به گزارش خبرگزاری ایمنا، لباس محلی به لباسی می‌گویند که افراد بومی یک منطقه می‌پوشند؛ این لباس به‌طور معمول برگرفته از آداب و رسوم هر منطقه و با توجه به منابع موجود در آن منطقه است؛ کشور ایران به دلیل قدمت بالا و گذشته‌ای سرشار از فرهنگ غنی، از جمله کشورهایی است که در هر نقطه آن قومیت و فرهنگ منحصربه‌فردی را می‌توان دید؛ تجمع اقوام در ایران از نشانه‌های وحدت ملی و یک‌دلی همه اقوام با یکدیگر است. ایران که سرزمین اقوام مختلف است، دارای تنوع پوشش محلی با رنگ‌های زیبا، طراحی و دوخت اصیل و منحصربه‌فرد نسبت به سایر لباس‌ها است که موجب شده است تا لباس محلی ایرانی به عنوان نماد خاص یک قوم شناخته شود؛ آنچه در ادامه می‌خوانید، مطالبی درباره لباس محلی مردان قومیت‌های مختلف است.
لباس مردان آذری
لباس مردان آذری بیشتر از جنس پشم است و سرپوش‌هایی استفاده می‌کنند که در زبان ترکی «بورک» یا «پاپاخ» نامیده می‌شود؛ بورک انواع مختلفی چون دری بورک (کلاه پوستی)، پهلوی، کپی، کامپا بورک (کلاه کاموایی)، لبه‌دار، کئچه بورک (کلاه نمدی)، حصیری، دورگه بورک (نوعی کلاه از پوست بره)، عرقچین، یون بورک (کلاه پشمی) و شپو (شاپو) را در بر می‌گیرد.
تن‌پوش‌های مردانه نیز همچون نوع زنانه، اجزای متفاوتی دارد و کوینک، آغ کوینک (پیراهن سفید)، بی‌غب کوینک، روباشاکا، آرخالق، ستیره، پنجه (نوعی لباس همچون کت)، دُن یا اویما دُن، پالتون (پالتو)، گیمه، کورک (پوستین)، اووماشال (نوعی کت‌وشلوار) و شلوار را شامل می‌شود.
مردان آذری برای پاپوش از لب چین یا دولاما (نوعی چکمه مخصوص چاروادارها)، تک گون، گلاسه باشماخ، چاروق و چوست استفاده می‌کنند.
هم‌زمان با کشف حجاب در سال ۱۳۱۴ خورشیدی، شکل لباس‌های مردانه نیز تغییر کرد؛ تا پیش از آن و در دوره قاجار، کوینک یا پیراهن آستین‌دار سفید با یقه گرد یا دیپلمات، به‌همراه کت‌های بلند به نام آرخالیق یا بوزملی دن و کفش‌هایی از پوست گاومیش به نام چاروق و گالش، لباس مردان آذری‌زبان را تشکیل می‌داد.
این پوشش در زمان پهلوی به کت‌وشلوار و پیراهن‌های امروزی تغییر کرد و به‌جای عرقچین و یون بورک که از پشم گوسفند تهیه می‌شد، کلاه لبه‌دار را جایگزین کردند؛ با این حال، همچنان در جشن‌ها یا آئین‌های خاص، زنان و مردان آذری با همان پوشش زیبای سنتی خود ظاهر می‌شوند تا حفاظت از میراث اجدادی خود را به نسل‌های بعد نیز انتقال دهند.
لباس کردی
لباس کردی مردانه شامل ۹ تکه و اجزایی چون عرقچین، سربند، پیراهن، کت، پستک یا جلیقه، شلوار، جوراب، کفش و شال کمر می‌شود؛ این لباس را به‌طور معمول گشاد می‌دوزند تا برای تردد در میان کوه‌ها و مسیرهای دشوار با مشکلی روبه‌رو نشوند؛ کردها معتقدند که سر مردان باید پوشیده باشد و از این جهت، انواع کلاه و دستار در پوشش آنان، نوعی فرهنگ دیرینه به حساب می‌آید.
شلوار کردی مردانه که به «دمه‌قُپان»، «پاتول» یا «رانک» شهرت دارد، از پارچه‌های ساده و به‌طور معمول به رنگ‌های قهوه‌ای، سورمه‌ای و خاکستری دوخته می‌شود. این شلوار در قسمت بالا کاملاً گشاد است و به مچ پا که می‌رسد، تنگ می‌شود تا علاوه بر راحتی در نقاط کوهستانی، از نفوذ سرما به داخل شلوار جلوگیری کند. کمر شلوار را نیز برای راحتی بیشتر، به‌صورت لیفه‌ای (کش‌دوزی‌شده) طراحی کرده‌اند.
