به گزارش خبرگزاری ایمنا، لباس‌های مردم ایران، همچون بسیاری از دیگر نقاط دنیا با تأثیر از آب‌وهوای محل زندگی، اعتقادات مذهبی و باورهای فرهنگی شکل گرفت و در طول زمان، گاهی دستخوش تغییر شد؛ مهم‌ترین ویژگی مشترک لباس اقوام ایرانی به‌خصوص لباس بانوان ایرانی در گذشته، تنوع رنگی زیاد بود زیرا آن‌ها معتقد بودند که رنگ لباس، باید نشاط روحی ایجاد کند؛ بنابراین، لباس سنتی زنانه در میان اقوام مختلف این سرزمین، جشنواره‌ای از رنگ‌های مختلف را به نمایش می‌گذارد.
به‌طور معمول لباس‌ها را با انواع دوخت‌های تزئینی، سنگ و مهره و سکه و سوزن‌دوزی‌های ابریشمی زینت می‌دادند تا چشم‌نواز جلوه کند؛ علاوه بر زیبایی، کاربردی بودن این لباس‌ها نیز همواره مدنظر قرار می‌گرفت و حتی زنان عشایر با وجود لباس‌های بلند و گشاد و چندلایه، به‌سادگی می‌توانستند کارهای روزمره خود را انجام دهند که در ادامه به معرفی تعدادی از لباس‌های اقوام ایرانی می‌پردازیم.
لباس زنان آذری، پوششی که رنگ‌ها در آن حرف اول را می‌زنند
رنگ و نوع پارچه‌های مصرفی در دوخت لباس آذری، با سن و سال افراد نسبت مستقیم دارد؛ به‌طوری که زنان سالمند اغلب از پارچه‌هایی با طرح و رنگ ساده ملایم و تزئینات کم استفاده می‌کنند؛ در مقابل، لباس دختران و زنان جوان آذری، تنوع دلپذیری از رنگ‌های شاد و نقش‌های زیبا دارد و به‌طور معمول، زیورآلات و تزئینات بیشتری در آن به کار می‌رود. برک، چارقد، یایلیق، کوینک، جبکن، آرکالیک یا آرخالیخ، اجزای اصلی لباس زنان آذری را تشکیل می‌دهد.
«برک» نام کلاهی است که به‌شکل ساده یا همراه با پولک‌های رنگی و سکه‌های تزئینی بر سر زنان دیده می‌شود. این کلاه‌ها را به‌همراه جلیقه‌های مزین به سکه، اغلب در میان خانواده‌های بزرگان و ثروتمندان استفاده می‌کنند؛ در گذشته کلاه دیگری نیز تحت عنوان «تاس کلاه» در ایل‌های آذربایجانی وجود داشت که اکنون به‌ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرد و دورتادور این کلاه را با ریشه‌های رنگی تزئین می‌کردند.
«چارقد» پارچه‌ای مربعی شکل از جنس نخ یا ابریشم است که به‌صورت مورب آن را تا می‌زنند و روی سر می‌اندازند؛ به‌طور معمول پارچه‌هایی با رنگ روشن را برای چارقد انتخاب می‌کنند و گل‌های بزرگی نیز نقش و نگار زیبای آن را تشکیل می‌دهد؛ در واقع، چارقد همان روسری است که بعضی از زنان آذری، صورت خود را نیز در قسمت چانه با آن می‌پوشانند.
«یایلیق» سربندی را گویند که زنان مسن برای نگه‌داشتن چارقد بر پیشانی می‌بندند؛ پارچه یایلیق به‌طور معمول حاشیه قرمز دارد و وسط آن مشکی رنگ است؛ «کوینک» رویه لباس محسوب می‌شود که هیچ دوختی ندارد و آن را به‌صورت باز روی شانه می‌اندازند. کوینک به‌طور معمول از جنس ابریشم است و با آستین‌های گشاد و فاقد یقه دوخته می‌شود.
