به گزارش خبرگزاری ایمنا، شهرنشینی مستلزم رعایت قوانین و قواعد شهری است و کارشناسان بر این باورند شهرنشینان هنگامی که به حقوق یکدیگر احترام بگذارند و به مسئولیت‌های خویش در برابر شهر و اجتماع عمل کنند، به «شهروند» ارتقا پیدا می‌کنند.
حقوق شهروندی مجموعه حق‌هایی است که هر کدام از شهروندان از آن برخوردارند و باید توسط دیگر شهروندان و حاکمیت رعایت شود، حقوق شهروندی در ایران همچون بسیاری از کشورها پذیرفته شده است که بارزترین و مهم‌ترین نمود آن قانون اساسی است که در اصول ۳۲، ۳۴، ۳۵، ۳۷، ۳۸ و ۳۹ به آن اشاره شده است.
یکی از مسائل مهم در حقوق شهروندی، موضوع «سیاهه جهیزیه» است، سیاهه جهیزیه به معنای صورت‌جلسه‌ای است که در آن اقلام و گاهی بهای وسایلی که توسط خانواده عروس تهیه شده، درج می‌شود و سپس توسط عروس، داماد، والدین و دیگر اعضای خانواده امضا می‌شود، اهمیت این سیاهه زمانی آشکار می‌شود که در صورت بروز اختلافات خانوادگی یا طلاق، زن بخواهد جهیزیه خود را باز پس گیرد، در چنین مواردی زن می‌تواند فهرست سیاهه را ضمیمه دادخواست خود کند، در شرایطی که سیاهه‌ای وجود نداشته باشد، زن می‌تواند از شهادت شهود برای اثبات مالکیت خود استفاده کند و در صورت نبود شهود، ارائه فاکتور خرید به عنوان مدرک، مالکیت وی را به دادگاه اثبات می‌کند.
با این حال، لازم به ذکر است که صرف ارائه فهرست سیاهه، حتی اگر به امضای شوهر رسیده باشد، به تنهایی نمی‌تواند مبنای صدور حکم استرداد جهیزیه باشد، زن باید اثبات کند که وسایل جهیزیه همچنان در منزل شوهر موجود است، چرا که ممکن است پس از مدتی، زن جهیزیه را به منزل پدری یا محل دیگری منتقل کرده باشد، بنابراین وجود فیزیکی جهیزیه در منزل مرد نیز باید به صورت مشخص به دادگاه اثبات شود تا حکم استرداد جهیزیه صادر گردد.
زمان و شرایط مطالبه و پس گرفتن جهیزیه
در همین راستا، مهدیه نوروزی، پژوهشگر حقوق درباره شرایط استرداد جهیزیه به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: مطالبه و استرداد جهیزیه یکی از حقوق قانونی زنان است و این حق، زمانی محقق می‌شود که اختلافات میان زوجین بروز کند، زن به‌عنوان مالک وسایل و جهیزیه‌ای که به منزل مشترک آورده است، می‌تواند هر زمان که بخواهد، حتی قبل از صدور حکم طلاق، وسایل خود را از منزل خارج کند، در این موارد مرد حق ممانعت از خارج کردن جهیزیه‌ای که به زن تعلق دارد را ندارد، مگر درباره وسایلی که مالکیت آن‌ها به مرد اختصاص داشته باشد.
وی می‌افزاید: مرد نمی‌تواند بابت خارج کردن جهیزیه توسط زن، از او تحت عنوان سرقت شکایت کند، چرا که این وسایل به‌صورت قانونی متعلق به زن است، در صورتی که مرد مانع از خروج وسایل زن شود یا ایجاد مزاحمت کند، زن می‌تواند با مراجعه به دادگاه خانواده، دادخواستی با عنوان «استرداد جهیزیه» علیه مرد تنظیم و ارائه کند.