«یَل»، «چوخه» یا «که‌وا» نیم‌تنه و پوششی کوتاه را گویند که آستین بلندی دارد و همراه رانک آن را می‌پوشند. چوخه به‌طور معمول از جنس پنبه یا پشم است و با توجه به فصول گرم و سرد، با جنس نازک یا ضخیم دوخته می‌شود؛ نوع مرغوب این لباس را از نوعی موی بز معروف به «مرغوز» یا «مه رهز» تولید می‌کنند که به مهمانی و جشن اختصاص دارد.
«لفکه سورانی» پارچه‌ای سفید رنگ و بسیار بلند با زبانه‌ای مثلثی شکل است که در انتهای آستین دوخته می‌شود و آن را به دور دست (از قسمت آرنج تا مچ) می‌پیچند؛ مردان کرد در مراسم عروسی و جشن و سرور، سورانی را آویزان نگه می‌دارند و در زمان رقص، همچون دستمالی بلند تکان می‌دهند.
«شال کمر» همان پارچه نخی بلند و عریضی است که دور کمر و روی نیم‌تنه و شلوار می‌بندند؛ این شال بین ۳۰ تا ۶۰ سانتی‌متر عرض دارد و طول آن گاه به ۲۰ متر می‌رسد؛ در واقع، بلندی شال به تناسب مقام و جایگاه مردان متغیر خواهد بود و شخصیت‌های مهم و بزرگان قبایل کرد، از شال‌های بلندتری استفاده می‌کنند؛ شال می‌تواند نام‌های مختلفی چون «پشت وین» و «پشت ینه» داشته باشد و هدف از بستن آن را گرم نگه‌داشتن بدن عنوان می‌کنند؛ «کله‌بال» جلیقه‌ای از جنس نمد به حساب می‌آید که روی لباس می‌پوشند و از بدن در برابر سرما حفاظت می‌کند؛ این بخش از لباس مردانه کردی بیشتر توسط چوپان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و آن را روی شانه می‌اندازند.
«کِلاو» در زبان کردی به کلاه اطلاق می‌شود که در دو شکل بلند یا تخت و به رنگ‌های سیاه و سفید وجود دارد؛ در کلاه کردی، نقش و نگارهای ظریفی به چشم می‌خورد و به‌طور معمول به‌همراه «پچ» از آن استفاده می‌کنند؛ دستمال یا پارچه‌ای طرح‌دار که به دور کلاه می‌بندند و گاه تارهای آن روی صورت آویزان می‌شود را نیز «پچ» یا «پیچ» می‌نامند.
لباس لری
لباس لری مردانه ساده‌تر از نوع زنانه طراحی شده است و در عین حال، زیبا و باشکوه به نظر می‌آید؛ این نوع از لباس محلی شامل کلاه نمدی با سربند، پیراهن، شلوار، سُتِره، شال، گیوه و شولا (برای چوپانان) می‌شود؛ «کلاه نمدی» چنانچه از نامش بر می‌آید، از جنس نمد بافته می‌شود و بلندی آن می‌تواند در اندازه تقریبی ۲۵ تا ۲۸ سانتی‌متر باشد؛ رنگ این کلاه بیشتر مشکی است و گرد و بدون لبه دوخته می‌شود.
«پیراهن» مردان لر را در نهایت سادگی و با برش‌های معمولی و آستین راسته یا سردست طراحی کرده‌اند؛ «شاوال» یا همان شلوار نیز چون شلوار کردی، گشاد و از قسمت ران کاملاً آزاد است و در قسمت کمر، با لیفه چین می‌خورد. این نوع شلوار، اغلب به رنگ مشکی دیده می‌شود.
ستره از قدیمی‌ترین انوع پوشاک ایرانی و لباس محلی لری است که قبایی جلو باز است و مردان لر با پیچیدن شال، آن را می‌بندند؛ «ستره» از قدیمی‌ترین انوع پوشاک ایرانی به‌شمار می‌آید و مردان لر در مراسم رسمی از آن استفاده می‌کنند؛ این پوشش در واقع، قبای جلوباز مخصوصی است که با پیچیدن شال بسته می‌شود؛ قد این لباس محلی لری به زانو می‌رسد و پارچه مورد استفاده آن نیز می‌تواند ساده یا طرح‌دار باشد.
«شال» پارچه‌ای بلند و سفید از جنس چلوار و به طول ۶ تا ۹ متر و عرض ۶۰ تا ۹۰ سانتی‌متر است؛ شال را روی پیراهن یا ستره و چند دور به کمر می‌پیچند تا شکل ظاهری بهتری به پوشش دهند؛ از این پارچه در مواقع اضطراری به‌عنوان طناب یا برای بستن عضو آسیب‌دیده، در زمانی که جایی از بدن زخم شود نیز استفاده می‌کنند.
