به گزارش خبرگزاری ایمنا، ارتباط بین کتاب و سینما یکی از موضوعات جذاب و پرمحتوا در دنیای فرهنگ و هنر است؛ از آنجا که کتاب‌ها منبع اصلی خلاقیت و تخیل هستند، سینما به عنوان یکی از تاثیرگذارترین رسانه‌ها، همواره به دنبال اقتباس از این آثار ادبی بوده که این ارتباط نه‌تنها به غنی‌تر شدن محتوای سینما کمک می‌کند، بلکه به معرفی و ترویج آثار ادبی نیز می‌انجامد؛ بر این اساس باید گفت که اقتباس سینما از کتاب به چند دلیل مهم صورت می‌گیرد. نخست کتاب‌ها به خاطر داستان‌های عمیق و شخصیت‌های پیچیده‌ای که دارند، می‌توانند مواد اولیه عالی برای تولید فیلم‌ها باشند؛ دوم، سینما با استفاده از زبان تصویری خود می‌تواند داستان‌ها را با جذابیت خاصی به تصویر بکشد و احساسات را به‌طور موثرتری منتقل کند. این دو رسانه کنار یکدیگر می‌توانند تماشاگر را به سفری متفاوت و عمیق ببرند.
اما این رابطه همیشه بدون چالش نیست؛ اقتباس از کتاب‌ها به سینما به‌طور معمول با محدودیت‌های زمانی و فضایی مواجه است که ممکن است به نقص در روایت داستان و شخصیت‌ها منجر شود، همچنین برخی طرفداران کتاب به‌طور معمول نسبت به نحوه اقتباس فیلم‌ها انتقادات شدیدی دارند. با این حال، این چالش‌ها فرصت‌هایی را برای کارگردانان و نویسندگان فراهم می‌کند تا رؤیای خود را به واقعیت تبدیل کنند و داستان‌های جدید و جذابی بیافرینند و بر این اساس اقتباس سینما از کتاب نه‌تنها به ارتقای ارزش‌های ادبی کمک می‌کند، بلکه تأثیرات گسترده‌ای بر فرهنگ جامعه نیز دارد.
وقتی یک کتاب به فیلم تبدیل می‌شود، می‌تواند به عاملی برای تحریک بحث‌ها و گفت‌وگوها در مورد موضوعات مختلف تبدیل و این موضوعات می‌توانند به ارتقای آگاهی جمعی و بررسی عمیق‌تر مسائل انسانی منجر شوند و بر این اساس باید گفت که ارتباط بین کتاب و سینما نه‌تنها به بسط دو رسانه کمک می‌کند، بلکه موجب ترویج دیدگاه‌ها و احساسات انسانی در سطح جهانی می‌شود.
اقتباس‌هایی که با دقت و احترام به منبع اصلی تولید می‌شوند می‌توانند پل ارتباطی میان نسل‌ها باشند و آثار ادبی را به مخاطبان جدید معرفی کنند. این تعامل فرهنگی، یک چرخه مثبت و سازنده است که به غنی‌تر شدن هردو جهان کمک می‌کند؛ با توجه به این اهمیت، «کتاب و سینما» یکی از بخش‌های ویژه چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران است که برای سومین سال متوالی با هدف پرداختن به فیلم‌های کوتاه اقتباسی و حمایت از فیلم‌نامه در این رویداد اختصاص دارد؛ هادی مقدم‌دوست، فیلم‌نامه‌نویس و کارگردان سینما؛ سیدجواد میرهاشمی، فیلم‌ساز و پژوهشگر سینما و محمدمهدی شیخ‌صراف، روزنامه‌نگار و کارشناس ادبی، ارزیابی و داوری آثار بخش «کتاب و سینما» در دوره چهل‌ویکم را برعهده دارند.
