به گزارش خبرگزاری ایمنا، علی مدنی‌پور در شصت‌وچهارمین نشست از سلسله نشست‌های وبیناری بازآفرینی شهری با موضوع «نگاهی به تجارب باز آفرینی اروپا» که به همت محمدعلی ایزدخواستی، مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان، به‌عنوان رئیس دبیرخانه انتقال تجربیات بازآفرینی منطقه دو کشور برگزار شد، اظهار کرد: تجارب بازآفرینی شهری در اروپا موضوعی پیچیده و چندوجهی است که در کشورهای مختلف با توجه به شرایط خاص هر شهر متفاوت است.
وی افزود: بازآفرینی گام به گام به تدریج انجام می‌شود و نیازمند تعمیر و نگهداری مستمر فضاهای شهری است و کیفیت این نگهداری در محله‌های مختلف به وضعیت اقتصادی و اجتماعی آن‌ها بستگی دارد، زیرا محله‌های ثروتمند معمولاً بهتر نگهداری می‌شود، در حالی که محله‌های فقیرتر ممکن است در معرض زوال قرار گیرد.
استاد تمام دانشگاه نیوکاسل انگلستان تاکید کرد: این نوع بازآفرینی می‌تواند به تغییر هویت یک محل منجر شود؛ به عنوان مثال با نگهداری مناسب، محله‌ای که در حال زوال است می‌تواند دوباره به حیات خود ادامه دهد؛ در این مدل، ورود عناصر جدید به بافت‌های قدیمی شهری یکی از چالش‌های اساسی است.
مدنی‌پور گفت: این موضوع به مسائل زیبایی‌شناسی، عملکرد و هماهنگی فضاها مرتبط می‌شود و تغییرات گام به گام می‌تواند منجر به جابه‌جایی جمعیت، تغییر در کاربری‌ها و ساختار اجتماعی یک محله شود.
وی ادامه داد: بازآفرینی ساختاری به اصطلاح ری‌جنریشن نامیده می‌شود و هدف آن بازگرداندن زندگی به مناطق آسیب‌دیده به دلیل تغییرات اقتصادی و تکنولوژیک است که با افول الگوهای اقتصادی، بسیاری از مناطق شهری دچار مشکلات اجتماعی می‌شود و در این راستا، سیاست‌های شهری و کشوری برای بازآفرینی این مناطق اجرا می‌شود.
استاد تمام دانشگاه نیوکاسل انگلستان خاطرنشان کرد: بهسازی شهرهای صنعتی که از دهه ۱۹۴۰ تا ۱۹۷۰ به طول انجامید، مثال بارزی از این نوع بازآفرینی است و در این دوره تلاش‌هایی برای بهبود کیفیت زندگی در شهرهای صنعتی و ساماندهی مناطق آسیب‌دیده صورت گرفت که این رویکرد با گذشت زمان به الگوهای جدیدی برای بازآفرینی مناطق ناکارآمد تبدیل شد.
مدنی‌پور گفت: تجربیات بازآفرینی شهری در اروپا نشان می‌دهد که تعامل بین الگوهای اقتصادی و فضایی شهری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
وی افزود: بازآفرینی گام به گام و ساختاری دو رویکرد اصلی در این زمینه بوده که هر یک با چالش‌ها و فرصت‌های خاص خود همراه است و با توجه به تنوع شرایط در شهرهای مختلف، نیاز به بررسی دقیق‌تری برای اجرای موفق این طرح‌ها احساس می‌شود.
دولت‌ها به‌جای تأمین هزینه‌های رفاهی به‌سمت همکاری با سرمایه‌گذاران خصوصی حرکت کردند
استاد تمام دانشگاه نیوکاسل انگلستان با اشاره به تحولات شهری در قرن‌های ۱۹ و ۲۰ تاکید کرد: در قرن نوزدهم و بیستم، شاهد تغییرات عمده‌ای در ساختار شهری و اجتماعی بودیم و تصویری که از شهرهای صنعتی آن زمان داریم، نشان‌دهنده خانه‌های کارگری است که با ظهور صنایع سنگین، به زاغه‌های پر از فقر و نابرابری تبدیل شده است؛ این تصویر به‌ویژه در گلاسکو، بیانگر زندگی فقیرانه در آپارتمان‌های کارگری است که در پاسخ به نیازهای جمعیت رو به رشد به‌وجود آمد.
