به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، حس تعلق به جامعه نقش مهمی در همبستگی اجتماعی میان شهروندان دارد. زمانی که افراد احساس تعلق به محیط داشته باشند، تمایل بیشتری برای شرکت در فعالیت‌های اجتماعی و حمایت از ابتکارات محلی دارند. ارائه فضاهای شهری که ارتباط بین شهروندان با یکدیگر و با محیط را گسترش دهد، راهکاری ضروری برای ایجاد شهرهای پویا و پایدار است.
طراحی شهری به‌عنوان یک فرایند پیچیده علاوه‌بر ایجاد زیرساخت‌های فیزیکی، به نیازهای اجتماعی و فرهنگی ساکنان نیز توجه دارد و با ایجاد فضاهای عمومی امکان برقراری و گسترش تعاملات اجتماعی را فراهم می‌کند. یکی از مهم‌ترین اهداف ساخت فضاهای عمومی ارتقای حس تعلق در جامعه است که جوامع را قادر می‌سازد تا به‌عنوان یک واحد اجتماعی با یکدیگر تعامل داشته باشند و به نوبه خود منجر به ارتقای کیفیت زندگی و تقویت هویت فرهنگی و اجتماعی شهروندان می‌شود.
تجسم مجدد فضاهای شهری برای اولویت دادن به تجربه انسانی، تقویت برابری اجتماعی و پذیرش اصول طراحی پایدار از اهمیت بسیاری برخوردار است. شهرها می‌توانند با ترکیب عناصری همچون برنامه‌ریزی مبتنی‌بر محله، اماکن منتخب، مفهوم محله‌های عمودی و ملاحظات مربوط به سلامت انسان و برابری اجتماعی، به محیط‌های پر جنب و جوش، فراگیر و جذاب تبدیل شوند.
هرچند شهرها به‌طور معمول به‌عنوان مراکز تجارت، فرهنگ و اجتماع عمل می‌کنند، اما داشتن رویکرد سنتی در توسعه شهری می‌تواند محیط‌های عمومی هدفمند و درنتیجه شهرهای فراگیر و قابل زندگی ایجاد کند که رفاه و رضایت همه اعضای جامعه را در اولویت قرار می‌دهد. یکی از مؤثرترین راه‌ها برای تقویت حس تعلق از طریق مشارکت جامعه در فرایند طراحی شهری است. با جلب نظر ساکنان در برنامه‌ریزی و توسعه فضاهای عمومی، اطمینان حاصل می‌شود که این فضاها پاسخگوی نیازهای شهروندان است و هویت‌های فرهنگی جامعه را منعکس می‌کند.
فرایندهای طراحی جامعه‌محور، اعتمادی بین دولت‌های محلی و ساکنان ایجاد کرده و کیفیت زندگی را افزایش می‌دهد. یک مثال بارز از طراحی شهری مشارکتی برای زیباسازی شهر پروژه «های‌لاین» نیویورک است؛ مسیر ریلی که با کمک ساکنان محلی به یک پارک عمومی تبدیل شد. این پروژه نشان داد که چگونه مشارکت جامعه می‌تواند منجر به تحولات موفق شهری شود که بر استفاده عمومی تمرکز دارد.
نقش هنر و فرهنگ در ارتقای حس تعلق به جامعه
هنر به‌عنوان یک ابزار قدرتمند، می‌تواند به ایجاد حس تعلق و ارتقای این حس در میان افراد کمک کند. نصب‌های هنری عمومی، نقاشی‌های دیواری و برگزاری برنامه‌های هنری می‌تواند فضاهای بی‌روح را به مراکز فرهنگی زنده و پررنگ تبدیل کند. فعالیت‌های فرهنگی و هنری با باز کردن فضاهای گفت‌وگو و تبادل نظر، مرزهای زبانی و احساسی را از میان برداشته و ارزش‌های مشترکی همچون عدالت و تعلق به جامعه را تقویت می‌کند.
