به گزارش خبرگزاری ایمنا، رزمایش مرکب دریایی آیونز ۲۰۲۴ (IMEX ۲۰۲۴) به منظور مقابله با چالش‌های امنیتی و زیست‌محیطی در منطقه، طی روزهای بیست‌وهشتم و بیست‌ونهم مهر به میزبانی ناوگان جنوب نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران در شمال اقیانوس هند برگزار شد. در این رزمایش که با حضور ایران، روسیه و عمان با شعار «با هم برای اقیانوس هند امن و ایمن» برگزار شد، کشورهای عربستان سعودی، هند، تایلند، پاکستان، قطر و بنگلادش به عنوان ناظر شرکت داشتند. همچنین دیگر اعضای آیونز نیز به صورت برخط و تصویری نظاره‌گر برگزاری رزمایش بودند و پیام صلح، دوستی، همدلی و مشارکت جمعی رزمایش اعلام شد.
از جمله اهداف مهم این رزمایش می‌توان به تحکیم امنیت جمعی پایدار و مبانی آن در منطقه، گسترش همکاری‌های چند جانبه میان کشورهای شرکت‌کننده، تقویت امنیت تجارت دریایی بین‌المللی، صیانت از خطوط مواصلاتی دریایی در اقیانوس هند و آبراه‌های بین‌المللی بر پایه صلح و دوستی، اقدامات بشردوستانه، تبادل اطلاعات در حوزه امداد و نجات دریایی، تبادل تجربیات و همچنین نشان دادن حسن نیت و توانایی این کشورها در راستای حمایت مشترک از صلح و دوستی و امنیت دریایی اشاره کرد.
سناریوها و اهداف رزمایش آیونز ۲۰۲۴
در آخرین روز این رزمایش پس از انجام عملیات‌های تخصصی، مرحله‌ای به نام فتو اکس یا رژه برگزار شد که نمادی از هماهنگی و همدلی بیشتر میان یگان‌ها بود. در این رژه دریایی یگان‌های شناوری ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شامل ناوشکن‌های جماران، البرز و ناوهای موشک‌انداز زره و همچنین شناور شهید سلیمانی، شناورهای الماس و شناور مبشر از کشور عمان و شناور مرکوری روسیه حضور داشتند و طی آن سناریوهای مختلفی از جمله عملیات کنترل و اطفا حریق، عملیات جست‌وجو و نجات کارکنان شناور آسیب‌دیده، مهار لکه نفتی، انواع تمرینات مخابراتی و عملیاتی، تمرین فرماندهی و کنترل، تمرینات عکس‌برداری هوایی (Photo Ex)، اجرای آرایش‌های تاکتیکی و جلسات تخصصی و کارگاه‌ها اجرا شد.
امیر تاج‌الدینی، سخنگوی رزمایش مرکب دریایی آیونز ۲۰۲۴، در خصوص برگزاری این رزمایش گفت: «مهم‌ترین هدف رزمایش ایجاد هماهنگی و هم افزایی بین کشورهای حاشیه اقیانوس هند و کشورهایی است که در منطقه حضورشان برای ارتقای امنیت و مبارزه با چالش‌های امنیتی، مؤثر است.»
وی با ابراز امیدواری از اینکه با همراهی کشورها، اقدامات بشردوستانه را بیش از پیش در پهنه دریا شاهد باشیم و با آلودگی‌های زیست‌محیطی مبارزه کنیم، افزود: «این رزمایش بر اساس چالش‌های امنیتی منطقه شمال اقیانوس هند برنامه‌ریزی شد. چالش‌هایی در اقیانوس هند داشتیم، اما با توانمندی نیروی دریایی ارتش و سپاه در دریای عمان، تنگه هرمز، خلیج‌فارس و جزایر سه‌گانه ما حادثه امنیتی نداشته‌ایم، اما اهمیت این منطقه ضرورت ایجاد می‌کرد که یک رزمایش مرکب برنامه‌ریزی می‌کردیم که کشورها را حول چالش‌های امنیتی و اقدامات بشردوستانه هماهنگ کنیم.»
در این میان، رسیدن به یک زبان مشترک تاکتیکی در برگزاری رزمایش مرکب دریایی بین دو یا چند کشور به اهمیت رزمایش می‌افزاید. همچنین رزمایش مرکب دریایی آیونز (IMEX ۲۰۲۴) به عنوان اقدامی چندجانبه، بر اهمیت همکاری‌های دریایی میان کشورهای حاشیه اقیانوس هند تأکید دارد.
