به گزارش خبرگزاری ایمنا، در سال‌های گذشته مفهوم «ورزش» دچار تغییرات اساسی شده است، تا پیش از این ورزش بیشتر با فعالیت‌های فیزیکی سنگین، توانایی‌های بدنی و آمادگی جسمانی ارتباط داشت، اما با پیشرفت فناوری و نفوذ دیجیتال در زندگی روزمره، پدیده‌ای نوظهور به نام ورزش الکترونیکی یا همان «eSports» پا به عرصه گذاشت.
نکته جالب توجه این است که eSports دیگر تنها یک سرگرمی محدود به گیمرها نیست؛ بلکه به پدیده‌ای جهانی تبدیل شده که با داشتن میلیون‌ها هوادار و برگزاری رقابت‌های بین‌المللی، تلاش می‌کند جایگاه خود را به عنوان یک ورزش جدی و رقابتی در کنار ورزش‌های سنتی تثبیت کند.
تبدیل یک سرگرمی به رشته ورزشی
در سال‌های گذشته، رقابت‌های eSports چنان گسترده و حرفه‌ای شده است که نه تنها استادیوم‌های بزرگ جهان را پر می‌کند، بلکه جایگاه ویژه‌ای را در رسانه‌های ورزشی به خود اختصاص داده است. مسابقاتی همچون جام‌جهانی بازی‌های ویدئویی یا مسابقات قهرمانی لیگ‌های بین‌المللی، تیم‌ها و گیمرهایی را گرد هم آورده‌اند که برای کسب جوایز میلیونی با یکدیگر رقابت می‌کنند.
سوالی که اینجا مطرح می‌شود این است که آیا eSports ورزشی همچون فوتبال یا بسکتبال است؟ آیا می‌توان آن را به عنوان یک ورزش واقعی شناخت و همانگونه که هواداران تیم‌های فوتبال به ورزشگاه می‌روند، علاقمندان eSports نیز برای تشویق تیم‌های خود در سالن‌های برگزاری مسابقات حضور پیدا می‌کنند؟
گسترش سریع eSports و جایگاه آن در جهان امروز
فناوری‌های نوین و گسترش اینترنت و راحت‌تر شدن دسترسی به آن، بازی‌های آنلاین را به بخش مهمی از فرهنگ جوانان تبدیل کرده است. امروزه تیم‌های eSports به صورت حرفه‌ای سازماندهی شده‌اند و بازیکنان این تیم‌ها، تحت قراردادهای مالی مشابه با ورزشکاران حرفه‌ای در رشته‌های سنتی، مشغول به تمرین و شرکت در رقابت‌ها هستند.
تمرکز بالا، هماهنگی سریع دست و چشم و تصمیم‌گیری‌های لحظه‌ای در فضای رقابتی، از ویژگی‌هایی است که بازیکنان حرفه‌ای eSports باید از آن برخوردار باشند.
هرچند عده‌ای ممکن است استدلال کنند که ورزش بدون فعالیت بدنی معنادار نیست، اما پیروان و طرفداران eSports باور دارند که این رشته نیاز به نوعی از مهارت و استعداد دارد که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. در حقیقت، تیم‌های حرفه‌ای این ورزش‌ها تحت نظر مربیان و مشاوران روان‌شناسی فعالیت می‌کنند تا بتوانند بهترین عملکرد خود را در رقابت‌ها ارائه دهند.
با توجه به این تغییرات، سازمان‌های بین‌المللی همچون کمیته بین‌المللی المپیک (IOC) در حال بررسی امکان اضافه کردن eSports به فهرست رشته‌های ورزشی خود هستند.
محمد کمال، عضو هیئت مدیره بنیاد فلق رایانه درباره بازی‌های رایانه‌ای به خبرنگار ایمنا می‌گوید: بازی‌های رایانه‌ای در هیچ کجای دنیا به عنوان ورزش شناخته نمی‌شوند، شاید در بعضی موارد همچون بعضی از جشنواره‌هایی که اداره ورزش و جوانان استان اصفهان برگزار می‌کند، این ورزش‌ها زیر مجموعه سازمان‌های ورزشی باشند، اما این موضوع دلیل محکمی برای به حساب آوردن این رشته به عنوان ورزش نیست.
