به گزارش خبرگزاری ایمنا، زردی یا ایکتر نوزادان، یکی از شایع‌ترین مشکلاتی است که می‌تواند نوزادان درگیر کند، این مشکل به دلیل افزایش میزان بیلی‌روبین در خون اتفاق می‌افتد که حاصل تجزیه هموگلوبین است؛ در واقع کبد نوزادان تازه متولد شده به طور کامل توسعه نیافته است و نمی‌تواند بیلی‌روبین را به خوبی پردازش کند که این موضوع منجر به زرد شدن پوست و چشم‌ها می‌شود.
در بیشتر موارد زردی در نوزادان خفیف است، نیاز به درمان خاصی ندارند و تنها با قرار گرفتن در معرض نور طبیعی، بیلی‌روبین تجزیه و مشکل حل می‌شود، اما در موارد شدیدتر، نوزاد ممکن است نیاز به درمان نوردرمانی یا حتی تعویض خون داشته باشد تا سطح بیلی‌روبین به حد نرمال بازگردد، نور درمانی باعث تجزیه بیلی‌روبین به موادی می‌شود که از طریق ادرار و مدفوع دفع می‌شوند.
تغذیه مکرر با شیر مادر نیز می‌تواند به کاهش زردی کمک کند، زیرا شیر مادر به دفع سریع‌تر بیلی‌روبین کمک می‌کند، همچنین، مادران باید به علائم زردی توجه داشته باشند و در صورت نگرانی، با پزشک مشورت کنند، از همین رو اطلاع‌رسانی و آموزش والدین درباره زردی نوزادان می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از عوارض احتمالی و مدیریت این مشکل داشته باشد.
زردی نوزادان چه علتی دارد؟
با توجه به اهمیت تغذیه نوزاد با شیر مادر و نقش این تغذیه کامل در درمان زردی نوزادان، زهره بدیعی، فوق تخصص اطفال و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به علت زردی نوزادان و راهکارهای درمان آن اظهار کرد: ۶۰ درصد نوزادان کامل رشد یافته و ۸۰ درصد نوزادان نارس به درجاتی از زردی دچار می‌شوند که این موضوع طبیعی و علت آن این است که کبد نوزادان آنزیم‌هایی که برای تخریب و تغییر بیلی‌روبین نیاز است را به میزان کافی ندارد و از طرفی در صورتی که نوزاد شیر کافی دریافت نکند و مدفوعی دفع نکند، باقی ماندن مدفوع در روده‌ها جذب بیلی‌روبین را افزایش می‌دهد و احتمال زردی نوزادی بیشتر می‌شود.
وی با بیان اینکه گاهی اوقات علل غیرطبیعی مانند ناسازگاری بین خون مادر و نوزاد، کمبود بعضی آنزیم‌ها و انواع بیماری‌ها نیز می‌تواند باعث زردی در نوزادان شود، افزود: نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌شوند، در صورتی که حجم شیر مادر آنها کافی نباشد، ممکن است مدفوع کافی نداشته باشند و با توجه به اینکه مدفوع حاوی مقادیر زیادی بیلی‌روبین است، در صورت دفع نشدن مدفوع سطح زردی نوزادان بالا می‌رود.
فوق تخصص اطفال و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تصریح می‌کند: برای درمان این نوزادان باید فرایند شیردهی اصلاح شود، مادر تغذیه کافی داشته باشد و روش‌های شیردهی به مادر آموزش داده شود تا شیردهی به درستی انجام شود که با انجام اقدامات مذکور دفع مدفوع افزایش می‌یابد و زردی نوزاد پایین‌تر می‌آید؛ این نوع زردی به طور معمول از روز دوم تولد آغاز می‌شود و قبل از هفته اول پایان پیدا می‌کند.
استفاده از شیرخشک برای درمان زردی مفید است؟
بدیعی ادامه می‌دهد: برخی مادران تصور می‌کنند اگر به نوزاد شیرخشک بدهند، زردی کمتر می‌شود، در صورت استفاده نوزاد از شیرخشک زردی کمتر می‌شود، اما این روند هرگز توصیه نمی‌شود و مادران باید اطلاع داشته باشند هنگامی که نوزاد از شیر مصنوعی استفاده کند، تمایل او برای استفاده از شیر مادر کاهش می‌یابد.
وی می‌گوید: نوعی زردی دیگر در ارتباط با شیر مادر وجود دارد که به طور معمول از اواخر هفته اول تولد آغاز می‌شود و ممکن است تا سه ماهگی ادامه داشته باشد؛ تصور می‌شود موادی در شیر مادر وجود دارد که باعث اختلال در تبدیلات آنزیمی و دفع بیلی‌روبین از طریق روده می‌شود و برخی اعتقاد دارند که این موضوع، خود دارای اثراتی مثبت است.