مدنی‌پور گفت: به‌منظور بهبود شرایط زندگی، برنامه‌هایی همچون «یک میلیون خانه» در سوئد آغاز شد تا مسکن‌هایی با کیفیت بهتر برای مردم فراهم شود؛ این الگو در سراسر اروپا و دیگر کشورها، چه در غرب و چه در شرق، دنبال شد، اما با گذشت زمان در دهه‌های ۱۹۴۰ تا ۱۹۶۰ ساخت شهرک‌های جدیدی در انگلستان صورت گرفت که به‌نظر می‌رسید تمیز و منظم باشد، ولی با افول اقتصاد، این شهرک‌ها نیز دچار مشکلات عدیده‌ای شده است.
وی ادامه داد: افول صنعت و بیکاری ناشی از انتقال صنایع به کشورهای ارزان‌تر، همچون چین و بعضی کشورهای آمریکای جنوبی، به‌تدریج موجب تخریب مناطق صنعتی و بیکاری کارگران شد و این روند به‌ویژه در شهرهایی همچون دیترویت آمریکا به‌خوبی مشهود بود که به خاطر کاهش تولیدات خود با بحران‌های اقتصادی و اجتماعی مواجه شد.
استاد تمام دانشگاه نیوکاسل انگلستان خاطرنشان کرد: در اروپا از دهه ۱۹۲۰ مسئله بازآفرینی شهری مطرح شد و این حرکت به‌ویژه شامل تخریب برج‌های قدیمی و بازسازی بافت‌های فرسوده بود، هرچند که به‌دلیل کمبود منابع مالی، شهرداری‌ها قادر به حفظ این بناها نبود و به همین دلیل، شهرها با بحران‌های اجتماعی و اقتصادی جدی روبه‌رو شدند.
مدنی‌پور گفت: تحولات جدیدی در الگوی اقتصادی و شهری به‌وجود آمد و دولت‌ها به‌جای تأمین هزینه‌های رفاهی به‌سمت همکاری با سرمایه‌گذاران خصوصی حرکت کردند، همچنین این تغییرات به‌معنای تمرکز بر بازآفرینی بافت‌های مرده صنعتی و ایجاد فضاهای فرهنگی و مصرفی بود.
وی اضافه کرد: این روند بازآفرینی به ایجاد نابرابری‌های اجتماعی و مشکلات عدالت اجتماعی منجر شد و در این دوران، توجه به حفاظت از میراث فرهنگی و استفاده از ساختمان‌های قدیمی نیز افزایش پیدا کرد؛ به‌ویژه در اروپا اقدامات زیادی برای حفاظت از بناهای تاریخی و بازگرداندن آن‌ها به زندگی شهری انجام شد.
استاد تمام دانشگاه نیوکاسل انگلستان تصریح کرد: در نهایت، تأثیر گردشگری بر شهرها نیز قابل‌توجه است و در بعضی موارد، شهرهایی همچون ونیز با افزایش تعداد گردشگران با چالش‌های جدی مواجه شدند، به‌طوری که مدیران این شهر تصمیم به اخذ ورودی برای گردشگران گرفتند؛ این تغییرات نه تنها بر روی اقتصاد بلکه بر روی ساختار اجتماعی و فرهنگی شهرها اثر گذاشت.
حفظ میراث صنعتی به‌عنوان یک اصل مهم در بازآفرینی فضاهای قدیمی مطرح است
مدنی‌پور با اشاره به تحول معماری و اجتماعی در شهرهای انگلیس و ایرلند اظهار داشت: در سال‌های اخیر، شهر لندن شاهد رقابتی شدید برای جذب سرمایه و گردشگر بوده است؛ ساختمان‌های مدرن این شهر، نشانه‌ای از تحول در صنایع مالی و اقتصادی آن است.