تا زمانی که مرد تکلیف حقوق مالی زن را مشخص نکند، امکان اجرای صیغه طلاق وجود ندارد
این پژوهشگر حقوق تصریح می‌کند: پس از صدور رأی قطعی مبنی بر محکومیت مرد به استرداد جهیزیه، اجرای حکم از طریق واحد اجرای احکام آغاز می‌شود، در این مرحله اموال زن بر اساس فهرست سیاهه که پیش‌تر تهیه شده است، مورد بررسی و صورت‌برداری قرار می‌گیرد و پس از آن صورت‌جلسه‌ای تنظیم و به امضای زن و شاهدان می‌رسد و اموال مذکور به زن تحویل داده می‌شود و در صورتی که بعضی از اقلام درج‌شده در سیاهه در منزل مشترک موجود نباشد، موضوع در صورت‌جلسه قید شده و این صورت‌جلسه به امضای زن و شوهر خواهد رسید، این امر به زن امکان می‌دهد تا در صورت داشتن ادعا نسبت به اموال غایب، موضوع را از طریق مراجع قضائی پیگیری کند.
وی ادامه می‌دهد: چنانچه تمام یا بخشی از جهیزیه بدون تقصیر مرد تلف شده باشد، مرد مسئولیتی در این خصوص نخواهد داشت، چرا که این اموال به‌طور معمول مورد استفاده هر دو طرف و فرزندان قرار گرفته است، به طور کلی زن هر زمان که بخواهد، چه قبل از وقوع طلاق و چه هم‌زمان با آن، می‌تواند دادخواست استرداد جهیزیه را علیه مرد مطرح کند، همچنین تا زمانی که مرد وضعیت حقوق مالی زن را مشخص نکند، اجرای صیغه طلاق ممکن نخواهد بود.
سیسمونی جزو جهیزیه محسوب نمی‌شود / جواهرات شامل دعوای استرداد جهیزیه نیست
نوروزی در خصوص مرجع رسیدگی دعوای استرداد جهیزیه بیان می‌کند: چنانچه ارزش جهیزیه تا سقف بیست میلیون تومان باشد، شورای حل اختلاف محل اقامت زوج (شوهر) مرجع صالح رسیدگی خواهد بود، اما در مواردی که ارزش جهیزیه از این مبلغ فراتر رود، دادگاه خانواده محل اقامت زوج صلاحیت رسیدگی را خواهد داشت.
وی درباره سرقت جهیزیه و اثبات مالکیت عنوان می‌کند: موضوع سرقت جهیزیه تنها در صورتی قابل طرح است که مرتکب آن فردی غیر از شوهر باشد و شاکی (زن) می‌تواند با ارائه دلایل کافی از جمله سیاهه جهیزیه، درخواست استرداد آن را از طریق دادگاه خانواده پیگیری کند.
این پژوهشگر حقوق در پاسخ به این سوال که آیا جواهرات بخشی از جهیزیه محسوب می‌شود، تصریح می‌کند: مطابق با اصول حقوقی، اطلاق عنوان جواهر به‌عنوان جهیزیه، از چارچوب و مفهوم عرفی جهیزیه خارج است، به همین دلیل هر چند که جواهرات در فهرست جهیزیه ذکر شده باشند، دعوی استرداد جهیزیه در خصوص جواهرات قابل قبول نیست و مردود خواهد بود.
وی با اشاره به اینکه جهیزیه به مالکیت زوج در نمی‌آید، می‌گوید: استفاده زوج از جهیزیه زوجه به‌صورت امانی است و زوج تنها در زندگی مشترک حق استفاده از آن را دارد، از این رو زوجه هر زمان که بخواهد می‌تواند از اجازه‌ای که به زوج داده، رجوع کند و درخواست استرداد جهیزیه را مطرح کند.
نوروزی با بیان به اینکه اقلام مرتبط با کودک که به‌عنوان سیسمونی به زوجه اهدا شده است، جزو جهیزیه محسوب نمی‌شود و زوجه نمی‌تواند تقاضای استرداد آن را داشته باشد، اضافه می‌کند: در مورد تخریب جهیزیه توسط زوج در خلال اختلافات خانوادگی، اگر این اقدام بدون قصد و نیت قبلی انجام شده باشد، به دلیل فقدان عنصر معنوی، این عمل مصداق جرم تخریب محسوب نمی‌شود و قابل تعقیب کیفری نیست.
نظر شما