البته که یکی از دستاوردهای کلیدی این رزمایش، ایجاد گردهمایی مناسب به عنوان پلتفرمی برای تبادل اطلاعات و تجربیات میان نیروهای دریایی کشورها در خصوص مسائل امنیتی و حل چالش‌های موجود است. همچنین رزمایش IONS۲۰۲۴ نشان‌دهنده بلوغ صنعت دریایی ایران در حوزه دفاعی و نظامی و در واقع اثبات‌کننده توان دریایی فرزندان ایران اسلامی است.
امیر دریادار شهرام ایرانی، فرمانده نیروی دریایی ارتش نیز در رابطه گفت: «عده‌ای همواره تلاش کرده‌اند که منطقه شمال اقیانوس هند که بیشتر تبادل دریایی در آن رخ می‌دهد را یک منطقه ناامن جلوه دهند.»
وی با تاکید بر اینکه کشورهای منطقه با همکاری و همراهی هم، توان تأمین امنیت خطوط مواصلاتی دریایی و تجارت دریایی را دارند و هیچ نیازی به حضور نیروهای غیرموجه وجود ندارد، گفت: «نیروهای دریایی حاشیه اقیانوس هند با همکاری هم امنیت خطوط مواصلاتی دریایی و اقتصاد را تأمین می‌کنند و دریانوردان و تجار می‌توانند به کار خود بپردازند.»
مواجهه با چالش‌های امنیتی اقیانوس هند
در پاسخ به چرایی آغاز چالش‌های امنیتی در شمال اقیانوس هند، علاوه بر نقش مهم تنگه هرمز به عنوان یکی از مهم‌ترین گذرگاه‌های دریایی جهان در رزمایش آیونز ۲۰۲۴، باید به اهمیت فوق‌العاده شمال اقیانوس هند، تنگه باب‌المندب، خلیج عدن و دریای سرخ در ترانزیت دریایی بپردازیم چرا که نزدیک به ۵۰ درصد از حمل‌ونقل کانتینرها و ۷۰ درصد از کل نفت جهان از طریق شمال اقیانوس هند جابه‌جا می‌شود و ارزش سالانه تجارت بین‌المللی از این طریق به بیش از یک تریلیون دلار می‌رسد، همچنین یک سوم تجارت جهانی دریایی در همین منطقه انجام می‌شود و مهم‌تر از همه آنکه ۷۱ درصد از ذخایر نفت و ۶۹ درصد از ذخایر گاز جهان در این منطقه قرار دارد.
در چنین وضعیتی، ناآرامی و بی‌ثباتی در سودان موجب پدیده‌ای به اسم دزدی دریایی در این مناطق شده است و برخی نظامیان جداشده از ارتش سومالی به دزدان دریایی پیوسته‌اند و توان آن‌ها را برای ربودن کشتی‌های تجاری کشورهای مختلف افزایش دادند و به همین دلیل از سال ۸۴ به بعد این منطقه شاهد افزایش دزدی دریایی بود و امنیت کشتی‌های تجاری به خطر افتاده بود. به جز سرقت کشتی‌های تجاری و نفتکش‌ها، دزدان دریایی لنج‌ها را هم می‌ربودند و صیادان را گروگان می‌گرفتند.
به همین دلیل نیروی دریایی ارتش ایران اسلامی از سال ۸۷ وارد این منطقه شد تا از امنیت کشتی‌های تجاری کشورمان حراست کنند. نیروی دریایی ارتش در این مدت بارها با دزدان دریایی درگیر شد و کشتی‌های کشورمان و سایر کشورها را نجات داد، همچنین نیروی دریایی کشورهای منطقه نیز در آزادسازی و نجات نفتکش‌ها با یکدیگر همکاری داشته‌اند تا جایی که وقتی یک کشتی تجاری یا نفتکش تقاضای کمک می‌کند، نزدیک‌ترین ناوگروه هر کشوری به‌سرعت خود را به آن کشتی می‌رساند و با دزدان دریایی درگیر می‌شود.
یکی از معروف‌ترین عملیات‌های نجات نیروی دریایی در سال ۹۱ رخ داد که طی آن کشتی تجاری ایران به نام «اگلانتین» که با ۲۲ خدمه پس از بارگیری شکر از برزیل به طرف ایران در حرکت بوده، توسط دزدان دریایی سومالی ربوده شد. «گراد» فرمانده این دزدان دریایی یک نظامی اخراجی ارتش سومالی بود و اطلاعات نظامی فوق‌العاده‌ای داشت و توانسته بود تا آن مقطع، ۳۷ کشتی را برباید اما نیروی دریایی با تعقیب کشتی ربوده شده ایرانی، قبل از ورود آن به آب‌های سومالی توانست آن را پس بگیرد. اما پس گرفتن این کشتی ساده نبود و نیروی دریای پس از درگیری با دزدان دریایی، موفق شد به «اگلانتین» ورود کند و هفت نفر از دزدان دریایی را دستگیر و خدمه کشتی را آزاد کند.