«جبکن» لباسی را گویند که روی کوینک می‌پوشند و جنس ابریشمی دارد که هم‌ترین مشخصه آن در گذشته، آستین‌های بسیار بلند با اشکال متفاوت در قسمت انتها بود که از قسمت شانه تا پایین، خود را به اصطلاح می‌انداخت و کل بدن را می‌پوشاند؛ «آرکالیک» یا آرخالیخ نیز لباس آستین بلند و گشادی است که آن را از جنس مخمل می‌دوزند و به‌طور معمول رنگ زرشکی سیر و طرحی از گل‌های مختلف دارد؛ آستین‌های این لباس، تا قسمت آرنج تنگ و در قسمت انتهایی با کمک پلیسه گشاد می‌شود.
پاپوش‌های زنانه نیز مدل‌های مختلفی دارد و جوراب، گالش (کفش بدون پاشنه)، چاروق، قوندارا (نوعی کفش چرمی)، قیرمیزی باشماق (پاپوشی همچون دمپایی) و تک‌گون (کفش جشن و عروسی) از انواع آن هستند.
لباس زنان کرد، تجلی شکوه دشت و کوهستان
لباس زنان کردی را شاید بتوان جشنواره‌ای از رنگ‌های مختلف دانست که شکوه کوهستان و زیبایی دشت را همزمان به نمایش می‌گذارد؛ این پوشش در دو نوع روزمره و مجلسی طراحی و با پارچه‌هایی از جنس حریر، تور، مخمل و ساتن دوخته می‌شود. لباس را با تزئیناتی چون ملیله‌دوزی، منجوق‌دوزی، پولک‌دوزی، سرمه‌دوزی و سنگ‌دوزی آراسته می‌کنند و طراحی پارچه‌های آن نیز بسیار چشم‌نواز است.
پوشش سنتی زنان کرد، اغلب ۱۱ جزو مختلف دارد و کفش، شلوار، زیرپیراهن، پیراهن، جلیقه، قبا، نیم‌تنه یا یل، دستمال سه‌گوش زینتی، عمامه، روسری یا گاهی سربند، ماهیت کلی آن را تشکیل می‌دهد؛ «جافی»، شلوار کردی زنانه است که مانند نوع مردانه آن، در قسمت بالا گشاد است و در مچ پا تنگ می‌شود که برای دوخت این شلوار، به‌طور معمول از پارچه‌های نرم و سبک استفاده می‌کنند؛ اما نوع روزمره آن با رسمی تفاوت دارد و جافی رسمی را به‌طور معمول از پارچه‌های گران‌بها می‌دوزند؛ این شلوار در برخی از مناطق کردنشین به «درپه» مشهور است و تفاوت اندکی در قسمت مچ پا با جافی دارد؛ اما شلوار زنان کرد کرمانج (در شمال خراسان)، به‌شکل دیگری (تنگ‌تر از جافی) طراحی شده و به ساق پا می‌چسبد.
همچنین، «کراس» پیراهنی بلند و گشاد و یقه‌گرد را گویند که آستین‌های بلند و دوختی ساده دارد و روی آن، چندین تکه لباس دیگر می‌پوشند؛ این لباس کاملاً آزاد است و در قسمت پایین تنه نیز به‌طور کامل گشاد می‌شود. برای دوخت کراس، اغلب به سراغ پارچه‌های نفیس و گران‌بها می‌روند.
«کلنجه» یا سوخمه، نیم‌تنه‌ای است به‌شکل جلیقه که روی پیراهن بلند آن را می‌پوشند؛ کلنجه را از پارچه زری‌بافت یا مخمل تهیه می‌کنند و با انواع دوخت‌های تزئینی، ظاهر زیباتری به آن می‌بخشند؛ در گذشته وسایل و نوع تزئین این جلیقه، میزان تمول خانواده را نشان می‌داد.
نیم‌تنه آستین‌دار مخملی که زنان کرد در زمستان روی سوخمه و کراس می‌پوشند را «سلته» می‌نامند؛ «کوا» قبای بلند و جلوباز مخملی است که چاک‌های بلند دارد و بانوان کرد به‌عنوان رویه از آن استفاده می‌کنند.