فوق تخصص اطفال و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان اضافه می‌کند: درجات کمی از بیلی‌روبین می‌تواند اثرات آنتی‌اکسیدانی داشته باشد و نوزادانی که به درجات کمی از زردی مبتلا می‌شوند، عفونت کمتری می‌گیرند، اما در صورتی که سطح زردی نوزاد بالا باشد، می‌تواند منجر به آسیب مغز و گوش و فلج مغزی شود، از همین رو مادران آموزش می‌بینند تا به محض اینکه احساس کردند نوزاد آنها درگیر زردی شده است، به پزشک مراجعه کنند تا بررسی‌های لازم صورت گیرد و درمان‌های مناسب به کار برده شود.
بدیعی می‌افزاید: برخی تصور می‌کنند که اگر تغذیه نوزاد با شیر مادر را برای چند روز قطع و از فرمولا کنند، زردی نوزاد کمتر می‌شود، واقعیت این است که اگر عدد بیلی‌روبین به میزان زیادی بالا باشد و زردی ناشی از شیر مادر باشد، با قطع کردن تغذیه کودک با شیر مادر، زردی کاهش پیدا می‌کند، اما به هیچ وجه این اقدام توصیه نمی‌شود، مگر اینکه بیلی‌روبین به عددهای بسیار بالایی برسد و در این صورت ممکن است پزشک توصیه کند که علاوه بر شیر مادر، چند مرتبه در روز از شیر مصنوعی برای تغذیه نوزاد استفاده شود.
کاهش شیر مادر با محروم کردن او از بعضی مواد غذایی
وی تصریح می‌کند: برخی افراد تصور می‌کنند مادران شیرده نباید غذاهای دارای طبع گرم مانند گوشت و خرما بخورند، اما از نظر علمی هیچ‌یک از این مطالب تأیید شده نیست و مادری که به نوزاد شیر می‌دهد می‌تواند هر غذایی بخورد و هیچ منع غذایی ندارد، در واقع تغذیه مادر تأثیری در افزایش زردی یا بیلی‌روبین نوزاد ندارد.
فوق تخصص اطفال و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه محروم کردن مادران شیرده از بعضی مواد غذایی منجر به کاهش شیر آنها می‌شود و مجدد زردی نوزاد افزایش پیدا می‌کند، ادامه می‌دهد: تنها در صورتی که نوزاد درگیر زردی شده باشد، خانواده باید به پزشک مراجعه کنند و در صورتی که میزان بیلی‌روبین نوزاد از عددی بالاتر نرفته باشد، پیگیری و اطمینان‌دهی به مادر می‌تواند چاره‌ساز باشد.
بدیعی می‌گوید: هیچ غذایی نمی‌تواند شیر مادر را به میزان زیادی افزایش دهد و برخی افراد به صورت تجربی توصیه‌هایی در این خصوص دارند، اما تنها ماده غذایی که در کتب علمی اصلی ذکر می‌شود، سیر است؛ سیر اثر آنتی‌اکسیدانی دارد و افزایش دهنده شیر است، اما به طور کلی مادر شیرده باید تغذیه کامل و کافی و نه بیش از حد، داشته باشد.
بر این اساس، شیر مادر نقش بسیار مهمی در درمان زردی نوزادان ایفا می‌کند، تغذیه مکرر با شیر مادر باعث تحریک روده‌های نوزاد و افزایش دفع مدفوع می‌شود و بیلی‌روبین اضافی که مسئول زردی نوزادان است، از طریق مدفوع دفع می‌شود، بنابراین تغذیه مکرر و منظم نوزادان با شیر مادر می‌تواند به کاهش سطح بیلی‌روبین در خون کمک و زردی را درمان کند.
شیر مادر حاوی مواد مغذی و آنتی‌بادی‌هایی است که به تقویت سیستم ایمنی نوزاد کمک و از عفونت‌ها و بیماری‌های مختلف جلوگیری می‌کند و این تغذیه طبیعی و کامل، بهترین انتخاب برای نوزادان است و به بهبود کلی سلامت و رشد آنها کمک می‌کند؛ تغذیه نوزاد با شیر مادر نه تنها برای درمان زردی، بلکه برای تقویت کلی بدن نوزاد نیز بسیار مفید است.
به علاوه، تغذیه با شیر مادر یک ارتباط عاطفی قوی بین مادر و نوزاد ایجاد می‌کند که به کاهش استرس و اضطراب در هر دو کمک می‌کند، این ارتباط عمیق و محبت‌آمیز، به بهبود وضعیت روحی و روانی نوزاد نیز کمک می‌کند و می‌تواند فرایند درمان را تسریع بخشد، به همین دلیل، توصیه می‌شود که مادران نوزادان خود را با شیر خود تغذیه کنند، به ویژه در دوره‌هایی که نوزاد به مراقبت و توجه بیشتری نیاز دارد.
نظر شما