هنر نه‌تنها می‌تواند به‌عنوان یک شیوه ابراز وجود در برابر نابرابری‌های اجتماعی عمل کند، بلکه می‌تواند به‌عنوان یک ابزار آموزشی برای گسترش آگاهی در زمینه‌های مختلف از جمله مسائل مربوط به عدالت اجتماعی و پایداری مورد استفاده قرار گیرد. به‌عنوان مثال، اجرای پروژه‌های هنری در فضاهای عمومی می‌تواند توجه مسئولان شهری را به مشکلات اجتماعی موجود جلب و به ایجاد یک گفت‌وگوی اجتماعی ثمربخش بین ساکنان کمک کند.
شهرهای پایدار و عادلانه فعالیت‌های فرهنگی، هنری و خلاقانه را ترویج می‌دهند که بر موانع کلامی و احساسی غلبه می‌کند و ارزش‌های مشترکی همچون عدالت و تعلق به جامعه ایجاد می‌کند. گنجاندن هنر در طراحی شهری می‌تواند به‌عنوان کاتالیزوری برای مشارکت اجتماعی عمل کند و ساکنان را تشویق کند تا هویت و روایت‌های خود را ابراز کنند که نتیجه آن شناخت و درک عمیق‌تر پیچیدگی‌های جامعه است.
نقاشی دیواری در فیلادلفیا
برنامه نقاشی دیواری فیلادلفیا مثال خوبی از این موضوع است که چگونه هنر عمومی می‌تواند جوامع را متحد کند. این پروژه که در سال ۱۹۸۴ راه‌اندازی شد، بیش از چهار هزار نقاشی دیواری را در سراسر شهر ایجاد کرد که منعکس‌کننده میراث فرهنگی متنوع آن است. با شرکت هنرمندان و ساکنان محلی در فرایند ساخت نقاشی دیواری، این برنامه ارتباطات میان اعضای جامعه را تقویت کرد و حس افتخار و تعلق به جامعه را در میان آنها تقویت کرد.
ساماندهی میدان راسینی در بولونیا
پروژه ساماندهی و سبزسازی میدان راسینی در بولونیا که با همکاری شهرداری بولونیا، دانشگاه بولونیا و مؤسسه نوآوری شهری انجام شد، میدان تاریخی شهر را که پیش از این به‌عنوان پارکینگ استفاده می‌شد، به یک منطقه دائمی پیاده‌روی تبدیل کرده است. ایده ابتدایی برای سبزسازی میدان راسینی در آزمایشگاه مشارکتی U-Lab و با مشارکت بیش از ۲۵۰ نفر شکل گرفت. گروهی از دانشجویان دانشگاه طراحی پروژه را بر عهده گرفتند و در تابستان ۲۰۲۰ یک فرش سبز موقتی در این میدان نصب شد که با استقبال وسیعی از مردم روبه‌رو شد.
روزانه ۲۷ هزار نفر از این میدان بازدید می‌کردند و این میدان سریع به فضایی برای تجمع و تعاملات اجتماعی تبدیل شد. با توجه به تأثیرات مثبت زیست‌محیطی و اجتماعی، شهرداری تصمیم به تغییر کاربری دائمی این میدان و اختصاص آن برای پیاده‌روی گرفت. این پروژه نه‌تنها در کاهش تأثیرات محیط‌زیستی کمک کرد، بلکه گام بزرگی در جهت تقویت حس تعلق و شمول اجتماعی بود که احترام به جوامع محلی را نشان می‌داد.
