به گزارش خبرگزاری ایمنا، روز ملی نخبگان در ایران به پاسداشت تلاش‌ها و دستاوردهای نخبگان علمی کشور اختصاص دارد. این روز به منظور تأکید بر اهمیت و نقش نخبگان در توسعه علمی، فناوری و پیشرفت‌های گوناگون تعیین شده است. تاریخچه این روز به زمانی بازمی‌گردد که دولت و نهادهای علمی کشور، به‌ویژه بنیاد ملی نخبگان، تصمیم گرفتند تا برای تشویق و ارج نهادن به استعدادهای برتر و نخبگان علمی، روزی ویژه در تقویم تعیین کنند. این روز به‌عنوان فرصتی برای تجلیل از نخبگان و برجسته‌سازی اهمیت آن‌ها در جامعه در نظر گرفته شده است.
یکی از شخصیت‌های برجسته علمی کشور که در زمره نخبگان قرار دارد، دکتر شروان فکری‌ارشاد است. او جزو دو درصد برتر دانشمندان جهان شناخته می‌شود و نقش بسزایی در ارتقای سطح علمی کشور داشته است. فکری‌ارشاد، استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد با مدرک دکترای تخصصی در رشته مهندسی کامپیوتر گرایش هوش مصنوعی، با سابقه علمی درخشان خود، توانسته است در حوزه‌های مختلف پژوهشی و علمی، به‌ویژه در زمینه‌های علمی‌پژوهشی بین‌المللی، به دستاوردهای چشمگیری برسد.
قرار گرفتن در فهرست دو درصد برتر دانشمندان جهان نشانه‌ای از تأثیرگذاری و کیفیت بالای پژوهش‌ها و تحقیقات او است. سوابق علمی فکری‌ارشاد شامل تألیف مقالات علمی متعدد در مجلات معتبر بین‌المللی، مشارکت در پروژه‌های علمی بزرگ و ارائه نظریات نوآورانه در حوزه تخصصی خود می‌شود. پژوهش‌های او در زمینه‌های علمی نوین، تأثیر قابل توجهی بر پیشرفت‌های علمی داشته و توانسته است به‌عنوان یک چهره برجسته علمی در سطح ملی و بین‌المللی شناخته شود. روز ملی نخبگان فرصتی است تا دستاوردهای دانشمندان و نخبگان همچون فکری‌ارشاد به جامعه معرفی و از تلاش‌های آنان تقدیر شود.
در این روز، همایش‌ها و رویدادهای مختلفی با حضور نخبگان علمی و مسئولان کشوری برگزار می‌شود که طی آن از نخبگان برجسته کشور تجلیل می‌شود، حضور افرادی همچون فکری‌ارشاد در این عرصه‌ها، نه‌تنها موجب افتخار کشور است، بلکه الگویی برای نسل‌های آینده و دانشجویان مشتاق به علم و پژوهش فراهم می‌آورد. در نهایت، توجه به نخبگان و حمایت از آن‌ها، به‌ویژه در روز ملی نخبگان، نقش مهمی در پیشبرد اهداف علمی و فناوری کشور دارد و آینده علمی ایران به بهره‌مندی از ظرفیت‌های چنین افرادی بستگی دارد.
وی تاکنون در حوزه تحصیلی خود، بیش از ۴۰ مقاله ISI و Scopus به‌عنوان نویسنده اول یا نویسنده مسئول به چاپ رسانده و بر اساس گزارش سالیانه دانشگاه استنفورد، برای سومین سال پیاپی در جمع دو درصد دانشمند برتر دنیا قرار گرفته است. معیارهایی همچون میزان استنادات به مقالات، شاخص h-index در این ارزیابی ملاک قرار داده شده است.
کاربردهای سالم هوش مصنوعی باید به هر دو قشر اساتید و دانشجویان آموزش داده شود
شروان فکری‌ارشاد، هیئت علمی دانشگاه آزاد نجف‌آباد درباره عواملی که موجب شد به این حوزه وارد شود به خبرنگار ایمنا می‌گوید: تأثیرگذاری و تنوع تحقیقاتی، عوامل اصلی در انتخاب این رشته بوده است. دامنه تحقیقات و تأثیرگذاری هوش مصنوعی بر زندگی بشر به شدت گسترده است. از مقطع کارشناسی ارشد با حضور در نخستین جلسات دروس تخصصی این علاقه شکل گرفت و امروز به شدت از انتخاب خود راضی هستم.