«شال» یا پشت‌تند را زنان روی پیراهن بلند خود و در ناحیه کمر می‌بندند؛ این شال از پارچه‌های گلدار و زیبا و به‌صورت نواری یا مربع شکل تهیه می‌شود و رنگ‌های متنوعی دارد که طول شال را تا هشت متر و عرض آن را تا ۴۰ سانتی‌متر تخمین می‌زنند؛ برخلاف مردان، زنان شال را به‌صورت آزاد دور کمر می‌بندند تا انتهای دامن بلندشان، از مچ پا پایین‌تر نرود و مزاحمتی برای راه رفتن نداشته باشند.
«گلونی» و در تلفظ دقیق‌تر، «گلوه‌نی» سربند یا روسری با نقش‌های مخصوص است که بانوان کرد در موقعیت‌های رسمی و مراسم جشن یا عزاداری بر سر می‌بندند؛ این پوشش به‌طور معمول در میان کردهای جنوبی و سورانی کاربرد دارد. «لچک» نیز به روسری نازک و مثلثی شکلی اطلاق می‌شود که با سنجاق به کلاه وصل می‌کنند و سه گوشه آن، روی پشت و شانه‌ها می‌افتد؛ سه گوش زینتی یا «ده‌سمال» نیز پارچه نازک و پولک‌دوزی شده‌ای است که به‌جای روسری، در مراسم عروسی به سر دارند.
«کلاو» یا کلاه از دیگر اجزای اصلی لباس زنانه کردی به حساب می‌آید که در واقع، سرپوشی متشکل از کلاه و سربند (سروین) است و در دو مدل «کلاوفس» و «کلاوزر» وجود دارد؛ این کلاه به‌شکل استوانه‌ای کوتاه و پولک‌دوزی شده به نظر می‌آید؛ روسری یا دستار بلندی تحت عنوان «کلکه» را نیز جایگزین کلاه می‌کنند که این دستار، دور سر پیچیده می‌شود و دنباله آن روی شانه می‌افتد.
لباس زنان لر، میراث‌دار فرهنگ و تاریخ این قوم
زنان مسن‌تر از پارچه‌هایی به رنگ تیره با طرح‌های ساده و سربندی سیاه و سفید استفاده می‌کنند و زنان جوان، لباس‌های شاد و رنگارنگ به تن دارند؛ سرپوش، تن‌پوش، بالاپوش و پاپوش، اجزای اصلی این لباس محلی را تشکیل می‌دهند.
«سرون» یا سربند در واقع، همان چارقدی است که زنان لر به سر می‌بندند؛ به‌طوری که تنها قسمتی از موهای سر را پوشانده و گیسوان از کنار گوش‌ها روی شانه آویزان می‌شود؛ قسمت جلوی سرون را در گذشته با مهره‌های نفیس و زیبا و قطعه‌هایی از طلا و نقره تزئین می‌کردند که امروزه این سنگ‌های تزئینی گران‌قیمت با زیورآلات بدلی جایگزین شده است؛ زنان لر در مراسم شادی و عروسی از سرون‌های رنگی و در ایام سوگواری، از سرون سیاه استفاده می‌کنند که گاه بلندای این سربند تا پشت زانو نیز می‌رسد.
«گل‌وَنی» سربند اصیل دیگری است که به روسری شباهت دارد و قدمت آن را ۳,۰۰۰ سال تخمین می‌زنند؛ این نوع سربند زیبا را که به‌نوعی نماد قوم لر شناخته می‌شود، به‌طور معمول در مراسم شادی بر سر زنان می‌بینید و مردان قدیم نیز در زمان مهمانی و جنگ، گلونی را دور کلاه لری (شو کلاه) می‌پیچیدند؛ این روسری از جنس ابریشم بافته می‌شود و با نقش‌های سنتی آن را تزئین می‌کنند.
