به گزارش خبرگزاری ایمنا، فوتبال ایران سال‌ها بدون تکنولوژی VAR پیش رفت و این امر موجب بروز اشتباهات بسیاری در داوری شد.
در بعضی موارد این اشتباهات حدی جدی بودند و نتایج بازی‌های لیگ را تغییر دادند و حتی بر سرنوشت قهرمانی لیگ نیز تأثیر گذاشتند. با ورود VAR به لیگ ایران بسیاری امیدوار بودند که این مشکلات حل شود، اما همچنان چالش‌هایی جدی در این مسیر وجود دارد.
تلاش برای ورود VAR به ایران
فناوری VAR برای نخستین‌بار سال ۲۰۱۶ به فوتبال جهان معرفی شد و در جام جهانی ۲۰۱۸ نیز به‌طور گسترده به کار گرفته شد، اما در ایران، فرایند ورود این فناوری با چالش‌های زیادی مواجه شد و مدت‌ها طول کشید تا این سیستم در لیگ برتر به کار گرفته شود؛ در واقع مشکلات مالی، نبود زیرساخت‌های مناسب و نداشتن آموزش کافی برای داوران و تیم‌های فنی موجب شد این فناوری بسیار دیر به فوتبال کشورمان راه پیدا کند.
پیش از ورود VAR اشتباهات داوری یکی از بزرگترین مشکلات فوتبال ایران بود و بسیاری از بازی‌ها با اعتراض‌های گسترده به پایان می‌رسید و گاهی نتایج مهمی نیز تحت تأثیر این اشتباهات قرار می‌گرفت.
برای نمونه در چند فصل گذشته، اشتباهات داوری به‌طور مستقیم بر قهرمانی تیم‌ها تأثیر گذاشت و در حال حاضر نیز به‌رغم ورود VAR به ایران، همچنان چالش‌هایی جدی در استفاده از این تکنولوژی دیده می‌شود.
چالش‌های فنی و مشکلات اجرایی VAR در ایران
تکنولوژی VAR که با هدف کاهش اشتباهات داوری به فوتبال معرفی شد، در ایران همچنان با مشکلات فنی و اجرایی روبه‌رو است.
نقص فنی مداوم سیستم کمک‌داوری یکی از بزرگترین مشکلات VAR در ایران است، چراکه در بسیاری از بازی‌ها، تصاویر به‌درستی به داور نشان داده نمی‌شود و تصمیم‌گیری‌ها نیز با تأخیر طولانی مواجه می‌شود.
علاوه بر این، گزارش‌هایی از قطع شدن کامل سیستم VAR در طول مسابقات به گوش اهالی فوتبال رسیده است و این مسئله موجب شده است تا تیم‌ها و هواداران اعتماد خود را به این تکنولوژی از دست بدهند.
نمونه‌هایی از این نقص‌ها را می‌توان در بازی‌های مختلف لیگ مشاهده کرد، چراکه داوران به دلیل نقص فنی سیستم، نتوانستند تصاویر مورد نیاز را ببینند و تصمیمات نادرستی گرفتند که به‌طور مستقیم نتیجه بازی را تحت تأثیر قرار داد، این مشکلات به حدی جدی شده است که بسیاری از تیم‌ها و مربیان به‌طور علنی به وضعیت فعلی VAR اعتراض کرده‌اند.
تأثیر تصمیمات اشتباه VAR بر نتایج مسابقات
گرچه انتظار می‌رفت VAR جلوی اشتباهات داوری را بگیرد، اما در لیگ برتر کشورمان گاهی این سیستم منبع اشتباهات جدید می‌شود و برای نمونه در چند بازی مهم VAR تصمیماتی گرفته که از نظر تیم‌ها و کارشناسان اشتباه بوده است.
این اشتباهات نه‌تنها نتیجه بازی‌ها را تغییر داده، بلکه به نارضایتی هواداران و تیم‌ها نیز دامن زده است.
در یکی از بازی‌های حساس لیگ، سیستم VAR به‌درستی کار نکرد و تصمیم اشتباهی مبنی بر اعلام یک پنالتی نادرست گرفته شد. این تصمیم موجب شد تا تیم برنده بازی تغییر کند و این موضوع اعتراض‌های بسیاری را به همراه داشت.
بسیاری از مربیان و بازیکنان بر این باور هستند که اگر VAR به‌درستی کار می‌کرد، نتیجه بازی‌ها متفاوت بود.
VAR ضد فوتبال
نوذر رودنیل، کارشناس داوری درباره اشتباهات VAR به خبرنگار ایمنا می‌گوید: از نظر من VAR برای فوتبال جهان نامناسب است، چراکه نیمی از تفکرات داور متمرکز به کمک‌داور ویدئویی است، اشتباه داوری به تمام تیم‌ها تعلق دارد، در فوتبال جهان پشت VAR مافیا وجود دارد و نمونه بارز آن فینال جام‌جهانی ۲۰۱۸ است که داور آرژانتینی پنالتی کرواسی را پس از بررسی کمک‌داور ویدئویی مردود اعلام کرد، در جام‌جهانی قطر نیز VAR اشتباهات بسیاری داشت.
