌های جدی در صنعت برق تبدیل شده است، وزارت نیرو با هدف قانونمند کردن فعالیت در این حوزه و نیز جلوگیری از تحمیل بار اضافی به شبکه برق از طریق این فعالیت‌ها، احداث نیروگاه تجدیدپذیر مخصوص این مراکز را نیز در پیش گرفته است.
از مزایای این مدل می‌توان به امکان تأمین برق هموار در محل نصب مزرعه استخراج رمز دارایی و ترانزیت برق از طریق شبکه برق کشور اشاره کرد.
در این چارچوب نیز تاکنون برای ۶ ساخت گاه به ظرفیت ۲۶.۵ مگاوات پروانه احداث صادر شده که از این ظرفیت یک نیروگاه ۱۳ مگاواتی خورشیدی احداث شده است.
احداث نیروگاه تجدیدپذیر به منظور صادرات برق
از دیگر مدل‌هایی که وزارت نیرو برای ترغیب سرمایه گذاری در بخش تجدیدپذیرها در دستور کار قرار داده است، احداث نیروگاه تجدیدپذیر با هدف صادرات برق است که به منظور اجرای وظایف قانونی وزارت نیرو و تحقق ظرفیت‌های کشور در تولید برق، درآمدزایی، افزایش امنیت انرژی و توسعه ظرفیت تبادلات برون‌مرزی و افزایش سهم کشور در تأمین انرژی منطقه‌ای دنبال می‌شود.
دستور کاری که با رویکرد سه‌گانه استفاده از ظرفیت خطوط موجود، توسعه خطوط صادراتی و ایجاد بازار منطقه‌ای برق در بورس انرژی اجرایی می‌شود و بر این اساس سرمایه‌گذار احداث‌کننده نیروگاه، مجاز به صادرات برق تولیدی مطابق با پروفایل بار صادراتی در هشت ماه غیر گرم و متعهد به فروش کل برق تولیدی در چهار ماه گرم سال (ابتدای خرداد تا انتهای شهریور) به شبکه سراسری کشور است.
طرح توانمندسازی اقشار کم برخوردار جامعه از طریق توسعه نیروگاههای خورشیدی مقیاس کوچک
یکی دیگر از پروژه‌های توسعه‌ای وزارت نیرو در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، طرح توانمندسازی اقشار کم برخوردار از طریق توسعه نیروگاههای خورشیدی کوچک مقیاس است.
بر اساس این طرح و در صورت وجود منابع کافی، پیش‌بینی می‌شود در مجموع ۲۷۵۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر مقیاس کوچک طی ۵ سال از طریق احداث سامانه خورشیدی ۵ کیلوواتی به بهره‌برداری برسد، طرحی که در آن و با هدف ایجاد درآمد پایدار برای خانواده‌های کم بضاعت، نرخ خرید تضمینی از این نیروگاه به میزان ۲۶% نسبت به نیروگاههای مشابه بالاتر است.
به همین منظور تفاهم نامه پنج جانبه‌ای بین کمیته امداد امام خمینی (ره)، سازمان بسیج سازندگی، سازمان بهزیستی کشور، معاونت توسعه روستایی و مناطق محروم کشور و ساتبا به نمایندگی از وزارت نیرو منعقد شد که تاکنون در این طرح ۱۲ هزار و ۹۹۶ سامانه ۵ کیلوواتی به ظرفیت ۶۴.۹ مگاوات در استان‌های مختلف احداث شده است و ظرفیت کل سامانه‌های انشعابی کشور به ۲۰۸ مگاوات رسیده است.
مدل ساخت نیروگاه خورشیدی برای بخش کشاورزی
یکی دیگر از مدل‌هایی که در حوزه توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر مورد توجه قرار گرفته است، مدل ساخت نیروگاه خورشیدی برای بخش کشاورزی است.
بر اساس این طرح کشاورزان می‌توانند برای جلوگیری از قطعی برق چاه‌های کشاورزی تا ۸۰ درصد توان مورد نیازشان، نیروگاه خورشیدی نصب کنند تا برقشان در دوره پیک برق و طی چهار ماه قطع نشود و طی هشت ماه دیگر نیز برق تولیدی خود را در قالب خرید تضمینی ۲۰ ساله به دولت بفروشند.
نظر شما