رنگ گلونی را بر اساس سن و سال افراد تعیین می‌کنند؛ از این جهت، پارچه‌هایی به رنگ تیره با طرح‌های ساده و سربندی سیاه و سفید را به‌طور معمول بر سر زنان مسن خواهید دید؛ این نوع پوشش به‌عنوان یکی از میراث‌های قوم لر در سال ۱۳۹۷ خورشیدی به ثبت ملی رسید و روز ۲۶ اردیبهشت را نیز به‌عنوان «روز روسری لری» در تقویم نام‌گذاری کرده‌اند.
«تَرَه» یا «ساوه» نوع سوم روسری لری به شمار می‌آید که بانوان لر در روزهای معمولی آن را به سر می‌بندند و زمان جشن و سرور این چارقد را با گلونی تزئین می‌کنند؛ «کت» نیز چارقدی ساده و بزرگ با حاشیه‌های رنگی و ریشه‌دار است که جنس حریر یا ابریشم دارد و سکه‌های تزئینی، زیبایی آن را مضاعف می‌کنند.
«عرقچن» نیز از انواع سربند لری و در واقع، کلاهی از جنس مخمل و تکه پارچه محسوب می‌شود؛ این کلاه را زنان لر روی سرون می‌گذارند تا از روی سر لیز نخورد و از لحاظ زیبایی ظاهری نیز پوشش آنان را تکمیل کند.
«کراس» یا «جومه» تن‌پوش اصلی زنان و پیراهنی بلند و ساده را می‌گویند که یقه‌ای گرد و آستینی گشاد دارد؛ برش یا چاک‌هایی در بالاتنه و کناره‌های لباس وجود دارد که حرکت را برای فرد راحت می‌کند و دامن این پیراهن نیز با کمک برش، گشادتر می‌ایستد؛ مرغکی لوزی شکل به نام «سیچه» را نیز برای آسودگی بیشتر، در قسمت زیر بغل لباس اضافه می‌کنند؛ مخمل کرپ، شال، زرین، ساتن و گلدار، انواع پارچه‌هایی است که برای دوختن کراس و بنا بر مناسبتی که لباس مورد استفاده قرار می‌گیرد، به سراغ آن می‌روند؛ بال کل، یال، کلنجه، جلیقه و کوقلنجا را نیز به‌عنوان رویه کراس می‌پوشند.
«بال کل» که در برخی مناطق لرستان به «سرداری» شهرت دارد، نوعی بالاپوش سنتی به حساب می‌آید؛ به آستین در زبان لری «بال» گفته می‌شود و «کل» معنای کوتاه را می‌دهد؛ ازاین‌رو، بال کل لباسی آستین‌کوتاه است؛ قد این لباس تا سر زانو می‌رسد و جنس آن را به‌طور معمول از مخمل در نظر می‌گیرند و قسمت آستین را با «کرمک‌دوزی» تزئین می‌کنند.
«یال» و «کت» دو پوشش دیگر برای بالاتنه و به‌صورت کتی کوتاه است؛ نیم‌تنه‌ای که برخلاف جلیقه، جلوی آن با دکمه بسته می‌شود، کت نام دارد. یال را نیز از پارچه مخمل می‌دوزند و چون دیگر لباس‌های زنان لر، افراد مسن از یال مشکی یا سورمه‌ای و زنان جوان از یال قرمز در پوشش خود استفاده می‌کنند.
«آژیه» یا «آجیده»، پاپوش زنان و در واقع گیوه‌ای است که بافت روی آن توسط خود زنان انجام می‌گیرد؛ گیوه زنان لر، طرح‌های بیشتری به نسبت گیوه‌های مردانه دارد؛ جنس الیاف آن از پشم است و زیره آن را از چرم در نظر می‌گیرند.