وی درباره پتانسیل هوش مصنوعی برای ایجاد تحول در آینده می‌افزاید: به واسطه تعریف هوش مصنوعی که تلاشی برای مدل کردن قدرت تصمیم‌گیری انسان است، تا زمانی که مسئله‌ای برای انسان وجود دارد، هوش مصنوعی نیز کاربرد خواهد داشت، همچنین شایان ذکر است که مباحثی همچون یادگیری عمیق، بینایی ماشین، یادگیری ماشین، پردازش زبان طبیعی و پردازش سیگنال از یکدیگر جدا نبوده و در مسائل واقعی به ترکیبی از آن‌ها نیاز است. بنده به واسطه تخصص خود که در زمینه شناسایی الگو، یادگیری عمیق و بینایی کامپیوتر است، در این حوزه تحقیقات بیشتری داشته و در چند سال اخیر نیز تحقیقات خود را در دو حوزه پزشکی و موتورهای جستجوی تصویری متمرکز کرده‌ام.
هیئت علمی دانشگاه آزاد نجف‌آباد درباره وضعیت توسعه هوش مصنوعی در ایران می‌افزاید: در چند سال اخیر توجه به هوش مصنوعی به شدت افزایش پیدا است و بخش بزرگی از ارکان جامعه به تأثیر هوش مصنوعی بر زندگی بشر در دهه‌های آینده پی برده‌اند. امروزه اساتید و دانشجویان بسیار توانمندی در کشور ما در این حوزه تحقیق می‌کنند که دارای دانش ذاتی و اکتسابی بالایی هستند. در حوزه‌هایی همچون تشخیص پزشکی، سامانه‌های هوشمند، صنایع و کارخانه‌جات مختلف، هواشناسی، تولید تجهیزات پزشکی و حتی تفریحات و سرگرمی از انواع سیستم‌های هوشمندی استفاده می‌شود که بعضی تا صددرصد تولید داخل کشور هستند.
فکری‌ارشاد در مورد پروژه‌های مشترک بین دانشگاه نجف‌آباد و سایر نهادهای علمی یا صنعتی در ایران برای توسعه هوش مصنوعی ادامه می‌دهد: از شش سال گذشته که مدیر گروه تحصیلات تکمیلی دانشکده کامپیوتر بوده‌ام تاکنون که به‌عنوان مدیر کل حوزه ریاست در این دانشگاه فعالیت می‌کنم، برای دومین سال پیاپی دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد میزبان دبیرخانه کنسرسیوم هوش مصنوعی کشور است، همچنین به واسطه پارک علم و فناوری و مرکز تحقیقات کلان داده که در این دانشگاه مستقر هستند، تاکنون پروژه‌های متعددی در سطح استانی و ملی در حوزه هوش مصنوعی توسط دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد به انجام رسیده است. امروزه اساتید این دانشگاه تحقیقات متعددی را با همکاری اساتید بنام از سایر کشورهای توسعه یافته دنیا انجام می‌دهند که این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده توانمندی دانشمندان ایرانی در این حوزه نسبت به سایر کشورها باشد.
وی می‌گوید: کاربردهای سالم هوش مصنوعی باید به هر دو قشر اساتید و دانشجویان آموزش داده شود. به واقع امروزه برخی از افراد تنها از هوش مصنوعی برای تسهیل کارهایی استفاده می‌کنند که شاید کاربرد صحیح تلقی نشود. به‌عنوان مثال، اگر دانشجویی بخواهد بخش بزرگی از برنامه‌نویسی پروژه خود را به کمک هوش مصنوعی انجام دهد، در این صورت دانشجو برنامه‌نویسی را به خوبی فرا نمی‌گیرد و در نهایت چگونه می‌تواند در آینده همان سیستم هوشمندی که قابلیت برنامه‌نویسی دارد را رشد و توسعه دهد. به عبارت دیگر، در قشر دانشگاهی و به‌ویژه رشته‌های فنی‌مهندسی نباید هوش مصنوعی به‌عنوان یک ابزار دیده شود، بلکه باید ماهیت آن شناخته شده و مانع از دریافت تعالیم عادی سرفصل‌های آموزشی نشود. در کنار این موضوع، اساتید هم باید با شناخت ابزارهای رایج این فرایند را مدیریت کنند. به‌عنوان یک جمله کلیدی، هوش مصنوعی نباید قشر دانشگاهی را به تکنسین عادی سیستم‌ها تبدیل کند.
