به گزارش خبرگزاری ایمنا، بی‌ثباتی اقتصاد چالش است که در عوامل فراوانی از جمله نوسان بازار ارز ریشه دارد، زیرا جهش‌های پیاپی و پردامنه نرخ ارز مشکلاتی همچون افزایش هزینه تولید، کاهش قدرت خرید و تحریک انتظارات تورمی را به همراه داشته و به بی‌ثباتی متغیرهای کلان اقتصادی و پیش‌بینی‌پذیر نبودن اقتصاد دامن زده است.
به گفته کارشناسان اقتصادی نوسانات مکرر و پردامنه نرخ ارز در اقتصاد ایران، ناشی از شوک‌هایی است که در اثر ناترازی و اختلال تجاری تحریک انتظارات تورمی به بازار ارز وارد می‌شود و عواملی همچون دسترسی آسان به ارز، ریسک ناچیز معاملات، بالا بودن گردش پول و سودآوری معاملات در بازار غیررسمی ارز در شرایط تحریک انتظارات تورمی، به افزایش معاملات غیرحقیقی و تشدید جهش نرخ ارز در این بازار دامن می‌زند.
ترور و تنش‌های منطقه‌ای نیز شوک‌های مقطعی در بازار ارز ایجاد می‌کند، اما بررسی نوسانات قیمت ارز در سال جاری نشان می‌دهد که این شوک‌ها مقطعی بوده است و بازار ارز حتی در نیم‌سال اول بازدهی منفی ایجاد کرده است.
بازار ارز از ابتدای سال جاری تاکنون با پنج بحران اساسی روبه‌رو بوده که پس از عملیات وعده صادق، شهادت رئیس‌جمهور، ترور اسماعیل هنیه، جنگ غزه و حملات اسرائیل به لبنان؛ شهادت سیدحسن نصرالله ششمین موقعیت بحرانی برای این بازار به شمار می‌آید که با تشدید تنش‌های منطقه‌ای موجب شد قیمت دلار که در کانال ۵۹ هزار تومان در نوسان بود، روند افزایشی در پیش بگیرد و وارد کانال ۶۰ هزار تومان شود.
در زمان شهادت اسماعیل هنیه در تهران، قیمت دلار در بازار تهران تا ۶۲ هزار تومان بالا رفت، اما پس از چند روز به کانال‌های ۵۹ هزار تومان بازگشت. تجربه سال‌های گذشته نیز نشان داده که تنش‌های سیاسی و منطقه‌ای، رشد قیمت ارز را به دنبال دارند، اما در چنین موقعیت‌هایی معاملات در بازار متوقف شده و معامله‌گران و فروشندگان خرید و فروشی انجام نمی‌دهند تا نرخ‌های هیجانی فروکش کند.
کاهش تلاطمات و کنترل بازار
حبیب قاسمی؛ نماینده مردم شهرضا در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگویی با اشاره به کاهش قابل توجه تلاطمات بازار ارز در یکی دو سال گذشته اظهار کرد: این موضوع ناشی از عملکرد بانک مرکزی در کنترل بازار است، هم‌زمان با حمله رژیم صهیونیستی به لبنان و شهادت سیدحسن نصرالله نیز بازار ارز وضعیت با ثباتی را تجربه کرد در حالی که در سال‌های پیش از این دوره تلاطم‌ها و جهش‌های قیمتی شدیدی را پس از اتفاقات سیاسی و نظامی تجربه می‌کردیم.
وی با اشاره به افزایش درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفتی و غیرنفتی در یک سال گذشته افزود: تأمین به موقع و مناسب همه نیازهای وارداتی دارو، کالاهای اساسی و دست پر بانک مرکزی در مداخله مؤثر بازار، مصداق بارز افزایش درآمدهای ارزی است که تأثیر بسزایی در مدیریت بازار ارز داشته است.
نماینده مردم شهرضا در مجلس با اشاره به تأثیر رخدادهای منطقه یا کشور بر افزایش نرخ ارز گفت: پس از هر اتفاق، نرخ ارز اندکی افزایش پیدا می‌کرد، اما این افزایش قیمت قابل مقایسه با تلاطم‌های سال‌های گذشته نبود، همچنین پس از چند روز متوقف می‌شد و بازار آرامش خود را پیدا می‌کرد و قیمت‌ها به ثبات می‌رسید.
قاسمی خاطرنشان کرد: کاهش تلاطم و ایجاد ثبات نسبی بازار ارز در یکی دو سال گذشته در حالی است که اتفاقات بزرگ امنیتی را در سطح منطقه داشتیم که هر یک از آن‌ها می‌توانست بازار ارز ما را تحت تأثیر شدیدترین نوسانات قرار دهد.
وی آخرین رخداد را مربوط به ترور شهید هنیه دانست و ادامه داد: با اینکه در ساعت ابتدایی پس از ترور قیمت ارز بالا رفت، اما با مدیریت خوبی که اعمال شد پس از چند روز آرامش به بازار بازگشت و اکنون نیز حادثه لبنان نمی‌تواند تأثیر شدیدی بر بازار بگذارد و قیمت‌ها را دچار التهابات پایدار کند، همان‌گونه که در روز گذشته شاهد کاهش نرخ بودیم.
تأمین انتظار متقاضیان ارز
حسین درودیان؛ تحلیلگر مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: وضعیت بازار ارز تابع عوامل انتظاری است، یعنی اینکه تصور متقاضیان اصلی ارز نسبت به در دسترس بودن ارز و عرضه ارز توسط بانک مرکزی چگونه است و هنگامی که تصور این باشد که عرضه ارز توسط بانک مرکزی سهل و هموار است، آن‌ها نیز تقاضای جدی به بازار آزاد وارد نمی‌کنند و قیمت ارز افزایش جدی پیدا نمی‌کند.