وی می‌افزاید: ما در این زمینه بازی‌های ورزشی داریم که برخی شرکت‌کنندگان به علت جذابیت فراوان این ورزش‌ها به سمت آن‌ها می‌روند و در رقابت‌ها شرکت می‌کنند، اما بازی‌های رایانه‌ای با توجه به اینکه تحرکی ندارند، ورزش نیستند و از تعریف اصلی واژه ورزش به دور هستند.
عضو هیئت مدیره بنیاد فلق رایانه تصریح می‌کند: در سال‌های گذشته، دستگاه‌هایی همچون دستگاه kinect که توسط مایکروسافت توسعه یافته است راهی بازار شد، این دستگاه با حسگرها و سنسورهایی که داشت، حرکات بازیکن را تشخیص می‌داد و این قابلیت را ارائه می‌داد که بازیکنان بدون استفاده از دسته‌بازی گیم‌پد شخصیت خود را با حرکات بدن کنترل کند، مدتی این دستگاه استفاده شد، اما با بی‌مهری بازیکنان و توسعه‌دهندگان بازی مواجه شد و نتوانست سهم خود را از بازار ویدئوگیم بگیرد.
شطرنج شاید، ولی بازی ویدئویی هرگز!
کمال خاطرنشان می‌کند: اگرچه بازی‌های رایانه‌ای ورزش به شمار نمی‌روند، اما اثرهای خوبی بر ذهن، روح و روان انسان‌ها دارد، این بازی‌ها انسان را متمرکز می‌کند و موجب می‌شود تا بازیکن به آرامش برسد البته بعضی افراد نیز شطرنج و بازی‌های کارتی را به عنوان ورزش معرفی می‌کنند؛ شطرنج شاید ورزش ذهن و مغز باشد و شما بتوانید آن را روی کامپیوتر خود تجربه کنید؛ اما نمی‌توانید FC25 بازی کنید و مدعی باشید که فوتبال بازی کردید.
وی اضافه می‌کند: هرگز یک بازی شبیه‌ساز فوتبال همچون FC25 نمی‌تواند جایگزین فوتبال واقعی شود، اما شطرنج در هر حالتی می‌تواند یک بازی و یک ورزش باشد، در شطرنج تفاوتی میان نسخه کلاسیک و نسخه دیجیتال دیده نمی‌شود، اما به طور کلی بازی‌های رایانه‌ای ورزش نیستند.
اختلاف دیدگاه‌ها درباره eSports
در شرایطی که بسیاری از طرفداران eSports بر این باور هستند که این رشته به دلیل نیاز به مهارت‌های ذهنی، تمرکز بالا و رقابت‌های حرفه‌ای، باید به عنوان یک ورزش واقعی شناخته شود، اما گروه دیگری از کارشناسان با این دیدگاه مخالف هستند.
این افراد بر این باور هستند که ورزش بدون نیاز به فعالیت فیزیکی سنگین، معنای خود را از دست می‌دهد و eSports بیشتر از ورزش یک سرگرمی دیجیتال است.
eSports در تعریف ورزش می‌گنجد
حمزه آزاد، مدیرعامل استودیو بازی سازان جوان درباره بازی‌های رایانه‌ای به خبرنگار ایمنا می‌گوید: هر نوع فعالیت بدنی و بازی که منجر به انجام مسابقه و نمایش مهارت بین دو فرد یا دو گروه شود و ملزم به انجام تمرین‌های مداوم و فراگرفتن مهارت در یک حرکت یا رشته باشد ورزش گفته می‌شود، eSports نیز با چنین تعریفی در جایگاه ورزش قرار می‌گیرد.
