سازهایی که اصالت می‌نوازد

‌به گزارش خبرگزاری ایمنا، موسیقی ایرانی و سنتی یکی از قدیمی‌ترین و غنی‌ترین هنرهای جهان است که ریشه در تاریخ، فرهنگ و تمدن کهن ایران‌زمین دارد؛ این موسیقی، با ساختارهای خاص خود و تلفیق با ادبیات، عرفان و آئین‌های دینی، به یکی از ارزشمندترین میراث‌های فرهنگی این سرزمین تبدیل شده است؛ آثار به‌جامانده از تمدن‌های باستانی ایران، به‌ویژه هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان نشان از رواج و اهمیت موسیقی در زندگی مردم ایران دارد؛ در دوران هخامنشی، موسیقی نقش مهمی در آئین‌ها و جشن‌ها ایفا می‌کرد و موزیسین‌ها در دربار پادشاهان جایگاه ویژه‌ای داشتند.

همچنین، در دوران ساسانیان، موسیقی با شکوه و اهمیت بیشتری همراه شد و نوازندگان مشهوری همچون باربد و نکیسا در دربار خسرو پرویز، به خلق و اجرای آثار موسیقایی پرداختند؛ با ورود اسلام به ایران و تأثیر آموزه‌های اسلامی، موسیقی ایرانی نیز دستخوش تغییراتی شد؛ در این دوران، موسیقی با حفظ ویژگی‌های خاص خود، تحت تأثیر فرهنگ اسلامی قرار گرفت و مفاهیمی چون عرفان و تصوف به موسیقی ایرانی افزوده شد؛ شاعران و عارفانی چون مولانا و عطار نیشابوری از موسیقی به‌عنوان ابزاری برای بیان عشق الهی و مفهوم وحدت استفاده کردند؛ آنچه در ادامه می‌خوانید، درباره بخشی از موسیقی‌های اصیل سنتی و محلی ایرانی است.

موسیقی محلی ترکمنی

موسیقی ترکمنی یکی از انواع موسیقی‌های محلی استان گلستان است؛ موسیقی ترکمنی آرامشی غیرقابل وصف را به شنوندگان القا می‌کند؛ مردم ترکمن با موسیقی محلی خود زندگی می‌کنند؛ اصلی‌ترین سازهای موسیقی ترکمنی کمانچه و دو تار است که در گویش محلی به آن‌ها «قیجاق و تامدیرا» می‌گویند؛ موسیقی ترکمنی دارای چهار نوع محتوای متفاوت است که این چهار محتوا شامل حماسی، غنایی، عرفانی و حکیمانه است.

موسیقی محلی کتولی

موسیقی کتولی از جمله موسیقی‌های محلی در استان گلستان است؛ سازهای مخصوص موسیقی کتولی شامل نی‌کتول، کمانچه، شمشاد، سورنا، دهی کتول و دایره است؛ ساز کتولی از دو مقام آوازی (هرایی کوتاه) و (هرایی بلند) تشکیل می‌شود که این سبک را فی‌البداهه اجرا می‌کنند؛ از استادان برجسته در موسیقی کتولی می‌توان به علی محمد صنم، یحیی گالش و حسن خانی اشاره کرد.

موسیقی محلی دیلمان

موسیقی دیلمان یکی از زیباترین و شیرین‌ترین آواهای موسیقی در استان گیلان است؛ این موسیقی به سبک آوای قدیمی منطقه دیلمان است؛ موسیقی دیلمان از جمله سخت‌ترین آواهای موسیقی در ایران به شمار می‌رود؛ این موسیقی بسیار بکر و شنیدنی است اما با وجود تلاش‌های فراوان پیشکسوتان هنوز ناشناخته مانده است؛ از جمله پیشکسوتان موسیقی دیلمان می‌توان به نوازنده سورنا، «ابرار خان خوش‌خوان» اشاره کرد.

موسیقی محلی تالش

در استان گیلان و به‌ویژه در تالش موسیقی بومی و محلی الهام گرفته از طبیعت بکر است؛ موسیقی تالشی به سه دسته تقسیم می‌شود: قدیم دستان، تالش دستان و تازه دستان. در زبان محلی به دستان، «دستون» هم می‌گویند که معنی آن نغمه و آواز است؛ موسیقی تالشی با توجه به این‌که برای چه مناسبتی باید نواخته شود، کاملاً متفاوت است؛ مثلاً کشتی مقام نام موسیقی است که در زمان برپایی مسابقه کشتی‌گیری می‌نوازند، یا «عروس بران» نام موسیقی است که در هنگام بردن عروس به خانه داماد نواخته می‌شود.

موسیقی گیلکی

موسیقی گیلکی داستانی از گذشتگان و تاریخ قدیمی مردم گیلک دارد؛ تفاوتی نمی‌کند که موسیقی گیلکی شاد باشد یا غمگین، در هر صورت ردپایی از شادی و شادمانی در آن دیده می‌شود؛ موسیقی گیلکی منطقه دیلمان به سه دسته تقسیم می‌شود: موسیقی‌های رزمی، موسیقی‌های تفریحی و موسیقی‌های بزمی، نی‌نی، کمانچه، سورنا، نقاره، کرنای شاخی و کارب از جمله ابزارهای موسیقی گیلکی به شمار می‌روند.

موسیقی محلی مازندرانی

موسیقی سنتی استان مازندران به دو دسته آوازی (کلام) و سازی (بدون کلام) تقسیم می‌شود؛ موسیقی آوازی خود دارای سه بخش حماسی، تغزلی و آئینی است؛ حماسی که از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به موسیقی حماسی منطقه سوت یا سورت، با قدمت چند صد ساله آن اشاره کرد، تغزلی که با موضوع عشق، دلدادگی و طبیعت است و آئینی که مربوط است به نواهایی که در نوروز و تعزیه می‌شوند؛ موسیقی سازی هم از جمله قدیمی‌ترین قطعه‌های موسیقی مازندرانی است که مربوط به نوازندگی دامداران می‌شود؛ کمرسری و میش حال نام برخی از این قطعه‌ها هستند که با ساز (لَلِوا) نواخته می‌شوند؛ دهل، نقاره، لَلِوا، دسرکوتن، دوتار، کمانچه و دشت‌لاکی از معروف‌ترین سازهای موسیقی مازندرانی از نوع بدون کلام هستند.

به گزارش ایمنا، در دنیای امروز، موسیقی ایرانی با تلفیق سازهای سنتی و مدرن و استفاده از فناوری‌های جدید، همچنان به تکامل خود ادامه می‌دهد؛ سبک‌های جدیدی همچون تلفیق موسیقی سنتی با موسیقی پاپ و موسیقی تلفیقی یا فیوژن، باعث شده که موسیقی ایرانی بتواند در بین نسل جوان نیز محبوبیت پیدا کند؛ با این وجود، همچنان موسیقی سنتی و دستگاهی ایران به عنوان یکی از اصیل‌ترین و مهم‌ترین جنبه‌های موسیقی ایرانی شناخته می‌شود که هنرمندان و نوازندگان آن تلاش می‌کنند تا این میراث ارزشمند را حفظ و به نسل‌های بعد منتقل کنند.