وی تصور متقاضیان از وضعیت عرضه ارز را بر اساس واقعیات دانست و افزود: متقاضیان ارز، وضعیت تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی را مورد ارزیابی قرار می‌دهند و فروش مناسب نفت به چین موجب شده در یکی دو سال اخیر وضعیت منابع ارزی کشور بهبود پیدا کند و بانک مرکزی بتواند منابع مورد نیاز متقاضیان را تخصیص دهد.
این تحلیلگر مسائل اقتصادی سیاست بانک مرکزی را موجب عرضه کامل ذخایر ارزی کشور دانست و توضیح داد: تا زمانی که جریان فروش نفت ما با طرف‌های و ارقام کنونی حتی شاید بیشتر ادامه داشته باشد می‌توانیم انتظار داشته باشیم که بازار ارز قابل کنترل باشد.
سهم عمده مصرف ارز برای واردات کالاهای اساسی
وی عمده تقاضای ارز را مربوط به واردات اقلام اساسی در کشور عنوان کرد و گفت: سهم بزرگی از منابع ارز برای کالاهای اساسی به‌ویژه خوراک دام، طیور و قطعات خودرو مصرف می‌شود.
درودیان با اشاره به نقش حوادث منطقه‌ای در ایجاد هیجان کاذب در قیمت‌ها افزود: با توجه به اینکه این اتفاق چندین بار در سال جاری رخ داده و جنگ غزه نیز از سال گذشته ادامه داشته به نظر می‌رسد که انتظارات متقاضیان نسبت به آینده بازار منفی نیست به عبارت دیگر نوع واکنش و رفتارهای سیاسی و اقتصادی مسئولان به گونه‌ای بوده که نگرانی جدی در این زمینه ایجاد نکرده است.
وی ادامه جریان صادرات نفت را به معنای تأمین ارز مورد نیاز کشور دانست و گفت: اطمینان افراد به تأمین ارز مورد نیاز و ثبات قیمت ارز دلیل اصلی کاهش نوسانات قیمت به شمار می‌آید، اما چشم‌انداز وضعیت بازار در نیمه دوم سال تا اندازه زیادی به نتیجه انتخابات آمریکا وابسته است و با توجه به مبهم بودن نتیجه انتخابات، هنوز نمی‌توان در این زمینه اظهار نظر کرد.
این تحلیلگر مسائل اقتصادی درباره گمانه‌زنی‌های مربوط به خروج سرمایه‌گذاران از بازار ارز اظهار کرد: این موضوع واقعیت ندارد، زیرا در حال حاضر شرایط مناسبی فراهم نیست و در صورتی که انتخابات آمریکا موجب ادامه کار حزب دموکرات شود، ممکن است سرمایه‌گذاران با روندی که در سه سال اخیر تجربه کردند تصمیم به خروج از بازار ارز بگیرند.
رشد ۲۰ درصدی درآمدهای ارزی
از سوی دیگر حمید حسینی، عضو هیئت مدیره اتاق بازرگانی ایران و عراق در گفت‌وگویی اظهار کرد: در سال‌های گذشته اثر اتفاقات سیاسی و امنیتی در بازار ارز زیاد بود و در حال حاضر نیز با رخدادهای سیاسی همچون شهادت سیدحسن نصرالله، اگرچه بازار ارز دچار نوسان می‌شود؛ اما دامنه تأثیرگذاری آن کم و موقتی است.
وی با اشاره به اتفاقات سیاسی یک سال و نیم اخیر در کشور و منطقه افزود: با وجود این اتفاقات تنش‌های شدیدی در بازار ارز رخ نداد که دلیل آن افزایش درآمدهای ارزی دولت و سیاست‌گذاری مناسب بانک مرکزی بوده است.
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که استفاده از منابع ارزی برای جبران ناترازی‌های اقتصادی، با گذشت زمان نرخ ارز را به عامل تعیین‌کننده انتظارات اقتصادی تبدیل کرده است
عضو هیئت مدیره اتاق بازرگانی ایران و عراق درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت را رو به افزایش دانست و گفت: ماهانه سه میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار از نفت درآمد داریم در حالی که در سال گذشته متوسط درآمد نفتی سه میلیارد دلار بوده؛ بنابراین رشد ۲۰ درصدی درآمدهای ارزی موجب افزایش ذخایر بانک مرکزی شده است.
وی افزایش قابل توجه عرضه ارز پتروشیمی‌ها در شش ماه نخست ۱۴۰۳ را نشان‌دهنده ذخایر خوب بانک مرکزی اعلام کرد و یادآور شد: به‌دلیل کاهش قیمت جهانی نفت، صادرات مواد پتروشیمی و مواد نفتی افزایش چشمگیری نداشته است با وجود این مشکلی در سمت تخصیص ارز از سمت بانک مرکزی وجود ندارد.
به گزارش ایمنا، کارشناسان اقتصادی بر این باورند که استفاده از منابع ارزی برای جبران ناترازی‌های اقتصادی، با گذشت زمان نرخ ارز را به عامل تعیین‌کننده انتظارات اقتصادی تبدیل کرده است. راهکار این مسئله نیز انتقال لنگر انتظارات از نرخ ارز به متغیرهای پولی با توسعه بازارهای مالی و اعتباری و اجرای مداخلات هدفمند ارزی در بازار برای ایجاد یک دوره بلندمدت ثبات ارزی است به‌طوری که در نهایت تنها پول ملی و اوراق مبتنی بر پول ملی به ذخیره ارزش تبدیل شود و موارد دیگر از جمله ارز این کارکرد را در اقتصاد نداشته باشد.
نظر شما