وی می‌افزاید: بازی‌های ویدئویی که در دسته ورزش‌های الکترونیک قرار می‌گیرند به طور کامل با دیگر بازی‌ها متفاوت هستند؛ در این مدل از بازی‌های رایانه‌ای مبحث مسابقه، تحرکات و نمایش مهارت‌های فردی و گروهی وجود دارد که برای حرفه‌ای شدن نیاز به تمرینات زیادی دارد.
آزاد درباره ویژگی‌هایی که eSports را به ورزش تبدیل کرده بیان می‌کند: ویژگی‌های رقابتی، مسابقه‌ای و مهارتی که نیاز به تمرینات مختلفی دارد تا بتوانید در آن حرفه‌ای شوید هم از نظر جسمانی هم از نظر فکری و تصمیم گیری در کنار یکدیگر ورزش‌های الکترونیک را شکل می‌دهند.
وی درباره گردش مالی این رشته و مقایسه آن با ورزش‌هایی همچون فوتبال خاطر نشان می‌کند: ورزش‌های مختلفی وجود دارد که مسابقات رسمی و غیررسمی در آن رشته برگزار می‌شود و قوانین متفاوتی نیز دارند، ورزش‌های الکترونیک را می‌توان جزو پرمخاطب‌ترین ورزش‌ها دانست، اما افراد حرفه‌ای که در این ورزش نسبت به ورزش‌های فیزیکی دیگر محدودتر هستند.
مدیرعامل استودیو بازی سازان جوان اضافه می‌کند: در ورزش‌های الکترونیک با توجه به زیرساخت‌های مسابقات حضوری یا غیر حضوری تعداد شرکت کننده‌ها می‌تواند بیشتر باشد؛ به همین دلیل گاهی اسپانسرها و جوایز بیشتری وجود دارد، در کشورهای مختلف نیز تیم‌های باشگاهی و شهرداری‌ها در رشته ورزش‌های الکترونیک فعالیت دارند و از حقوق و مزایای بالایی نیز برخوردار هستند، اما کشور ما در این زمینه همچنان به جایگاه اصلی خود در ورزش‌های الکترونیک نرسیده است و با تشکیل فدراسیون ورزش‌های الکترونیک این مسیر می‌تواند هموارتر شود.
وی درباره آینده این رشته در المپیک خاطر نشان می‌کند: بدون تردید می‌توان به آینده این ورزش امیدوار بود؛ چراکه در بازی‌های آسیایی چین و جام ملت‌های آسیا در رشته فوتبال چنین اتفاقی افتاد و کشورهای مختلف تیم ورزش‌های الکترونیک داشتند و مدال‌های آن‌ها نیز جزو مدال‌های ملی به شمار می‌رفت.
آزاد درباره مدال آوری ایران در این رشته یادآور شد: ناگفته نماند که ایران نیز موفق به کسب مدال شد و رایزنی‌های مختلفی اتفاق افتاده که ورزش‌های الکترونیک نیز در زمره رشته‌های المپیکی قرار بگیرند، جلسه‌های مختلفی از طرف فدراسیون جهانی ورزش‌های الکترونیک با کمیته بین‌المللی المپیک برگزار شده و توافق اولیه نیز صورت گرفته است؛ با توجه به اینکه کشورهای مختلف فدراسیون ورزش‌های الکترونیک را راه اندازی کرده‌اند این پیش بینی سرعت گرفته است، همچنین در بعضی کشورها به جای فدراسیون، انجمن ورزش‌های الکترونیک راه اندازی شده است.
وضعیت eSports در ایران: پیشرفت با موانع متعدد
وی درباره چالش‌های این رشته در ایران خاطرنشان می‌کند: به رسمیت شناختن این حوزه مهم‌ترین بخش این موضوع است که باید توسط وزارت ورزش و جوانان اتفاق بیفتد، در بیشتر کشورهای جهان ورزش‌های الکترونیک زیر مجموعه وزارت ورزش است و جزو مدال‌ها و افتخارات ملی در حوزه ورزشی به شمار می‌رود و چیزی تحت عنوان بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای ندارند.