«شولا» را از جنس پارچه ضخیم بافت و کلفت و بدون آستین می‌دوزند و این پوشش بلند را روی لباس بر تن می‌کنند؛ «کپنک» یا «فرجی» نیز نوعی قبای پشمی محکم و مورد استفاده چوپان‌ها به حساب می‌آید. «چوغا» یا «چوقا» دیگر بالاپوش مردانه لری است که از جنس پشم گوسفند است و توسط زنان بختیاری بافته می‌شود؛ این لباس را بیشتر در منطقه بختیاری لرستان و چهارمحال‌وبختیاری استفاده می‌کنند؛ چوغا را از معروف‌ترین بالاپوش‌های مردان لر می‌دانند که ترکیبی از دو رنگ سیاه و سفید دارد. «گیوه» نیز همان کفش دست‌ساز و محلی را گویند که با رویه بافته و کف چرم یا پلاستیک محکم و ضخیم تولید می‌شود.
لباس بلوچی
لباس بلوچی مردانه، پوششی پرچین و سفید رنگ است که در حالت کلی، شامل پیراهنی بلند و شلواری گشاد می‌شود؛ این پوشش با پیچیدن لنگ یا دستار بلندی به دور سر کامل خواهد شد؛ جامک (پیراهن)، پاک (عمامه)، کلاه سوپی (عرقچین)، پاجامک (شلوار گشاد)، سرین‌بند (کمربندی برای شلوار) و کوش (کفش چرمی)، بخشی از اجزای لباس مردان بلوچ را تشکیل می‌دهد.
«جامک» یا «کرته» یا «چارتکه» پیراهن مردانه را گویند که برش و دوخت آن هنر دست زنان بلوچ است؛ دهانه آستین جامک یا جامه را گشاد و دو جیب چهارگوش در دو طرف آن طراحی می‌کنند. این لباس اکنون تحت‌تأثیر صنعت مد و سلیقه شخص، گاهی کوتاه و گاه بلند تولید می‌شود؛ پیراهن پراخ آستین (فراخ آستین) از دو تکه بالاتنه و دامن تشکیل شده و قد دامن گرد و بلند و گشاد آن تا زانو می‌رسد؛ این لباس را در گذشته برای مراسم جشن استفاده می‌کردند.
«پاجامک» یا شلوار مردان بلوچ بسیار پرچین و با لیفه‌های برگردان دوخته می‌شود؛ از گذشته، شلوار افراد مرفه را بسیار گشادتر از حد معمول می‌دوختند و گاه برای تولید آن به ۳۵ متر پارچه نیاز داشتند؛ «شال» یا «لانگی» پارچه‌ای به‌شکل مستطیل است که مردان بر دوش می‌اندازند و به‌جای حوله یا جانماز نیز از آن استفاده می‌کنند.
«جلیقه» و «کبا» از دیگر پوشش‌های مردان این منطقه به حساب می‌آید؛ کبا شبیه عبای روحانیون به نظر می‌رسد و یقه آن باز است و توسط چند دکمه از جلو بسته می‌شود؛ به‌طور معمول این پوشش در منطقه سردسیر بلوچستان کاربرد دارد؛ «کتوک» یکی از پاپوش‌های مردان در بلوچستان را گویند که کف آن از چوب است و بندهایی از جنس پشم دارد؛ «کلاه پاک»، «کلاه بره‌ای» و «کلاه نخی» نیز انواع کلاه‌هایی است که در شکل‌ها و جنس‌های مختلف تولید و توسط مردان بلوچ استفاده می‌شود.
لباس ترکمن
لباس مردان ترکمن از اجزای مختلفی تشکیل شده و شامل تن‌پوش‌ها، شلوارها، کلاه‌ها و پاپوش‌های متفاوت می‌شود؛ «دون» لباس اصلی مردان ترکمن به شمار می‌رود که ردایی بلند (تا زیر زانو) با حاشیه سوزن‌دوزی و از جنس ابریشم است و آن را در دو نوع تولید می‌کنند. «قیرمیز دون» را از ابریشم کاملاً قرمز و «قارما دون» را از ابریشم متمایل به زرد با ترکیب نخ‌های رنگارنگ می‌دوزند؛ دیگر بالاپوش‌های مردان ترکمن تحت عناوین «چاکمن»، «ایچمک» و «قبا» نام‌گذاری شده‌اند.
«کوینک» پیراهنی ساده از جنس چلوار با یقه گرد و بدون دکمه است که یقه آن را با سوزن‌دوزی‌های مفصلی زینت می‌دهند؛ سرآستین‌های بلند این پیراهن را نیز گلدوزی می‌کنند، اما مردان بالای ۵۰ سال، به‌طور معمول پیراهن سپید ساده و بدون نقش و نگار می‌پوشند.
«کلاه» جزو مهم‌ترین پوشش مردان ترکمن محسوب می‌شود که انواع مختلفی دارد و آن را به دو دسته کلی «تلپک» و «بوروک» تقسیم‌بندی می‌کنند. انواع تلپک را از پوست بره می‌سازند و بوروک نیز یک نوع عرقچین سوزن‌دوزی شده است؛ «چکمه»، «چاریق»، «دولاق» و «چپک» نیز انواع پاپوش‌های مردان ترکمن به حساب می‌آید.
نظر شما