به گزارش خبرگزاری ایمنا، گردشگری ریلی در ایران، روزبه‌روز در حال گسترش است و نظر بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی را به خود جلب کرده است؛ شبکه ریلی ایران، با تاریخچه‌ای غنی و طولانی، فرصت بی‌نظیری برای آشنایی با تنوع جغرافیایی، فرهنگی و تاریخی کشور فراهم می‌کند. این نوع سفر، امکان دیدن مناظر چشم‌نواز کوهستانی، بیابانی، جنگلی و شهری را از دیدگاهی متفاوت و در محیطی آرام و پایدار برای مسافران فراهم می‌سازد.
قطارهای گردشگری در مسیرهای مختلفی چون تهران-شمال، تهران-مشهد و سایر شهرها نه‌تنها دسترسی به نقاط مختلف را آسان‌تر کرده‌اند، بلکه به تجربه‌ای فراتر از یک سفر معمولی تبدیل شده‌اند؛ این سفرها، با امکانات رفاهی مدرن و خدماتی چون تورلیدرهای متخصص و برنامه‌های تفریحی، سفری لذت‌بخش را به مسافران هدیه می‌دهند. گردشگری ریلی همچنین در کاهش اثرات زیست‌محیطی سفر و ترویج فرهنگ سفر مسئولانه نیز نقشی مهم دارد، چرا که سفر با قطار، به‌طور نسبی میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش می‌دهد.
با توسعه زیرساخت‌ها و افزایش خدمات قطارهای گردشگری، این صنعت نه‌تنها به رونق اقتصادی و فرهنگی در مناطق مختلف کشور کمک کرده، بلکه به ابزاری ارزشمند برای معرفی جاذبه‌های گردشگری متنوع ایران نیز تبدیل شده است.
مسیرهای معروف گردشگری ریلی
۱. تهران به شمال (سوادکوه): این مسیر که به خط «راه‌آهن شمال» معروف است، از مناظر زیبا و تاریخی همچون پل ورسک و دره‌های کوهستانی عبور می‌کند و به دریای خزر ختم می‌شود.
2. قطار گردشگری کویر مرنجاب : این مسیر به بازدید از کویر مرکزی ایران و مناظر طبیعی مرنجاب اختصاص دارد و در فصل‌های پاییز و زمستان به شدت مورد استقبال قرار می‌گیرد.
۳. قطار گردشگری لرستان: این مسیر یکی از جدیدترین مسیرهای گردشگری است که از بین کوهستان‌های زاگرس عبور می‌کند و چشم‌اندازهای خاص و بکر لرستان را به نمایش می‌گذارد.
۴. مسیر اصفهان-شیراز: این مسیر که از مسیرهای جدید محسوب می‌شود، گردشگران را به بازدید از شهرهای تاریخی ایران می‌برد و از جذابیت‌های فرهنگی و معماری این مناطق بهره‌مند می‌سازد.
کیفیت خدمات در حمل و نقل ریلی ایران؛ چالش‌ها و راهکارها برای ارتقای تجربه مسافران
امیر حیدری دبیر انجمن مدیریت کیفیت ایران در گفت‌وگو با ایمنا اظهار می‌کند: حمل و نقل ریلی به عنوان یکی از روش‌های پایدار و اقتصادی، در جابجایی مسافران و حمل کالاها نقش مهمی ایفا می‌کند. با این حال، کیفیت خدمات ارائه‌شده در این بخش نیازمند توجه بیشتری است تا تجربه سفر را برای مسافران مطلوب‌تر کند. در ایران، علی‌رغم پتانسیل‌های بالای حمل و نقل ریلی، مشکلاتی وجود دارد که باید برای بهبود آنها تلاش کرد.
چالش‌های کیفیت در حمل و نقل ریلی ایران
وی درباره چالش‌های اساسی در صنعت ریلی ایران می‌افزاید: یکی از مهم‌ترین مشکلات، فرسودگی زیرساخت‌ها است. بخش بزرگی از شبکه ریلی ایران، به دلیل عمر بالای زیرساخت‌ها، دچار فرسودگی شده و این موضوع باعث افزایش تأخیرات و کاهش کیفیت سفر می‌شود. همچنین، کمبود واگن‌های جدید و مدرن نیز بر کیفیت خدمات تأثیر منفی دارد. مسافران انتظار دارند که در سفرهای طولانی، امکانات و شرایط راحت‌تری در دسترس‌شان باشد، اما کمبود تجهیزات و فرسودگی باعث نارضایتی آنها شده است.
