نقش شهرهای دوستدار سالمند در افزایش حس رضایت کهن‌سالان

به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، روز جهانی سالمند که یکم اکتبر هر سال برگزار می‌شود، فرصت مناسبی برای پرداختن به نیازها و چالش‌هایی است که این قشر ارزشمند جامعه با آن روبه‌رو هستند. با افزایش جمعیت سالمند در بسیاری از کشورها، توجه به سلامت جسمی و روانی، فرصت‌های اجتماعی و اقتصادی و مراقبت‌های بهداشتی مناسب برای این افراد اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است. معرفی ویژگی‌ها و الزامات شهرهای دوستدار سالمند می‌تواند آگاهی عمومی درباره مسائل سالمندان و کیفیت زندگی آن‌ها را افزایش دهد و حقوق آن‌ها را در جامعه و خانواده تقویت کند.

چارچوب شهرهای دوستدار سالمند که توسط سازمان بهداشت جهانی معرفی شده است، هشت حوزه مرتبط را برای شناسایی و رفع موانع موجود در رفاه و مشارکت سالمندان معرفی می‌کند. برای بهبود وضعیت سالمندان، نیاز است تمام نهادها و سازمان‌ها به‌صورت هماهنگ و همسو با یکدیگر اقدام کنند و راهکارهای ارائه‌شده در این هشت حوزه را در جامعه پیاده‌سازی کنند. این حوزه‌ها با یکدیگر هم‌پوشانی و تعامل دارند؛ به‌عنوان مثال، افزایش دسترسی به ساختمان‌ها و فضاهای عمومی یکی از مباحث مهم است که در حوزه فرصت‌های مشارکت اجتماعی و اشتغال سالمندان نیز منعکس می‌شود.

حوزه‌های چارچوب شهرهای دوستدار سالمند

حمل‌ونقل عمومی نامناسب برای سالمندان و کرایه‌های بالا منجر می‌شود که این افراد از مشارکت در زندگی اجتماعی خودداری کنند و در خانه‌هایشان بمانند و در نهایت با مشکل انزوا و تنهایی دست و پنجه نرم کنند. حمل‌ونقل متناسب با نیازهای سالمندان، تحرک ایشان را افزایش می‌دهد و مشارکت اجتماعی و حس تعلق به جامعه را در آن‌ها تقویت می‌کند. فرصت‌های فرهنگی و سرگرمی و مشارکت در برنامه‌های شهری به ایجاد دوران سالمندی رضایت‌بخش و لذت‌بخش کمک می‌کند. سازمان بهداشت جهانی با در نظر گرفتن همه موارد تأثیرگذار بر زندگی سالمندان هشت حوزه را برای مسئولان و برنامه‌ریزان شهری مشخص کرده است که هر یک می‌تواند نقش مهمی در ارتقای کیفیت زندگی در دوران سالمندی داشته باشد.

جامعه و خدمات بهداشتی

خدمات بهداشتی و اجتماعی قابل‌دسترس و مقرون‌به‌صرفه برای حفظ سلامت، استقلال و فعالیت سالمندان حیاتی است و شامل تأمین مناسب خدمات مراقبت از سالمندان می‌شود که در نزدیکی محل زندگی آن‌ها قرار دارد. کارکنان بهداشتی و اجتماعی آموزش‌دیده برای ارائه این خدمات، نقش مهمی در رضایت سالمندان ایفا می‌کنند.

دامنه‌ای از خدمات برای مراقبت از سالمندان از جمله مراقبت‌های پیشگیرانه، کلینیک‌های سالمندان، مراکز مراقبت موقت، توان‌بخشی و مراقبت در خانه نیازهای متنوع این گروه سنی را برآورده می‌کند. مراکز مراقبت و پرستاری از سالمندان که در مناطق مسکونی واقع می‌شود، به سالمندان اجازه می‌دهد تا در محیط آشنای خود از خدمات بهداشتی و اجتماعی بهره ببرند. خدمات بهداشتی باید مقرون‌به‌صرفه باشد و از سوی دولت حمایتی برای پوشش هزینه‌ها وجود داشته باشد تا سالمندان با اطمینان خاطر از دریافت مراقبت، بدون توجه به توانایی پرداخت برخوردار شوند.

هند پوشش خدمات درمانی رایگان را برای شهروندان بالای ۷۰ سال افزایش داده است تا بخشی از چالش‌های مربوط به کمبود بیمارستان و پزشکان خود را بهبود ببخشد. دولت این کشور درصدد رایگان کردن خدمات درمانی برای همه شهروندان است‌.