فیلم‌های کوتاه اقتباس‌شده از داستان‌های ایرانی
«آخرین سواری» به کارگردانی محمدامین قربان‌زاده برگرفته از مجموعه داستان «میدان ونک، یازده و پنج دقیقه» نوشته سیامک گلشیری
«بهش میگن منمنداس» به کارگردانی محمد متعمد برگرفته از باورهای عامیانه جنوب ایران
«پای پرواز» به کارگردانی روح‌الله جلالی‌طلب برگرفته از کتاب «تویی که نشناختمت» نوشته سعید علامیان
«پاییز آمد» به کارگردانی سجاد انتظارمهدی برگرفته از کتاب «پاییز آمد» نوشته گلستان جعفریان
«تونل» به کارگردانی احسان امینی برگرفته از کتاب «همین امشب برمی‌گردیم» نوشته پیمان اسماعیلی
«جنگل» به کارگردانی محمدرضا مرادی برگرفته از کتاب «شکار شبانه» نوشته صمد طاهری
«سیزده سالگی» به کارگردانی محمد اسفندیاری برگرفته از کتاب «باران گرفته است» نوشته احمد یوسف‌زاده
«شاهپر» به کارگردانی روناک جعفری برگرفته از شاهنامه حکیم فردوسی
«کوتای» به کارگردانی سهیلا پورمحمدی برگرفته از کتاب «تنور و داستان‌های دیگر» نوشته هوشنگ مرادی‌کرمانی
«پسران فریدون» به کارگردانی حسین مرادی برگرفته از شاهنامه حکیم فردوسی
«تعمیر شب» به کارگردانی ابراهیم پشت‌کوهی برگرفته از مجموعه داستان «دیوان سومنات» نوشته ابوتراب خسروی
«دالکه» به کارگردانی مهتاب شیخ‌انصاری برگرفته از مجموعه داستان «سیریا، سیریا» نوشته منیرو روانی‌پور
«طلوع سرد» به کارگردانی محمدحسین رمضانی برگرفته اژ کتاب «خاطرات یک مرده‌شور» نوشته مطهره مردانیان
فیلم‌های کوتاه اقتباس‌شده از منابع خارجی
«شازده کوچولو» به کارگردانی عمار خطی با نگاهی به داستان «شازده کوچولو» نوشته آنتوان دوسنت اگزوپری
«برقص» به کارگردانی پوریا دهقان برگرفته از شعر محمود درویش
«رئیس شمایی» به کارگردانی امین خنکال برگرفته از داستان کوتاهی نوشته آنتوان چخوف
«نسبتاً خوشبخت» به کارگردانی حمید حیدری‌صفری برگرفته از مجموعه داستان «مردی هست که عادت دارد با چتر بکوبد توی سرم» نوشته فرناندو سورنتینو
«خپره» به کارگردانی مجتبی کشاورزی برگرفته از کتاب «مسخ» نوشته فرانتس کافکا
«فرزند آدم» به کارگردانی سبا ابراهیم‌پور برگرفته از نقاشی «پسر انسان» اثر رنه ماگریت
«هارمونیکا» به کارگردانی محمدرضا قدیمی برگرفته از کتاب «اپرای شناور» نوشته جان بارت
«ابله» به کارگردانی میثم محمدخانی برگرفته از کتاب «آواز کافه غم‌بار» نوشته کارسون مکالرز
فیلم‌های کوتاه اقتباس‌شده از یک ماجرای واقعی
«سر» به کارگردانی سیدعلیرضا رضایی
«هشت تیر» به کارگردانی محمد آهنگر
«سرباز» به کارگردانی حسین ترک‌جوش
«نخ» به کارگردانی زهرا ترکمنلو
فیلم‌های کوتاه اقتباس‌شده از فیلم
«راز» به کارگردانی مازیار فرسام برگرفته از فیلم «جن‌گیر» به کارگردانی ویلیام فریدکین
فیلم‌های کوتاه مستند اقتباسی
«گدار» به کارگردانی اعظم مرادی برگرفته از کتاب «ماهی سیاه کوچولو» نوشته صمد بهرنگی
از میان آثار نامبرده، هشت فیلم در بخش مسابقه ملی جشنواره چهل‌ویکم هم شرکت دارند و ۱۹ فیلم صرفاً در بخش ویژه «کتاب و سینما» حضور خواهند داشت.