به گفته امیر دریاردار حبیب‌الله سیاری معاون هماهنگ‌کننده ارتش «از سال ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۱ نزدیک به پنج هزار کشتی تجاری و نفتکش با حضور فیزیکی نیروی دریایی در منطقه در قالب تیم‌های اسکورت و حافظ کشتی‌ها و نیز ناوشکن‌ها در منطقه محافظت‌شده و در مقابل دزدان دریایی ایستادگی کردند و کشتی‌ها به سلامت از منطقه عبور داده شدند.»
هشدار پیرامون سواحل سومالی
مرکز امنیتی دریایی اعلام کرد در سال میلادی گذشته، ۴۷ حمله دزدان دریایی در اطراف باب‌المندب و در سواحل هند ثبت شده است. البته با توجه به هدف قرار دادن کشتی‌های مرتبط با رژیم صهیونیستی، همچنین آمریکا و انگلیس توسط یمن در حمایت از مردم فلسطین، برخی کشتی‌ها مجبور شده‌اند که از غرب آفریقا عبور کنند که برخی از آن کشتی‌ها آنجا در خلیج گینه در دام دزدان دریایی افتاده‌اند.
آرسنیو دومینگز، دبیرکل سازمان بین‌المللی دریانوردی، در پی دزدیده شدن کشتی‌ها در خلیج گینه و سواحلی سومالی، به شرکت‌های کشتیرانی هشدار داد مراقب دزدی دریایی باشند. وی از این شرکت‌ها خواست به سطوح امنیتی سختگیرانه بحران دزدی دریایی قبلی برگردند.
امیر دریادار شهرام ایرانی، فرمانده نیروی دریایی ارتش درباره پدیده دزدی دریایی در خلیج عدن و رویکرد این نیرو در مقابله با آن گفت: «خلیج عدن از حیث حضور قایق‌های دزدان و تروریسم دریایی، آلوده و خطرآلود است و ما سعی داریم با حفظ توان خودی، وقتی عزیزان مورد تهدید واقع می‌شوند، به‌موقع در صحنه حضور یابیم.»
وی بر تلاش پیرامون دور کردن قایق‌ها از منطقه و حفظ امنیت تاکید کرد و گفت که «دیدگاه ما تقابل‌های انهدامی نیست؛ مگر اینکه آن‌ها به تذکر ما گوش نکرده و رفتار و حرکت‌هایی که از سوی ناوگروه می‌بینند را مورد توجه قرار ندهند.»
بر همین اساس بود که کشورهای منطقه و برخی کشورهای فرامنطقه‌ای تصمیم گرفتند تا با همکاری یکدیگر، چالش‌های امنیتی دریا در این منطقه را به حداقل برسانند که در نتیجه گردهمایی نیروهای دریایی کشورهای حاشیه اقیانوس هند با هدف افزایش همکاری‌های دریایی برای مقابله با چالش‌های امنیتی غیرسنتی و سازمان یافته از سال ۲۰۰۸ به ابتکار نیروی دریایی هندوستان آغاز شد و رزمایش دریایی مرکب آیونز در ادامه آن برگزار شد؛ هر چند از دیگر اهداف این رزمایش مقابله با آلودگی‌های زیست‌محیطی نیز عنوان شده است.
به گزارش ایمنا، رزمایش‌های مشترک دریایی ایران در طول سال‌های گذشته به نمادی از همکاری‌های بین‌المللی دفاعی و شکست سیاست انزوا و اجماع جهانی علیه ایران تبدیل شده است و به جهانیان نقش اساسی که جمهوری اسلامی ایران در تغییر معادلات سیاسی و امنیتی منطقه‌ای ایفا می‌کند را یادآور شد.
البته رزمایش آیونز ۲۰۲۴ پیام‌های سیاسی مهمی را به کشورهای منطقه و جهان مخابره کرده است که از جمله مهم‌ترین این پیام‌ها می‌توان به نقش کلیدی ایران به عنوان یک بازیگر مهم در امنیت منطقه اشاره کرد. همچنین رزمایش آیونز ۲۰۲۴ به کشورهای منطقه این پیام را داد که می‌توانند با همکاری یکدیگر امنیت تنگه هرمز و سایر آبراه‌های حیاتی را تأمین کنند و در این مسیر نیازی به مداخله قدرت‌های فرامنطقه‌ای نیست.
مهم‌ترین پیامی که در این رزمایش با فرماندهی ایران اسلامی به دنیا مخابره شد، پاسخ عملی به ادعاهای سیاسی خصمانه برخی کشورها درباره حاکمیت ایران بر جزایر سه‌گانه بود که با همبستگی و هماهنگی نیروهای دریایی کشورهای شرکت‌کننده به نتیجه رسید.
نظر شما