دبیر انجمن مدیریت کیفیت ایران تصریح می‌کند: نقص در خدمات جانبی و رفاهی نیز یکی دیگر از چالش‌هاست؛ نبود دسترسی به امکانات رفاهی مناسب در قطارها و ایستگاه‌ها، از جمله خدمات بهداشتی، پذیرایی و اینترنت، تجربه مسافران را کاهش می‌دهد. شرایط صندلی‌ها نیز، به‌ویژه در مسیرهای طولانی، یکی از مسائل مهمی است که در صورت بی‌توجهی، می‌تواند نارضایتی مسافران را افزایش دهد.
اطلاع‌رسانی ناکافی و ضعف سیستم‌های دیجیتال
حیدری با اشاره به نقش اطلاع‌رسانی در رضایت مسافران می‌گوید: کمبود اطلاع‌رسانی دقیق و به‌روز در خصوص زمان حرکت و وضعیت قطارها، یکی دیگر از دلایل نارضایتی مسافران است. همچنین، نبود سیستم‌های دیجیتالی و نرم‌افزارهای آنلاین قوی باعث می‌شود که فرآیندهای رزرو و پیگیری سفر پیچیده و زمان‌بر شود. مسافران در بسیاری از مواقع نمی‌دانند باید به کدام سیستم یا نرم‌افزار برای اطلاعات دقیق مراجعه کنند و این وضعیت نیازمند بهبود است.
کمبود آموزش‌های تخصصی برای پرسنل و نیروی انسانی
وی در ادامه به اهمیت نیروی انسانی ماهر اشاره کرده و تصریح می‌کند: فقدان آموزش‌های تخصصی و به‌روز برای پرسنل موجب کاهش کیفیت تعامل با مسافران شده است. اگر نیروی انسانی آموزش کافی ندیده باشد، نمی‌تواند در شرایط اضطراری و خاص به درستی عمل کند و این باعث بروز مشکلاتی در سطح خدمات می‌شود. در حالی که بهبود کیفیت خدمات به نیروی انسانی ماهر و متعهد وابسته است و ما هنوز با کمبودهایی در این زمینه روبه‌رو هستیم.
راهکارها برای بهبود کیفیت حمل و نقل ریلی
دبیر انجمن مدیریت کیفیت ایران درخصوص راهکارهای افزایش کیفیت خدمات ریلی خاطرنشان می‌کند: سرمایه‌گذاری در توسعه و به‌روزرسانی زیرساخت‌ها، جایگزینی واگن‌های فرسوده و افزایش ظرفیت قطارهای سریع‌السیر می‌تواند به بهبود کیفیت سفرها و کاهش تأخیرات کمک کند. برای مثال، اگر واگن‌ها از استانداردهای به‌روز برخوردار باشند، نه تنها کیفیت سفر افزایش می‌یابد، بلکه هزینه‌های نگهداری و تعمیرات هم کمتر خواهد شد.
حیدری در ادامه توضیح می‌دهد: تمرکز بر بهبود خدمات رفاهی و امکانات جانبی در قطارها و ایستگاه‌ها می‌تواند رضایت بیشتری را برای مسافران به همراه داشته باشد. بهبود کیفیت صندلی‌ها، ارائه خدمات پذیرایی مناسب و امکان دسترسی به اینترنت از جمله مواردی است که می‌تواند تجربه مسافران را ارتقا دهد. با توجه به رشد تقاضا برای خدمات رفاهی بهتر، این اقدامات اهمیت ویژه‌ای دارند.
تقویت سیستم‌های دیجیتالی و اطلاع‌رسانی
وی با تأکید بر اهمیت سیستم‌های دیجیتالی در تسهیل خدمات‌رسانی می‌گوید: راه‌اندازی اپلیکیشن‌های جامع برای اطلاع‌رسانی، رزرو بلیت و پیگیری وضعیت قطارها از جمله اقدامات ضروری است. این کار ضمن کاهش نگرانی‌های مسافران، به افزایش شفافیت و دسترسی راحت‌تر به اطلاعات کمک می‌کند؛ پلیکیشن‌های کاربردی می‌توانند اطلاعات دقیقی در خصوص زمان‌بندی قطارها، تغییرات احتمالی و حتی امکانات رفاهی هر قطار به مسافران ارائه دهند.