برنامه‌ریزی شهرهای محله‌محور
برنامه‌ریزی محله‌محور مزایای متعددی را برای شهرها به ارمغان می‌آورد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به تقویت حس هویت و تعلق در میان شهروندان، توسعه اقتصادی محلی، ارتقای انسجام اجتماعی و مشارکت معنادار شهروندان در جامعه اشاره کرد. ایجاد محله‌های متمایز از طریق طراحی و مشارکت اجتماعی شامل ترکیب فرهنگ، تاریخ و عناصر معماری محلی، درگیر کردن ساکنان در فرایند برنامه‌ریزی و طراحی و ایجاد امکانات رفاهی و فضاهای عمومی برای محله است.
این رویکرد، انسجام اجتماعی و برابری را با حمایت از مشاغل و کارآفرینان محلی، افزایش دسترسی به خدمات و امکانات ضروری و رسیدگی به نابرابری‌های اجتماعی‌اقتصادی ارتقا می‌دهد. شهرهای بزرگ در واقع محله‌هایی هستند که با دقت انتخاب و سازماندهی شده و به شیوه‌ای معنادار ارائه شده‌اند که تجربه انسانی را از طریق زیبایی‌شناختی و مکان‌سازی در اولویت قرار می‌دهند.
در واقع، جوامع بزرگ محیط‌هایی هستند که پرورش این تجربیات شامل طراحی برای محیط‌هایی قابل پیاده‌روی و تغییر اولویت از خودرو به مردم است و امکانات فرهنگی، هنری و رفاهی را برای استقبال از عموم در خود جای داده است؛ مکان‌هایی صمیمی در جامعه که دارای معنا و اصالت هستند. ارائه محیط‌های مدیریت‌شده، تنها با تشویق همکاری بین سهامداران مختلف و مشارکت اعضای جامعه به دست می‌آید.
درگیر کردن برنامه‌ریزان شهری، معماران، توسعه‌دهندگان و جوامع در یک فرایند مشارکتی، متعادل کردن اهداف اقتصادی با ملاحظات اجتماعی و زیست‌محیطی و اعمال نفوذ مشارکت عمومی‌خصوصی برای رسیدن به هدف فراگیری در شهرها ضروری است. تحقق یک جامعه مدیریت‌شده مستلزم ایجاد انگیزه در طراحی پایدار، انعطاف‌پذیر و فراگیر از طریق ترکیب شیوه‌های ساختمان سبز و فناوری‌های پایدار، طراحی برای انعطاف‌پذیری و سازگاری و تضمین دسترسی و فراگیری برای همه ساکنان است تا محله‌ای دوست‌داشتنی برای همه افراد ایجاد شود.
فضاهای سبز و تقویت حس تعلق
فضای سبز عنصر حیاتی طراحی شهری است که به‌طور قابل‌توجهی بر سلامت روانی و جسمی ساکنان تأثیر می‌گذارد. پارک‌ها، باغ‌ها و دیگر نواحی طبیعی فرصت‌هایی را برای تفریح، استراحت و تعامل اجتماعی فراهم می‌آورد و حس تعلق به جامعه را در شهروندان تقویت می‌کند. دسترسی به فضاهای سبز منجر به کاهش استرس، بهبود حالت روحی و افزایش همبستگی اجتماعی می‌شود و رفاه و پیوندهای میان ساکنان را تقویت می‌کند.
جوامع کم‌درآمد غالباً به‌طور نامتناسبی تحت تأثیر چالش‌های زیست‌محیطی از جمله دسترسی ناکافی به فضاهای سبز و قرارگیری در معرض آلودگی قرار دارند. گسترش فضاهای سبز در این جوامع به این نابرابری‌ها می‌پردازد و با کمک گرفتن از مزایایی که محیط‌های طبیعی برای سلامت جسم و روان افراد دارد، به گسترش یکپارچه شهری جامع و پایدار کمک می‌کند.