لباس زنان بلوچ، یکی از نمادهای اصلی پوشش اصیل ایرانی
لباس‌های زیبا و رنگارنگ زنان بلوچ با پشتوانه عظیم تاریخی به‌عنوان یکی از نمادهای اصلی پوشش اصیل ایرانی شناخته می‌شود. برش این لباس ساده است؛ اما بخش‌هایی مانند سرآستین‌ها، جلوی لباس و سر شلوارها را با طرح‌های روستایی و بومی، سوزن‌دوزی و تزئین کرده‌اند؛ تنوع رنگی در لباس زنان بلوچ از جمله ویژگی‌های جذاب پوشش آن‌ها به‌شمار می‌آید.
اکثر نقاط ایران، زنان مسن بلوچ از رنگ‌های تیره و زنان جوان از پارچه‌های رنگارنگ و شاد در پوشش خود استفاده می‌کنند؛ وجود جیب در لباس، از عجیب‌ترین و قابل تامل‌ترین نکته در پوشش بانوان بلوچ است؛ جیب را به‌عنوان نمادی برای شجاعت و دلاوری این زنان معرفی می‌کنند؛ پاجامک، تکو (چارقد) و سریگ (روسری) بخشی از اجزای لباس بلوچی زنانه را تشکیل می‌دهد.
«پیراهن» بانوان بلوچی به چند نوع مختلف تقسیم می‌شود؛ پیراهن تاجیک، پیراهن پاچین و پیراهن دوگریبانه از جمله انواع این پیراهن‌ها هستند. این پیراهن‌ها در گذشته به‌طور کامل سوزن‌دوزی می‌شد؛ اما امروزه سختی و ظرافت کار از یک‌سو و هزینه گزاف لباس از سوی دیگر، سوزن‌دوزی بلوچی را به یقه، جیب و سرآستین محدود کرده است.
«پیراهن تاجیک» شامل یک برش راسته با دو چاک در پهلو می‌شود و قد آن حدود یک وجب بالای زانو است؛ جلوی لباس را تا زیر سینه برش داده‌اند و سجافی مزین به گلدوزی با نخ سیاه (سیاهدوزی) دارد. «پیراهن پاچین» دارای بالاتنه کوتاه و دامنی با چین‌های ریز می‌شود که با آستین ساده و شمیزیه و مچدار و قدی تا زانو، طراحی ان را تکمیل کرده‌اند. «پیراهن دو گریبانه» در قسمت پشت و جلوی یقه چاک می‌خورد و از این جهت، به آن دو گریبانه می‌گویند. مدل این پیراهن به پیراهن تاجیک شباهت دارد؛ ولی قد آن بلندتر (تا زیر زانو) و بدون چاک است.
«تُنبون» به دامن پرچینی گفته می‌شود که زنان سیستانی به‌جای شلوار در زیر پیراهن تاجیک استفاده می‌کردند و عرض آن به ۱۰ متر می‌رسید؛ این دامن نیز به‌وسیله نخ سیاهدوزی می‌شد و برخی از بانوان، تا سه دامن پرچین را نیز روی هم می‌پوشیدند.
«شلوار» یا به زبان محلی «کوتَنَه» به‌طور معمول با پیراهن پاچین پوشیده می‌شود؛ این شلوار از دو ساق مخروطی و میان ساق کم‌چین و کمر لیفه‌ای تشکیل شده و لبه شلوار سجاف می‌خورد و روی آن را با دست یا چرخ تزئین می‌کنند.
«لچک» یا دستمال سر را به‌طور معمول تا کرده و در جلوی سر گره می‌زنند؛ دو طروف لچک میان دستمال می‌رود و موها به‌شکل چتر از زیر آن نمایان می‌شود؛ «چارقد» یا سرپوش نیز پارچه سپید یا رنگی چهارگوشی است که روی لچک آن را بر سر می‌کنند. «کلاه» بخش دیگر این پوشش را تشکیل می‌دهد که به‌شکل عرقچین و مزین به نقوش زیبا آن را طراحی کرده‌اند.
«روبند» را برخی از بانوان بلوچ برای پوشاندن صورت خود مورد استفاده قرار می‌دهند؛ این پوشش از پارچه کتان سفید تهیه می‌شود و در محل چشم‌ها به‌شکل سنتی آن را توردوزی می‌کنند و با کمک بند به پشت سر می‌بندند.