وی افزود: این تغییرات به ویژه از سال ۲۰۱۴ با پیشرفت فناوری و اینترنت مشهودتر شده است و در بیرمنگام (محله‌ای که زمانی مرکز تولید هواپیما بود) به‌دلیل مشکلات اقتصادی دچار تغییرات عمده‌ای شده و ساکنان محلی به احیای آن کمک کردند.
استاد تمام دانشگاه نیوکاسل انگلستان تاکید کرد: با این حال، نبود انطباق اجتماعی در دابلین، که ناشی از تفاوت‌های اقتصادی در محلات مختلف است، منجر به تنش‌های اجتماعی شده و نشان‌دهنده چالش‌های ناشی از اعیان‌سازی در شهرها است؛ این تغییرات در نهایت بر الگوهای زندگی شهری تأثیر گذاشته و نیاز به تدابیر اجتماعی مناسب را ضروری می‌سازد.
مدنی‌پور با اشاره به تغییر فناوری حمل‌ونقل کالا در اروپا گفت: در سال‌های اخیر، تغییرات قابل توجهی در فناوری حمل‌ونقل کالا در اروپا مشاهده می‌شود و یکی از اقدامات مهم، تشویق مردم به سفر با قطار به جای هواپیما است، به ویژه در شهر وین که به‌عنوان مرکز جدید شبکه سراسری قطارهای اروپا شناخته می‌شود.
وی ادامه داد: این اقدام به‌منظور کاهش آثار زیست‌محیطی و حفظ منابع طبیعی انجام شده است و به‌عنوان مثال در حال حاضر در بسیاری از نقاط اروپا، سفر با هواپیما ممنوع شده و مسافران ملزم به استفاده از قطار هستند.
استاد تمام دانشگاه نیوکاسل انگلستان خاطرنشان کرد: ایستگاه‌های قطار جدیدی در این راستا ساخته شده است که علاوه‌بر تسهیل حمل‌ونقل، به مراکز خدماتی و تجاری نیز تبدیل شده است.
مدنی‌پور گفت: تلاش‌ها برای بازآفرینی کانال‌های آب قدیمی، که در گذشته به‌عنوان محلی نامناسب و قدیمی شناخته می‌شد، مجدد مورد توجه قرار گرفته است؛ این کانال‌ها هم‌اکنون به بخش‌های زنده و پر جنب و جوش شهر تبدیل شده و به احیای میراث صنعتی نیز کمک می‌کند.
وی افزود: در آلمان، حفظ میراث صنعتی به‌عنوان یک اصل مهم در بازآفرینی فضاهای قدیمی مطرح است و بعضی از این فضاها به‌عنوان میراث جهانی یونسکو شناخته شده و در عین حال، طرح‌های جدیدی برای احیای مناطق صنعتی قدیمی در نظر گرفته شده است؛ این اقدامات شامل ایجاد موزه‌ها، گالری‌ها و فضاهای فرهنگی است که هنرمندان را به خود جذب می‌کند.
با ایجاد فضاهای زنده و با نشاط می‌توان به بازآفرینی شهری و حل مشکلات اقتصادی پیش رو پرداخت
استاد تمام دانشگاه نیوکاسل انگلستان تاکید کرد: در نیوکاسل، کنار رودخانه تاین، تلاش‌ها برای تبدیل سیلوهای قدیمی به مراکز هنری و فرهنگی، نمایانگر تغییرات مشابهی است و این مناطق که قبلاً کاربری صنعتی داشتند، هم‌اکنون به محلی برای تفریح و فعالیت‌های فرهنگی تبدیل شده است.
مدنی‌پور گفت: علاوه بر این در آنتورپ بلژیک با ایجاد موزه دریایی و احیای فضاهای بندری، تلاش شده است تا فعالیت‌های جدیدی در این مناطق ایجاد شود و به همین ترتیب در بسیاری از شهرهای اروپایی، تلاش‌ها برای استفاده مجدد از فضاهای خالی و ایجاد محیط‌های عمومی و کاربری‌های چندگانه در حال انجام است.