وی می‌افزاید: سبک داوری VAR با داوری میانه زمین تفاوت دارد و فردی که در اتاق VAR حضور دارد باید از تجربه بالاتری نسبت به قاضی میانه میدان داشته باشد، اما در لیگ برتر ما برخلاف این شیوه در پیش گرفته شده است، البته نباید فراموش کرد داوران باتجربه نیز گاهی در اتاق VAR دچار اشتباه می‌شوند.
رودنیل با اشاره به زیرساخت‌های سیستم کمک‌داور ویدئویی بیان می‌کند: از نظر من سازمان لیگ باید اجازه دهد داوران با خیال آسوده بازی‌های خود را قضاوت کنند و تنها در هفته‌های حساس از سیستم کمک‌داور ویدئویی استفاده کنند.
وی ادامه می‌دهد: کمک‌داور ویدئویی دارای دو تکنولوژی معمولی و آفساید است که زیرساخت‌های هیچ‌کدام در کشور ما وجود ندارد، غیرممکن است تکنولوژی آفساید در لیگ برتر ما استفاده شود، چراکه در استفاده از همان تکنولوژی معمولی نیز دچار مشکل می‌شویم.
کارشناس داوری درباره تأثیر برگزاری کلاس‌های آموزشی خاطرنشان می‌کند: برگزاری کلاس‌های آموزشی نمی‌تواند اشتباهات VAR را کاهش بدهد چراکه داور نیز یک انسان است و نمی‌توان گفت امکان خطای وی وجود ندارد، از سوی دیگر VAR یک تکنولوژی برقی است و در ایران نیز با بحران برق روبه‌رو هستیم، اما نکته قابل توجه این است که در تمام جهان همه ورزشگاه‌ها باید تجهیزات کافی را برای استفاده از سیستم کمک‌داور ویدئویی در اختیار داشته باشند.
وی تصریح می‌کند: شیوه‌ای که در حال حاضر برای استفاده از کمک‌داور ویدئویی در پیش گرفته‌ایم به تمسخر گرفتن فوتبال است و از همین‌رو با استفاده از VAR در لیگ برتر به‌شدت مخالف هستم.
رودنیل درباره مشکلات حیطه داوری اضافه می‌کند: بعضی از داوران ما حتی توانایی قبولی در تست‌های داوری را ندارند، اما به آن‌ها عنوان داور بین‌المللی را اختصاص می‌دهیم، در صورتی که چنین چیزی نیست.
وی یادآور می‌شود: باید اجازه دهیم داوران با توانایی خود بالا بیایند و به همین دلیل است با چنین مشکلاتی در حیطه داوری و استفاده از سیستم کمک‌داور ویدئویی روبه‌رو هستیم، اگر داوران بر اساس توانایی‌های خود به رده‌های بالاتر برسند بسیاری از مشکلات این حیطه برطرف خواهد شد، بعضی از داوران ما حتی توانایی دویدن در زمین مسابقه را ندارند و باید این وضعیت بهبود پیدا کند.
اشتباهات VAR در لیگ‌های معتبر دنیا
ناگفته نماند که در لیگ‌های معتبر اروپایی همچون لیگ برتر انگلستان نیز اگرچه VAR به عنوان ابزاری برای کاهش اشتباهات داوری معرفی شده است، اما همچنان اشتباهات قابل توجهی رخ می‌دهد.
برای نمونه یکی از بزرگترین اشتباهات VAR در سال ۲۰۲۳ در بازی تاتنهام و لیورپول رخ داد، جایی که گل لوئیز دیاز به اشتباه آفساید اعلام شد، در حالی که وی به وضوح در موقعیت آفساید نبود.
این اشتباه واکنش گسترده و عذرخواهی رسمی سازمان داوری انگلستان را نیز به همراه داشت.
نمونه‌های دیگر شامل بازی کریستال پالاس و برایتون در فوریه ۲۰۲۳ است که در این جدال به دلیل کشیدن نادرست خطوط آفساید در اتاق VAR، گل برایتون به اشتباه مردود اعلام شد.
همچنین در بازی اورتون مقابل منچسترسیتی، یک پنالتی به دلیل نادیده گرفتن هندبال بازیکن سیتی توسط VAR به اورتون داده نشد.
بنابراین اشتباهات کمک‌داور ویدئویی در لیگ‌های معتبر نیز رخ می‌دهد، اما نکته مهم این است که در این کشورها به‌روزرسانی‌های مداوم سیستم VAR انجام می‌شود و جلسات آموزشی هفتگی نیز برای داوران و کارشناسان VAR برگزار می‌شود تا از تکرار چنین اشتباهاتی جلوگیری شود، اما در لیگ برتر ایران وجود مشکلات زیرساختی و نداشتن آموزش مداوم نیز موجب شده است که حتی پس از معرفی VAR همچنان مشکلات زیادی در اجرای آن وجود داشته باشد.