«چادر» از جنس پنبه و با طرح چهارگوش و توسط بومیان منطقه بافته می‌شود؛ چادر اعیان و اشراف بلوچ از طرح چهارخانه‌های ریز و جنس نخ ابریشم است؛ این پارچه چهارخانه مستطیل شکل را از وسط روی سر می‌اندازند و قد آن به‌طور معمول تا کناره‌های زانو و گاه، پایین‌تر از آن می‌رسد.
لباس زنان قشقایی، ترکیبی از زیبایی و پوشیدگی
لباس زنان قشقایی از پوشیده‌ترین و آزادترین لباس‌های موجود است که علاوه بر ظاهر زیبا، از بدن آن‌ها در برابر سرما و گرما محافظت می‌کند. این لباس با فصول مختلف سال تناسب دارد و ارزش اقتصادی خانوار در آن به‌طور کامل رعایت شده است تا هرکسی بنا بر بودجه خود، بتواند از این لباس‌های شاد و رنگین استفاده کند؛ وجه تمایز طایفه‌های مختلف قشقایی را در نوع و رنگ لباس و پیشانی‌بند می‌دانند؛ اما به‌طور کلی، پوشاک زنان عشایر شامل کلاهک، آرخالق، تنبان و پاپوش می‌شود که با الهام از طبیعت و به رنگ‌های مختلف آن را تولید می‌کنند.
دامن چندلایه (شلیته، تنبان)، تونیک (قیناق) با شکاف در دو سمت، ژاکت کوتاه (آرخالق)، کلاه‌های کوچک (کلاقچه)، پیشانی‌بند ابریشمی (یاقلق، قالاق) و تور روسری مانندی (چارقد) جزئیات این لباس محلی زیبا را تشکیل می‌دهد.
«کینگ» یا پیراهن، نوعی پیراهن زنانه بلند (از شانه تا قوزک پا) را گویند که از قسمت پایین تا نزدیک کمر چاک دارد؛ یقه این لباس کاملاً بسته و بلندی آستین آن تا مچ است؛ چاک پیراهن، لباس را به دو قسمت عقب و جلو تقسیم کرده و کمک می‌کند تا زنان عشایر به‌راحتی بتوانند به فعالیت‌های روزانه خود بپردازند و بلندی این پیراهن و نیز شلیته، بخش‌های مختلف هر منطقه را مشخص می‌کند.
«تورکی تومبان» دامنی بلند با چین‌های فراوان و از جنس پارچه سبک است و به‌طور معمول برای زیبایی بیشتر یک یا دو تنبان را روی هم می‌پوشند و از پارچه بیشتری نیز در تولید آن استفاده می‌کنند؛ چین‌های فراوان تنبان تورکی را دلیلی بر تاکید بر پوشش بیشتر می‌دانند؛ به این صورت که در هنگام وزش باد و جمع شدن یک طرف دامن، چین‌های بعدی به‌جای آن بنشیند و پوشیدگی لباس از بین نرود؛ تنبان تورکی در میان عشایر لر زبان به «قرقره تومبان» شهرت دارد.
«آرخالق» پوشش مورد استفاده زنان در فصول سرد سال به حساب می‌آید؛ اما به‌دلیل زیبایی و محافظت، در اغلب فصل‌های سال از آن استفاده می‌کنند؛ این پوشش سنتی علاوه بر گرم بودن، وقار و سنگینی را نیز برای زنان به ارمغان می‌آورد؛ زیر بغل آرخالق، یک چاک وجود دارد که باعث حرکت آسان دست‌ها می‌شود و آن را روی لباس می‌پوشند.
«چارقد» یا روسری، پارچه‌ای بسیار ظریف و نازک با طرح‌هایی خاص را گویند که زنان عشایر، تمام سر خود (به‌جز صورت) را با کمک آن می‌پوشانند؛ برخی از زنان، این روسری زیبا را با مهره و ملیله‌دوزی تزئین کرده و حاشیه‌های آن را نیز مهره‌دوزی می‌کنند.