مدیرعامل استودیو بازی سازان جوان ادامه داد: با توجه به پیشرفت کشورهای همسایه در حوزه ورزش‌های الکترونیک، برگزاری المپیک، جام جهانی ورزش‌های الکترونیک و سرمایه گذاری چند میلیارد دلاری در این حوزه، مسئولان کشور ما نیز باید به فکر توسعه این ورزش در ایران باشند چراکه استعدادهای بی‌نظیری در این رشته داریم، اما به دلیل نبود حمایت‌های لازم و زیرساخت نمی‌توانند توانایی‌های خود را اثبات کنند.
رشد eSports در ایران با وجود مشکلات متعدد
در ایران، eSports نیز همچون بسیاری از نقاط جهان رشد چشمگیری داشته است و با افزایش تعداد گیمرها و رقابت‌های محلی و ملی، این حوزه به تدریج جایگاه خود را پیدا کرده است، با وجود علاقه زیاد جوانان ایرانی به این رشته، موانعی همچون کمبود حمایت‌های مالی و زیرساختی و برگزار نشدن رقابت‌های بین‌المللی در داخل کشور از جمله مشکلاتی به شمار می‌رود که توسعه این رشته را کند کرده است.
بسیاری از گیمرهای ایرانی با محدودیت‌هایی در زمینه تجهیزات برای تمرین و رقابت روبه‌رو هستند و به همین دلیل حضور تیم‌های حرفه‌ای ایرانی در رقابت‌های جهانی همچنان در سطح محدودی باقی مانده است، با این وجود امید است با افزایش حمایت‌ها و توجه بیشتر سازمان‌های ورزشی، شرایط برای توسعه بیشتر eSports در ایران بهبود یابد.
فرصت‌ها و چالش‌های پیش روی ورزش‌های الکترونیک در ایران
البته ناگفته نماند که علاوه بر موانع موجود، eSports در ایران فرصت‌های قابل توجهی نیز دارد، وجود استعدادهای بسیار در میان جوانان ایرانی که به این رشته علاقه‌مند هستند، پتانسیلی برای شکوفایی بیشتر eSports در کشور به شمار می‌رود و با رشد روزافزون بازی‌های آنلاین و افزایش توجه رسانه‌ها به این حوزه، سازمان‌ها و فدراسیون‌های ورزشی نیز به تدریج به اهمیت آن پی برده‌اند.
یکی از چالش‌های اصلی این رشته در ایران، نبود حمایت‌های سازماندهی شده از سوی نهادهای دولتی و خصوصی است. اگرچه تعدادی از نهادهای مرتبط با فناوری و ورزش در سال‌های گذشته تلاش‌هایی برای توسعه eSports انجام داده‌اند، اما همچنان این تلاش‌ها کافی نیست، بنابراین نیاز به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، آموزش و تقویت ارتباطات بین‌المللی از دیگر نیازهای اساسی این حوزه در ایران است.
آیا eSports ورزش آینده است؟
نتیجه‌گیری نهایی پیرامون اینکه آیا eSports می‌تواند به عنوان یک ورزش واقعی شناخته شود، همچنان موضوع بحث‌برانگیزی است؛ اگرچه منتقدان بر این باور هستند که نبود فعالیت فیزیکی، این رشته را از تعریف سنتی ورزش دور می‌کند، اما رشد بی‌سابقه و محبوبیت جهانی eSports نشان می‌دهد که این پدیده به سرعت در حال تغییر دیدگاه‌ها و تعاریف است.
در نهایت، شاید تعریف ورزش در آینده‌ای نه چندان دور به ترکیبی از مهارت‌های فیزیکی و ذهنی تبدیل شود؛ جایی که eSports و ورزش‌های سنتی در کنار یکدیگر به عنوان دو شاخه مهم از فعالیت‌های رقابتی، فرهنگ جهانی ورزش را شکل دهند.
نظر شما