بر این اساس مهدی شیخ‌صراف، عضو هیئت داوران بخش ویژه «کتاب و سینما» چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی به تشریح ابعاد این بخش می‌پردازد و خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: امسال در بخش ویژه کتاب و سینما به تماشای ۲۷ اثر نشستیم و آثار را داوری کردیم، البته تعداد آثاری که متقاضی شرکت در این بخش بودند، حدود سه برابر آثار راه‌یافته بود که نشان‌دهنده استقبال فیلم‌سازان از این بخش است.
وی در تحلیل بخش «کتاب و سینما» و مقایسه آثار این دوره با سال‌های گذشته جشنواره می‌افزاید: به دلیل اینکه طی دو سال اخیر در جریان آثار این بخش بوده‌ام و آثار دارای اهمیت بالایی بود، با توجه به رصدی که داشتم، متوجه سطح کیفیت آثار هستم.
عضو هیئت داوران بخش ویژه «کتاب و سینما» عنوان می‌کند: سال جاری آثاری که به مسئله کتاب، اقتباس و دیگر ابعاد آن می‌پرداختند، نسبت سال گذشته و سال قبل‌تر از آن، هم از لحاظ کمی و هم از نظر کیفی ارتقا پیدا کرده بود؛ یعنی ما امسال داوری سخت‌تری را به واسطه اینکه آثار نزدیک‌تر بودند، داشتیم. خ ویژگی‌های مثبت آثار برجسته بود و این مسئله به‌نوعی در تمام کارها دیده می‌شد به همین دلیل مجبور شدیم نامزدهای بیشتری را اعلام کنیم.
شیخ‌صراف تلاش فیلم‌سازان در بخش «کتاب و سینما» را مثبت و رو به رشد می‌داند و تاکید می‌کند: به نظرم تلاشی که در بخش کتاب و سینما درحال صورت گرفتن است، همراه با شیب مثبت است؛ این بخش توانسته است توجه فیلم‌سازان را به فضای کتاب و ادبیات _کتاب‌های ایرانی و آثار ترجمه خارجی_ جلب کند. فضای کتاب، دنیای بیکران است و بی‌انتهاست و می‌تواند به فیلم‌ساز و نویسنده ایده و سوژه دهد و موجب شود کسی بتواند داستان خوبی بسازد و به تعبیری متعلق به او شود.
وی با بیان اینکه هدف ما از این بخش پُررنگ شدن فضای کتاب در سینماست، می‌گوید: هدف اصلی ما در این بخش پررنگ‌تر شدن موضوع کتاب در سینماست؛ یعنی ارتباط بین فضای هر کتابی؛ آثار باکیفیت، پرفروش و آثار شاخصی که غنای محتوایی دارند، در سینما بازنمایی می‌شوند.
عضو هیئت داوران خاطرنشان می‌کند: انجمن سینمای جوان تفاهم‌نامه‌ای با خانه کتاب و ادبیات ایران دارد که به این موضوع بپردازد، همچنین خانه کتاب پیگیر تحقق پیوند کتاب و سینماست و به همین دلیل حامی این بخش شده است و جوایز آن را تأمین می‌کند تا ارتباط کتاب و سینما صورت بگیرد. این موضوع در جشنواره فیلم فجر نیز وجود دارد که سازمان‌ها و نهادها به آثار همسو با سیاست‌هایشان جوایزی را اهدا می‌کنند، اما ما اثرگذاری را در سینمای جوان می‌دانیم و معتقدیم ریل‌گذاری در این جشنواره صورت می‌گیرد.