حمل‌ونقل در شهر

حمل‌ونقل عمومی قابل‌دسترس و مقرون‌به‌صرفه کلید اصلی برای اطمینان از این است که جمعیت سالخورده یک شهر در جامعه خود درگیر بمانند و به خدمات مختلف دسترسی داشته باشند. سالمندان باید بتوانند به‌راحتی و بدون نگرانی درباره هزینه‌ها از سیستم حمل‌ونقل شهر خود استفاده کنند، علاوه‌بر این خدمات حمل‌ونقل باید به نیازهای حرکتی مختلف این افراد پاسخ دهد و رانندگان و کارکنان ایستگاه به بهبود سفر برای سالمندان کمک کنند.

رانندگی در بعضی مناطق مسکونی دورافتاده و حومه شهری یک گزینه حمل‌ونقل ضروری برای سالمندان است که نیاز به روشنایی مناسب و علائم ترافیکی را برای این گروه مطرح می‌کند. وجود پارکینگ‌های نزدیک به ساختمان‌ها از جمله مواردی است که رانندگی برای سالمندان را تسهیل می‌کند.

رایگان شدن حمل‌ونقل عمومی برای سالمندان در شهرهایی مانند لیسبون، مونترآل، جنوب سوئد و مادرید از دیگر اقداماتی است که جوامع دوستدار سالمند برای بهبود رفاه سالخوردگان خود به‌کار گرفته‌اند که مطابق با آن افراد سالمند در این شهرها می‌توانند به‌طور رایگان با تمام وسایل نقلیه عمومی در شهر تردد کنند.

مسکن ایمن و مقرون‌به‌صرفه

شرایط مسکن سالمندان اغلب به کیفیت زندگی آن‌ها و توانایی آن‌ها برای پیر شدن مستقل و فعال در جامعه وابسته است. طراحی مناسب مسکن و نزدیکی آن به خدمات اجتماعی به سالمندان اجازه می‌دهد تا به‌راحتی و با امنیت زندگی کنند، در حالی که قابلیت خرید مسکن نیز به آن‌ها آرامش خاطر می‌دهد.

خانه‌ای با ویژگی‌های دوستدار سالمند همچون آسانسورها و راهروهای عریض برای ویلچر، آسایش را به زندگی سالمندان می‌آورد. امکان اصلاح خانه‌های قدیمی با پله‌ها و سطوح ناهماهنگ با حمایت‌های مالی و هزینه‌های کم، احساس امنیت و آرامش را برای زندگی در محیطی آشنا فراهم می‌کند. برنامه‌های دولتی و سازمان‌های غیرانتفاعی باید از طریق اعتبار مالیاتی، کمک‌های مالی یا وام‌های کم‌بهره به سالمندان در پرداخت هزینه‌های مسکن کمک کنند.

منطقه هاگویک (Hogeweyk) در هلند برای سالمندان برنامه‌ریزی شده است. هاگویک در واقع یک خانه سالمندان است که ظاهری شبیه دنیای بیرون دارد. این مرکز به افراد مبتلا به زوال عقل خفیف تا شدید کمک می‌کند تا در سال‌های باقی‌مانده زندگی خود کمی کمتر رنج ببرند و حس استقلال آن‌ها بیشتر شود.

دسترسی به خدمات اجتماعی و فرهنگی

وجود زیرساخت‌ها و امکاناتی که خدمات اجتماعی و فرهنگی متناسب با نیازهای سالمندان را ارائه می‌دهد، تأثیر مثبتی بر کیفیت زندگی آن‌ها دارد. ایجاد فضاهای اجتماعی امن و مناسب برای تعامل سالمندان همچون پارک‌ها و مراکز اجتماعی و برگزاری برنامه‌های فرهنگی و تفریحی به آن‌ها کمک می‌کند تا احساس ارتباط و تعلق به جامعه داشته باشند.

تشویق سالمندان به شرکت در فعالیت‌های داوطلبانه و کارآفرینی نیز می‌تواند به افزایش احساس مفید بودن آن‌ها کمک کند. این فعالیت‌ها می‌تواند به سالمندان کمک کند تا دور هم جمع شوند و تجربیات خود را با دیگران به اشتراک بگذارند و از این طریق حس رضایت و ارزشمندی در آن‌ها تقویت شود.

ساختمان‌ها و فضاهای بیرونی

محیط خارجی تأثیر عمده‌ای بر تحرک، استقلال و کیفیت زندگی سالمندان دارد؛ یک شهر تمیز با اماکن تفریحی و استراحت کافی، زیرساخت‌های پیاده‌روی و ساختمانی توسعه‌یافته و ایمن، محیط زندگی ایده‌آل را برای سالمندان فراهم می‌کند. تمیزی شهر، کاهش سروصدا و افزایش فضاهای سبز بر سازگاری شهر با سن تأثیر دارد؛ وقتی شهرها محیطی پاک و سبز ایجاد می‌کنند به مکان‌های عالی برای ساکنان مسن‌تر تبدیل می‌شوند.