دبیر انجمن مدیریت کیفیت ایران اضافه می‌کند: آموزش نیروی انسانی در حوزه‌های ارتباط با مسافران، مدیریت بحران و اصول خدمات‌رسانی بسیار ضروری است. این آموزش‌ها به پرسنل کمک می‌کند تا با رفتار مناسب و کارآمد، رضایت مسافران را جلب کنند. برگزاری دوره‌های آموزشی مستمر می‌تواند کیفیت تعاملات و خدمات‌رسانی به مسافران را به سطح بالاتری برساند.
حیدری در خصوص لزوم توجه به محیط زیست در حمل و نقل ریلی می‌گوید: با توجه به اهمیت حفظ محیط زیست، باید استفاده از انرژی‌های پاک و سیستم‌های کاهش انتشار آلاینده‌ها در اولویت قرار گیرد. این امر نه تنها از منظر مسئولیت اجتماعی اهمیت دارد، بلکه می‌تواند در جذب گردشگران علاقه‌مند به سفرهای پایدار نیز مؤثر باشد.
وی در پایان اظهار می‌کند: با توجه به اهمیت روزافزون کیفیت در حمل و نقل ریلی و نقش آن در جلب اعتماد و رضایت مسافران، سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی در راستای بهبود زیرساخت‌ها، ارتقای خدمات و توجه به نیازهای مسافران می‌تواند نقطه عطفی در صنعت ریلی ایران باشد. امیدواریم که با اجرای این راهکارها، شاهد ارتقای کیفیت خدمات در این صنعت باشیم و تجربه‌ای مطلوب‌تر و رضایتمندتر برای مسافران فراهم شود.
گردشگری پایدار در ایران؛ نیازمند نگاه همه‌جانبه
گردشگری ریلی با وجود مسیرهای چشم‌نواز و جاذبه‌های منحصربه‌فرد، از جمله مسیرهای تهران به شمال و بندرعباس به کرمان، می‌تواند تجربه‌ای متفاوت و خاطره‌انگیز را برای گردشگران فراهم کند. با این حال، نبود زیرساخت‌های مناسب و ضعف خدمات رفاهی از موانع توسعه این صنعت در ایران به شمار می‌رود.
بر این‌اساس سید فرخ میرشاهزاده فعال گردشگری و مدرس دانشگاه نیز اظهار می‌کند: گردشگری ریلی در ایران، از تهران به شمال گرفته تا دورود و بندرعباس، به عنوان جاذبه‌هایی یادکرد که می‌تواند تجربه‌ای متمایز و فراموش‌نشدنی برای گردشگران به همراه داشته باشد.
وی می‌افزاید: مشکلات کنونی و نیاز به بهبود زیرساخت‌ها، بر اهمیت ارائه خدمات باکیفیت و تعریف مسیرهای مناسب به آینده‌ای روشن اما چالش‌برانگیز برای این صنعت متصور می‌شود؛ گردشگری ریلی در دنیا یک جاذبه خاص به شمار می‌رود، به‌ویژه مسیرهایی که ریل‌گذاری شده و دسترسی‌های ویژه‌ای دارند.
فعال حوزه گردشگری و مدرس دانشگاه اضافه می‌کند: این روند در کشور ما نیز، به‌خصوص در مسیرهای جذاب، قابل توجه است؛ به عنوان مثال، مسیر تهران به شمال یکی از زیباترین و دیدنی‌ترین مسیرها به شمار می‌رود؛ پل ورسک و تغییرات اقلیمی و جغرافیایی این مسیر، به گردشگر تجربه‌ای متفاوت می‌دهد. همچنین، مسیر بندرعباس به سمت کرمان یا تهران نیز از جذابیت‌های خاصی برخوردار است. بعضی از بخش‌های این مسیرها به مناطقی عبور می‌کنند که دسترسی جاده‌ای برای آنها وجود ندارد، و فقط با قطار می‌توان از این مناظر لذت برد. از دیگر مسیرهای زیبا، می‌توان به مسیر تهران به ازنا اشاره کرد که جذابیت ریلی خاص خود را دارد.