VAR در فوتبال ما بی‌عدالتی را گسترش داده است
حیدر سلیمانی، کارشناس داوری درباره اشتباهات VAR به خبرنگار ایمنا می‌گوید: دستگاهی که به عنوان VAR در ایران استفاده می‌شود، در واقع VAR نیست و بیشتر شبیه یک دستگاه ویدئوچک است، در واقع VAR واقعی از چهار دوربین تخصصی بهره می‌برد، در حالی که تکنولوژی واردشده هیچ دوربین تخصصی ندارد و تنها تصاویر تلویزیونی را به داوران نمایش می‌دهد و به‌طور دقیق همان تصاویری که بینندگان تلویزیون مشاهده می‌کنند، به داور ارائه می‌شود.
وی می‌افزاید: VAR در آسیا به مراتب ضعیف‌تر از اروپا عمل می‌کند و نمونه آن را در بازی‌های لیگ نخبگان دیدیم که با وجود استفاده از VAR داوران همچنان مرتکب اشتباهات قابل توجهی شدند.
سلیمانی تصریح می‌کند:فدراسیون فوتبال ایران مدیریت لازم برای ورود این تکنولوژی را نداشته و دستگاه‌های وارد شده بدون همراه داشتن دوربین‌های مورد نیاز وارد شدند، اگر دوربین‌های تلویزیونی به‌موقع در اختیار VAR نباشند، این سیستم کارایی ندارد و نمی‌تواند به‌درستی به داور کمک کند.
وی تاکید می‌کند: داورانی که در اتاق VAR قرار می‌گیرند، باید در تصمیم‌گیری به داور وسط کمک کنند، اما در فوتبال ما این اتفاق نمی‌افتد و بعضی از صحنه‌ها نشان دادند که داوران VAR در بعضی موارد، داوران اصلی را به اشتباه انداخته‌اند، صحنه‌هایی که حتی منجر به اخراج بازیکنان یا لغو تصمیمات صحیحی همچون اعلام پنالتی شده است.
این کارشناس درباره انتخاب داوران اتاق VAR بیان می‌کند: اگر داوران با تجربه‌تری برای اتاق VAR انتخاب شوند، احتمال وقوع این اشتباهات کمتر است، داوران بین‌المللی همچون برادران حیدری به دلیل تجربه‌های فراوان، می‌توانند به بهبود عملکرد VAR کمک کنند، چراکه آن‌ها به دلیل حضور در رقابت‌های بین‌المللی آشنایی بیشتری با این سیستم دارند.
وی در پایان تاکید می‌کند: دستگاه‌های VAR باید در مکان ثابتی نصب شوند، در حال حاضر سه دستگاه در ایران داریم که هر هفته در نقاط مختلف کشور استفاده می‌شوند و این موجب استهلاک و ناعدالتی در استفاده از این تکنولوژی شده است، در حال حاضر تنها بعضی از تیم‌ها از این سیستم بهره‌مند می‌شوند و این موضوع می‌تواند ناعادلانه باشد؛ در گذشته اشتباهات برای همه تیم‌ها به یک اندازه وجود داشت، اما در حال حاضر VAR به تنهایی و به دلیل استفاده غیرمتمرکز ناعدالتی را ایجاد کرده است.
VAR در فوتبال ایران ناقص است!
برای بهبود وضعیت VAR در ایران، چندین اقدام ضروری است. ابتدا باید زیرساخت‌های فنی این سیستم بهبود پیدا کند و تجهیزات به‌روزتری در استادیوم‌ها نصب شود.
در گام دوم داوران و تیم‌های فنی باید آموزش‌های بهتری ببینند تا بتوانند به‌درستی از این تکنولوژی استفاده کنند، همچنین جلسات بازبینی منظم و به‌روزرسانی سیستم‌های VAR می‌تواند به بهبود عملکرد این سیستم کمک کند.
برخی کارشناسان نیز پیشنهاد داده‌اند که فدراسیون فوتبال ایران باید بودجه بیشتری را برای ارتقای زیرساخت‌های VAR در نظر بگیرد و در صورت توجه نکردن به این مسائل، انتظار می‌رود که مشکلات فعلی ادامه پیدا کند و تیم‌ها و هواداران همچنان ناراضی بمانند.
انتظارات از VAR زیاد نباشد
در حالی که ورود VAR به فوتبال ایران با امید به کاهش اشتباهات داوری همراه بود، اما همچنان چالش‌های زیادی در این زمینه وجود دارد، نقص‌های فنی و اجرایی این سیستم، تأثیر منفی بر مسابقات و نتایج آن‌ها داشته است و تا زمانی که زیرساخت‌ها بهبود نیابند و داوران به‌طور کامل آموزش نبینند، نمی‌توان انتظار داشت که این تکنولوژی به‌طور کامل در ایران موفق عمل کند.
نظر شما