ساختمان‌های سازگار با سن، پیاده‌روها، گذرگاه‌های عابرپیاده ایمن و مکان‌های استراحت کافی از جمله نیازهایی است که باید توسط مسئولان شهر برآورده شود. خودروها و دوچرخه‌های پارک‌شده در گذرگاه‌ها خطرات ایمنی برای این گروه ایجاد می‌کند، چراغ‌های عابرپیاده که خیلی سریع تغییر می‌کند برای عابران پیاده مسن مناسب نیست و کمبود فضاهای استراحت سالمندان را از تردد در خیابان‌ها منصرف می‌کند.

احترام و شمول اجتماعی

جامعه فراگیر افراد مسن را تشویق می‌کند تا در زندگی اجتماعی، مدنی و اقتصادی شهر مشارکت بیشتری داشته باشند. برای ترویج احترام به سالمندان در شهرها نیاز به تسهیل تعاملات بین‌نسلی وجود دارد. آموزش در مورد سالمندی می‌تواند آگاهی عمومی در مورد نیازهای سالمندی و مسائل مرتبط با آن را در جامعه افزایش دهد تا مردم یاد بگیرند که از سالمندان خود قدردانی کنند، همچنین طرح‌ها و برنامه‌های اجتماعی سازگار با سن برای مشارکت دادن همه سالمندان در فعالیت‌هایی که تجربه دارند، می‌تواند آن‌ها را با جامعه درگیر کند و به آن‌ها کمک کند در جامعه خود احساس ارزشمندی کنند.

چستر بریتانیا با تلفیق خانه سالمندان خود با یک مهد کودک به نتایج موفقیت‌آمیز چشمگیری دست پیدا کرده است. کودکان روزها را در مهد کودک و نزدیک به سالمندان و شب‌ها را در کنار خانواده خود سپری می‌کنند. در این مدت هیچ مورد برنامه‌ریزی شده‌ای دخیل نیست، کارکنان تنها وظیفه نظارت به امور را برعهده دارند و یادگیری به‌صورت واقعی رخ می‌دهد. نتیجه این عمل برای کودکان، افراد مسن و حتی خانواده‌های آن‌ها بسیار چشمگیر و موفقیت‌آمیز بوده است و موجب ارتقای روحیه هر دو طرف شده است.

مشارکت مدنی و اشتغال

افراد مسن یک دارایی ارزشمند برای جامعه هستند و شهر و جامعه دوستدار سالمند فرصت‌های فراوانی را برای این افراد فراهم می‌کند. طیف وسیعی از فرصت‌های داوطلبانه و شغلی به اولویت‌ها، نیازها و مهارت‌های مختلف سالمندان پاسخ می‌دهد و احساس رضایت آن‌ها را افزایش می‌دهد. زیرساخت‌های شهری و حمل‌ونقل سازگار با سن، موانع فیزیکی را برطرف می‌کند که سالمندان در دسترسی به فرصت شغلی با آن مواجه می‌شوند. آموزش مداوم برای سالمندان به آن‌ها کمک می‌کند همچنان در جریان فناوری‌های روز باقی بمانند. فرصت‌های کارآفرینی راه دیگری برای حمایت از مشارکت سالمندان در نیروی کار و تضمین خودکفایی پایدار آن‌هاست.

کافه‌های تعمیر از جمله مکان‌هایی است که در آن‌ها، ساکنان به‌ویژه سالمندان بامهارت در یک جنبش بشردوستانه و داوطلبانه گرد هم می‌آیند و به تعمیر وسایل قدیمی می‌پردازند تا آن‌ها را رایگان در اختیار هم‌شهری‌های نیازمند خود قرار دهند. این مفهوم برای نخستین بار در آمستردام هلند شکل گرفت و پس از آن، طرفداران بی‌شماری را از سراسر جهان به اعمال اقدامات مشابه سوق داد. در این میان کشورهای بلژیک، آلمان، فرانسه، بریتانیا و ایالات متحده آمریکا بیشترین تعداد کافه‌های تعمیر را در خود جا داده است و روزانه تعداد بی‌شماری وسیله در آن‌ها توسط افراد بازنشسته تعمیر می‌شود.

ارتباطات و اطلاعات

می‌توان از فناوری برای انتشار سریع اطلاعات استفاده کرد و سالمندان را از رویدادها، اخبار و فعالیت‌های روز مطلع کرد، هرچند افراد مسن تمایل به دریافت اطلاعات از طریق رسانه‌های چاپی و روش‌های سنتی دارند. سازمان‌های مربوط باید اطمینان حاصل کنند که اطلاعات مربوط به مسائل سیاسی و اجتماعی به‌موقع و با روشی مؤثر در دسترس ایشان قرار بگیرد. در دسترس قرار دادن اطلاعات زمانی که افراد مسن کاهش توانایی بینایی و شنوایی را تجربه می‌کنند، موضوعی بسیار مهم است.