«یاغلوق»، پیشانی‌بند یا دستمال سر، پارچه‌ای گران‌قیمت از جنس ابریشم یا حریر است که زنان عشایر فارس بر پیشانی می‌بندند؛ این دستمال را روی چارقد بسته و در پشت سر گره می‌زنند تا از سرما و وزش باد در امان باشند؛ قسمت جلوی یاغلوق را در بالای پیشانی و به‌وسیله سنجاق یا گل طلا به چارقد متصل می‌کنند.
لباس زنان ترکمن، لباسی اصیل از جنس ابریشم
بانوان ترکمن برای هر مناسبتی از جمله اعیاد و جشن‌ها، خروج از منزل و خرید از بازار، انجام کارهای کشاورزی و پختن نان، لباس‌های متفاوتی دارند؛ «قیرمیز کوینک» پیراهن ابریشمی زنان ترکمن است که به‌دلیل رنگ قرمز به این نام شناخته می‌شود؛ این لباس زیبا در قسمت یقه و سرآستین سوزن‌دوزی دارد و بالاپوشی به نام «چابیت» را نیز روی آن می‌پوشند؛ سه قسمت «ینگ» به‌معنای آستین، «یان» به‌معنای پهلو و «آشری» به‌معنای دامن، اجزای مختلف پیراهن ترکمنی را تشکیل می‌دهد.
«قوشاق» کمربندهای ابریشمی زنان را گویند که دور کمر می‌پیچند تا لباس را جمع کند و در هنگام کار و فعالیت، مزاحمتی برای ایشان فراهم نسازد یا به عبارتی، لباس در دست و پایشان نباشد.
«بالاق» یا «بلق» نام محلی شلوارهای سفید زنان این قوم است که تقریباً گشاد دوخته شده و در قوزک پا تنگ می‌شود؛ قسمت بالای شلوار را از پارچه کرباس و به رنگ سفید طراحی می‌کنند و قسمت پاچه شلوار را با سوزن‌دوزی آراسته می‌سازند.
«چیرپی» نوعی بالاپوش در قالب شنل‌های بدون آستین به حساب می‌آید که در رنگ‌های سبز و قرمز و طرح‌های زیبا تولید می‌شود؛ این پوشش اغلب در مراسم تشریفاتی مورد استفاده می‌گیرد و بنا بر سن زنان، رنگ و سوزن‌دوزی متفاوتی دارد.
«چارقد» همان روسری بزرگی است که زنان ترکمن سر و موی خود را با آن می‌پوشانند؛ جنس این روسری در گذشته از ابریشم خالص بود؛ اما پارچه ابریشمی را امروزه با چیت گلدار با ریشه بلند و مجلل جایگزین کرده‌اند؛ یالیق، قینگاچ و چاشو انواع مختلف روسری و سربند بانوان ترکمن به شمار می‌رود؛ زنان متأهل نیز به‌جای «بوروک» یا کلاه دخترانه، به‌طور معمول از پیشانی بند در پوشش خود استفاده می‌کنند که در طوایف گوناگون ترکمن، نام‌های متفاوتی دارد.
«یاشماق» یا «یالق» یک روسری چهارگوش نازک و منقوش ترکمنی است که حاشیه سوزن‌دوزی دارد و زنان ترکمن به رسم قوم خود، چانه خود را با آن می‌پوشانند؛ «اپوش» نیز به کفش‌هایی با پاشنه‌های سه‌گوش می‌گویند که از جنس پوست خام تولید می‌شود.
لباس زنان مازنی، زیبا، رنگارنگ و کاملاً پوشیده
لباس محلی زنان مازنی، لباسی کاملاً پوشیده، رنگارنگ و چشم‌نواز است که شامل اجزایی چون چادر، چاقچور، نیم‌ساق، روبند، نقاب، چارقد، شلیته و تنبان می‌شود؛ پوششی که هرچند به مرحله فراموشی نزدیک شده است، هنوز گاهی در مراسم یا جشن‌ها و آئین‌های ویژه، به سراغ آن می‌روند.