خدمات ضعیف ریلی؛ چالشی بزرگ در توسعه گردشگری
میرشاهزاده خاطر نشان می‌کند: برای افزایش جذابیت، توجه به تجهیزات و خدمات ارائه‌شده در قطار اهمیت دارد؛ مسافران صرفاً برای دیدن مناظر سفر نمی‌کنند، بلکه کیفیت خدمات ارائه‌شده در طول سفر نیز بسیار مهم است. متأسفانه، در بسیاری از مسیرها این خدمات آن‌طور که باید وجود ندارد. واگن‌ها و لوکوموتیوها باید مجهز باشند و فضای مناسبی را برای مسافران فراهم کنند. علاوه بر این، کادر خدماتی نیز باید آموزش دیده و حرفه‌ای باشد تا بتوانند در طول سفر به نیازهای مسافران توجه کنند.
وی در ادامه بیان می‌کند: مسیر تهران به شمال به دلیل هویت تاریخی و جذابیت‌های بصری آن، یکی از مسیرهای منحصربه‌فرد است؛ مسیر دورود نیز، با جاذبه‌های دیدنی‌اش، یکی از مسیرهای بسیار ارزشمند برای سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری است.
خلق تجربه مناسب؛ اولین گام برای تبلیغات مؤثر
فعال حوزه گردشگری و مدرس دانشگاه می‌گوید: ابتدا باید محصولی با کیفیت خلق کنیم و تجربه مناسبی را برای مسافران ایجاد کنیم. به اصطلاح، سفر مشتری یا همان Customer Journey باید دقیقاً تعریف و طراحی شود. بعد از ایجاد محصول مناسب، تبلیغات می‌تواند مؤثر باشد؛ تبلیغ بدون محصول مناسب، نه‌تنها تأثیری نخواهد داشت، بلکه تأثیر منفی بر مخاطب خواهد گذاشت.
میرشاهزاده عنوان می‌کند: آینده گردشگری ریلی به شرایط بسیاری وابسته است. در شرایط فعلی، گردشگری ریلی اولویت نیست، زیرا مخاطب ما هنوز دیدگاه شایسته‌ای به این نوع از گردشگری ندارد و کیفیت خدمات نیز در سطح مطلوبی نیست. با این حال، امیدوارم روزی بتوانیم از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های موجود بهره‌مند شویم و جایگاه گردشگری ریلی را ارتقا دهیم.
وی اضافه می‌کند: برای دستیابی به پایداری، ابتدا باید تعریفی شفاف از این مفهوم داشته باشیم. از نظر زیست‌محیطی، سیستم‌های فرسوده فعلی نمی‌توانند پایداری را تأمین کنند. اگر به اشتغال‌آفرینی و توسعه جوامع محلی نگاه کنیم، باید ایستگاه‌ها و مقاصدی طراحی شوند که به جامعه محلی منفعت برسانند. توسعه گردشگری پایدار نیازمند برنامه‌ریزی و بسترسازی اصولی است.
فعال حوزه گردشگری و مدرس دانشگاه در پایان سخنان خود تصریح می‌کند: برخی مقاصد خاص می‌توانند برای گردشگری ریلی جذاب باشند؛ به عنوان مثال، مسیرهایی مانند بندرعباس به اصفهان، به‌ویژه برای مسافران علاقه‌مند به سفر در مناطق کویری و صحرایی، جذاب است. مسیر تهران به شمال نیز برای بسیاری از مسافران بسیار پرجاذبه و دارای ارزش تاریخی است.
به گزارش ایمنا، گردشگری ریلی در ایران به عنوان یک فرصت استثنایی برای معرفی جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی کشور شناخته می‌شود. با وجود چالش‌های موجود در زیرساخت‌ها و کیفیت خدمات، این صنعت به طور مستمر در حال رشد و گسترش است. متخصصان و فعالان حوزه گردشگری تأکید می‌کنند که نوسازی تجهیزات، بهبود خدمات رفاهی و ارتقای آموزش پرسنل، از الزامات اصلی برای جذب بیشتر گردشگران به این نوع سفر به شمار می‌رود.
بر اساس گزارش‌ها، توسعه مسیرهای ریلی همچون تهران به شمال و دیگر مناطق دیدنی کشور، می‌تواند تجربه‌ای بی‌نظیر برای مسافران ایجاد کند و در عین حال به حفظ محیط زیست و کاهش آثار زیان‌بار سفرهای جاده‌ای کمک کند. به‌نظر می‌رسد با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام شده و تلاش‌های صورت گرفته، آینده‌ای روشن در انتظار گردشگری ریلی ایران باشد که می‌تواند به رونق اقتصادی و فرهنگی در مناطق مختلف کشور منجر شود.
نظر شما