شیخ‌صراف ادامه می‌دهد: اگر بتوانیم با فیلم‌سازان جوان فیلم کوتاه ارتباط برقرار کنیم، یک اتفاق جریان‌ساز رقم می‌خورد، چراکه فیلم‌ساز جوان درحال فراگیری فیلمسازی است، بنابراین گام به گام فیلمسازی را مشق می‌کند و پله‌پله رشد می‌کند و اگر در این مرحله به کتاب و ادبیات پیوند بخورد، در ادامه می‌توانیم انتظار داشته باشیم و شاهد باشیم که در فضای سینمایی و سریال‌سازی شاهد ارتباط بیشتر سینما با کتاب هستیم؛ در این مسیر منظور ما از کتاب الزاماً فقط داستان نیست.
هادی مقدم‌دوست کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس متولد سال ۱۳۵۰ است، که فعالیت‌هایی همچون تدریس فیلمنامه‌نویسی در انجمن سینمای جوان، حوزه هنری و مؤسسات فرهنگی و آموزشی، عضویت در هیئت‌های انتخاب و داوری جشنواره‌های فیلم فجر، رویش، صد، حسنات و شهر و نیز همکاری مطبوعاتی با نشریاتی همچون «سروش»، «فیلم‌نگار»، «فیلم»، «مجلات همشهری» و «سه نقطه» را هم در کارنامه خود دارد. از شاخص‌ترین فعالیت‌های سینمایی و تلویزیونی او می‌توان به نویسندگی فیلم‌نامه‌هایی چون «بی‌پولی»، «وضعیت سفید» و کارگردانی آثاری همچون «سر به مهر»، «سرباز»، «هیهات» و «عطرآلود» اشاره کرد.
سید جواد میرهاشمی فیلم‌ساز، پژوهشگر و مدرس سینما متولد ۱۳۵۵ و از دانش‌آموختگان فیلمسازی در انجمن سینمای جوانان و عضو ایسفا است. وی علاه‌بر کارگردانی فیلم‌های کوتاه و مستندی همچون «سرخط»، «زمان صفر»، «آهنگ»، «آش ابودردا» و «آن بالا کسی مرا دوست دارد» و نیز مستندهای شخصیت‌نگار «خون است دلم برای ایران»، «از پاریز تا پاریس»، «بی‌سرو سیمین»، «فیلسوف گفت‌وگو»، «فرزانه فروتن ایران مدار ما»، «مرکب محو»، «و اما نامبرده» و «ستایشگر زیبایی» تألیف آثاری همچون «بی‌سرو سیمین» و «پری اسیر» و ترجمه «مستند معاصر» را هم در کارنامه خود دارد. میرهاشمی در حال حاضر مدیریت انتشارات و پژوهش انجمن سینمای جوانان ایران را برعهده دارد و علاوه‌بر داوری بخش «کتاب و سینما» در دوره‌های سی‌وسوم، سی‌وچهارم، چهلم جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران، عضو شورای سیاست‌گذاری و دبیر همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران است.
محمدمهدی شیخ‌صراف متولد ۱۳۶۳ و دارای مدرک کارشناسی‌ارشد مدیریت استراتژیک، روزنامه‌نگار و کارشناس ادبی است که سردبیری ماهنامه تخصصی شیرازه کتاب و سردبیری خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) را برعهده داشته است. او علاوه‌بر نویسندگی و اجرا در برنامه‌های تلویزیونی «عصرانه»، «شیرازه»، «شب روایت»، «فانوس»، «تفاوت» و «ایام»، بازیگری در فیلم‌های کوتاه «و دیگر هیچ نبود»، «لکه»، «درختان حماسی»، «ایستاده‌ایم» و «اشتیاق» را هم در کارنامه فعالیت‌های هنری خود دارد.
چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌کوتاه تهران به دبیری مهدی آذرپندار تا دوم آبان در پردیس سینمایی ملت در حال برگزاری است.
نظر شما