«شلیته»، «چرخی شلوار» دامن پرچین و کوتاهی از جنس پارچه ابریشمی و کتان‌های ظریف یک‌رنگ را گویند که دور لبه پایین آن را با نوار سیاه رنگی لبه‌دوزی می‌کنند؛ «تنبان تنگه» یا «پشمبال» نوعی شلوار با الگوی ساده و رنگ سیاه و به‌طور معمول از جنس کرباس است؛ کمر این شلوار را (به‌جای کش) با نوار کتانی بلند می‌بندند و زیر شلیته آن را می‌پوشند.
«نیم‌ساق» نوعی شلوار تنگ به حساب می‌آید که به‌طور معمول دختران و زنان جوان در زیر پیراهن به تن می‌کنند؛ جنس این شلوار از ابریشم یا مخمل و به رنگ‌های سبز، سفید یا سرخ دیده می‌شود؛ «جومه» پیراهن و دامنی یک سره از شانه تا زیر زانو است که به‌طور معمول آن را از جنس کتان یا چیت می‌دوزند.
«نیم تنه» یا «جلیقه» شبیه جلیقه‌های مردانه با یقه هفت یا گرد است؛ جلیقه چند دکمه می‌خورد و در قسمت جلوی آن، پارچه یشمی و برای قسمت پشت، آستری به کار می‌برند؛ جلیقه دیگری از جنس مخمل سرخ یا زرد و آراسته به سکه و پول‌های قدیمی را نیز «سیمپوش» گویند.
«کلیجه» نوعی کت بلند برای فصل زمستان محسوب می‌شود که آستین بلندی نیز دارد و از جنس مخمل رنگی و یراق‌دوزی شده آن را می‌دوزند و با سکه‌های عراقی و رضا شاهی تزئین می‌کنند. نوع دیگر آن که آستین‌هایی تا آرنج دارد «چکبَن» نامیده می‌شود؛ «چادر شو» یا همان چادرشب، شال مربع شکلی است که زنان مازنی به‌صورت سه‌گوش دور کمر می‌بندند؛ با این چادر، سر و صورت عروس را نیز در شب عروسی می‌پوشانند؛ مردم عادی از جنس کج (ابریشم درجه سه) و اعیان از ابریشم برای دوخت چادر شو استفاده می‌کنند.
«چارقد» روسری سه گوش از جنس وال، ململ، چیت یا ابریشم است که به رنگ روشن و گلدار دیده می‌شود؛ چارقدی نیز با رنگ‌های روشن و تزئینات نقره‌ای به نام «سرچنگک» وجود دارد که در مراسم و جشن‌ها به کار می‌رود.
«مندل» سربندی از جنس کتان را گویند که اغلب برای کارهای روزانه و زمان کشاورزی کاربرد دارد و به‌صورت سه گوش روی چارقد بسته می‌شود؛ «سراقوچ» نیز نوعی کلاه زنانه نخی با لبه چین‌کش است که برای پوشاندن موهای بافته شده از آن استفاده می‌کنند؛ از انواع پاپوش‌های زنان مازنی نیز تحت عناوینی چون «کوش»، «گالش»، «چاروق» و «پاتوئه» نام می‌برند.
به گزارش ایمنا، بسیاری از مردم به مرور زمان، هم‌رنگ شدن با جامعه را ترجیح دادند و لباس‌های محلی از کنج خانه به موزه پیوستند یا تنها در مراسم خاص و تشریفاتی ظاهر شدند؛ با این حال، خوشبختانه هنوز برخی اقوام ایرانی، همچون گذشته به پوشیدن لباس‌های سنتی خود اصرار دارند و این فرهنگ اصیل را به نسل‌های بعد از خود نیز منتقل می‌کنند.
نظر شما