وی ادامه داد: در نهایت، بحران زیست‌محیطی و گرمایش جهانی موجب شده تا شهرها به سمت ایجاد اقتصاد سبز حرکت کنند و تغییراتی همچون تبدیل خیابان‌های شلوغ به مسیرهای پیاده‌رو و دوچرخه‌سواری در پاریس، نشانه‌هایی از این تحول است که هدف آن کاهش آلودگی هوا و ایجاد فضای زندگی سالم‌تر برای شهروندان است.
تغییر الگوهای اقتصادی و تأثیر آن بر فضاهای شهری
استاد تمام دانشگاه نیوکاسل انگلستان خاطرنشان کرد: در سال‌های اخیر، مدل‌های اقتصادی مبتنی بر مصرف و خدمات مالی به شدت تحت فشار قرار گرفته است و بحران اقتصادی جهانی ۲۰۰۸ که ناشی از این الگوها بود، موجب شد که دولت‌ها به سیاست‌های انقباضی روی بیاورند و مشکلات مالی متعددی را تجربه کنند.
مدنی‌پور گفت: این وضعیت منجر به کاهش قدرت خرید مردم و افزایش بحران‌های گرانی و کمبود مسکن شد؛ به‌علاوه، ظهور فضای دیجیتال و تکنولوژی تأثیر بسزایی در تغییر رفتار مصرف‌کنندگان داشته و روند خرید آنلاین به‌طور چشمگیری از محبوبیت فروشگاه‌های سنتی کاسته است.
وی اضافه کرد: بعضی کشورها همچون انگلستان با وجود تسلط سوپرمارکت‌های بزرگ، به‌دنبال حفظ مغازه‌های کوچک و محلی هستند تا فضای شهری را زنده نگه دارند؛ در حالی که در کشورهایی همچون ایتالیا، خیابان‌ها با مغازه‌های کوچک و محلی زندگی بیشتری دارند، انگلستان با خطر خالی شدن راسته‌های اصلی خیابان‌ها مواجه است و این تغییرات به‌دلیل شیوع خرید آنلاین و کاهش نیاز به فضاهای فیزیکی اتفاق افتاده است.
استاد تمام دانشگاه نیوکاسل انگلستان تصریح کرد: از سوی دیگر، ایده شهر ۱۵ دقیقه‌ای که در پاریس مطرح شده، به‌دنبال نزدیک‌تر کردن خدمات به زندگی روزمره مردم است؛ این ایده به‌عنوان یک مفهوم قدیمی در شهرسازی، به‌دنبال کاهش نیاز به سفرهای طولانی و فراهم کردن دسترسی آسان به امکانات است و در کنار این، محله‌های کم ترافیک در شهرهای مختلف با هدف کاهش آلودگی و بهبود کیفیت زندگی در حال اجرا هستند.
مدنی‌پور اظهار داشت: با این حال، با وجود این ایده‌های نوین، چالش‌هایی نیز وجود دارد و بسیاری از راسته‌های اصلی خیابان‌ها در حال بسته شدن است و به‌دنبال آن، ایده‌های جدیدی برای بازآفرینی این فضاها مطرح می‌شود؛ به‌ویژه پس از شیوع کرونا، اهمیت فضاهای عمومی و جمعی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.
وی افزود: در نهایت، این تحولات در فضاهای شهری و الگوهای اقتصادی، نیازمند راهکارهایی جدید و مبتنی بر همکاری و همبستگی اجتماعی است.
استاد تمام دانشگاه نیوکاسل انگلستان تاکید کرد: تنها با ایجاد فضاهای زنده و با نشاط می‌توان به بازآفرینی شهری و حل مشکلات اقتصادی پیش رو پرداخت و این چالش‌ها نیازمند بررسی‌های عمیق و ایجاد مدل‌های جدید اقتصادی و اجتماعی است تا زندگی شهری بهبود پیدا کرده و مردم به راحتی در این فضاها زندگی کنند.
نظر شما