هیئت علمی دانشگاه آزاد نجف‌آباد اضافه می‌کند: دانشجویان علاقه‌مند به حوزه هوش مصنوعی دو دسته هستند؛ دسته اول دانشجویانی هستند که قصد استفاده از هوش مصنوعی برای انجام ایده‌ها و پروژه‌های خود را دارند. به این دسته از دانشجویان لازم است که ابتدا آموزش‌های اولیه در رابطه با مفاهیم هوش مصنوعی و یادگیری ماشین را ببینند و در ادامه مسیر نیز با همکاری دانشجویان در رشته‌های مرتبط همچون مهندسی کامپیوتر، وارد فاز اجرای پروژه‌ها شوند. این موضوع موجب می‌شود که دانشجو دچار فرسایش نشده و کار تیمی هم سریع‌تر پیش برود. این دسته از دانشجویان از ابزارهای هوش مصنوعی تنها برای پیشبرد ایده‌ها و نوآوری استفاده کنند، نه اینکه هوش مصنوعی تنها انجام تمرین‌های کلاسی یا عملی را برای آن‌ها تسهیل کند و مانع از درک مفاهیم درسی آن‌ها شود. دسته دوم دانشجویانی هستند که می‌خواهند در لایه‌های هوش مصنوعی تحقیق کرده و به توسعه سیستم‌ها بپردازند. به این دسته از دانشجویان توصیه اکید دارم که توانمندی برنامه‌نویسی خود را تقویت کنند و سعی کنند هر لحظه با مطالعه مقالات علم خود را به روز کنند. سرعت ایده‌پردازی و توسعه الگوریتم‌ها در دنیای هوش مصنوعی به شدت بالا است و اگر مداوم به‌روزرسانی مطالب درسی انجام نشود، از دیگران عقب می‌افتند.
فکری‌ارشاد درباره استارتاپ‌هایی که در زمینه هوش مصنوعی در ایران در حال رشد هستند، اظهار می‌کند: اکثر استارت‌آپ‌ها در ایران بیشتر به واسطه نیاز مخاطب شکل گرفته‌اند که البته در دنیای امروز فرایند صحیحی است. توصیه من به استارت‌آپ این است که علاوه‌بر حل مسائل به عمق هوش مصنوعی و مفاهیم کلیدی آن همچون فلسفه هوش مصنوعی و نحوه تعریف مسائل هم توجه کنند تا تحقیقات آن‌ها بتواند تأثیرگذاری دو چندانی در سطوح جهانی داشته باشد.
وی درباره موانع تحقیق و توسعه در زمینه هوش مصنوعی در ایران ادامه می‌دهد: به‌طور اصولی در هر حوزه‌ای، امکان دارد که موانعی برای تحقیقات و توسعه وجود داشته باشد، اما مانع اصلی را اعتماد و اعتقاد جامعه و برخی مسئولان به این حوزه از دانش میدانم. به‌عنوان مثال در زمینه‌های پزشکی تحقیقاتی به شدت کاربردی تاکنون انجام شده است که هنوز به همین دلیل به بطن جامعه نرسیده است. توسعه زیر ساخت‌های سخت افزاری مانع دومی است که می‌تواند فرایند توسعه نرم‌افزارها و سیستم‌های هوشمند را تا حدی کند کنَد. البته طی چند سال اخیر اتفاقات خوبی در حوزه فرهنگ‌سازی و حتی توسعه سخت‌افزاری رخ داده است که باید با قدرت دنبال شود.
خبرنگار: مریم ترکزاد
نظر شما