بولونیا
شهر بولونیا، یکی از میدان‌های مرکز شهر این تاریخی را با عنوان پیازا روسینی، به یک منطقه پیاده‌روی دائمی تبدیل کرده است و کاربری سابق خود را به عنوان پارکینگ کنار گذاشته است. این ابتکار توسط شهرداری بولونیا و دانشگاه بولونیا انجام شد. ایده اولیه سبز کردن پیازا روسینی در تلاش برای احیای ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی میدان در آزمایشگاه مشارکتی U-Lab با حضور بیش از ۲۵۰ شرکت‌کننده در سال ۲۰۱۸ مطرح شد. این پروژه و یک فرش سبز به طور موقت در تابستان ۲۰۲۰ نصب شد که با حضور متوسط روزانه ۲۷ هزار بازدیدکننده، این منطقه به عنوان فضای تجمع با استقبال بالایی روبه‌رو مواجه شد. با توجه به اثرات مثبت زیست‌محیطی و اجتماعی، شهرداری تصمیم گرفت برای پیازا روسینی کاربری پیاده‌روی را دائمی کند.
شهرهای بزرگ، محله‌های عمودی
کمبود زمین در شهرهای بزرگ منجر به رشد ساختمان‌های بلندمرتبه شده است که دربر گیرنده فضاهای اداری عمودی، ساختمان‌های مسکونی، برج‌های با کاربری مختلط است. برنامه‌ریزان و طراحان این شهرهای بزرگ فرصتی در اختیار دارند تا با گنجاندن ویژگی‌های طراحی همچون سبک‌های معماری، نقوش فرهنگی و نمادگرایی که هویت، فرهنگ و تاریخ جامعه را منعکس می‌کند، محله‌ها را به صورت عمودی تعریف و گسترش دهند و فضاهای مشترک و امکانات رفاهی را برای تعامل و مشارکت اجتماعی در ساختمان‌های بلندمرتبه ایجاد کنند.
این رویکرد طراحی، محله‌های عمودی را ترویج می‌دهد و رویدادها و فعالیت‌های اجتماعی را برای ساکنان ساختمان‌ها و محله‌های شهری بزرگ‌تر تسهیل می‌کند. ترکیب عناصر مناسب در مکان‌های شهری می‌تواند به توسعه یک شهر پر رونق کمک کند. با تنوع بخشیدن به کارایی مکان‌ها و فعالیت‌های داخل یک برج، فضاهایی فعال و جذابی در طول روز و شب ایجاد می‌شود که به بافت شهری سرزندگی و نشاط می‌بخشد و برج را به مقصدی ارزشمند برای ساکنان، کارکنان و بازدیدکنندگان تبدیل می‌کند.
ماهیت افزودنی عناصر برنامه‌ای در برج‌های بلند، تجربه ۲۴ ساعته شهر را غنی می‌کند. با گنجاندن عملکردهای متنوع همچون فضاهای مسکونی، تجاری، تفریحی و فرهنگی در داخل برج، به یک مرکز چند منظوره تبدیل می‌شود که نیازها و ترجیحات مختلف جامعه را برآورده می‌کند. افزودن فضاهای عمومی از جمله محیط‌های آموزشی، سالن‌های ورزشی، مراکز بهداشت، سالن اجتماع و تئاتر تضمین می‌کند که همیشه اتفاقی در جریان است و حس تعلق و تجربه مشترک را در این محله‌های عمودی تقویت می‌کند.
توسعه یکپارچه ساختمان‌ها در سنگاپور
سنگاپور با تعهد خود به فضای سبز و ساختمان‌های پایدار، پیشرفت قابل‌توجهی در افزایش سلامت و رفاه شهروندان و به تبع آن تقویت حس تعلق به جامعه داشته است. به سفارش هیئت مسکن و توسعه سنگاپور، آپارتمان‌هایی با متراژ متوسط در شهر توسعه یافته است که از بیرون شبیه یک ساختمان معمولی است اما داخل آن فروشگاه، رستوران و محیط‌های اجتماعی گسترده و روی پشت‌بام، باغ‌های شگفت‌انگیزی وجود دارد؛ یک مزرعه شهری که ساکنان ساختمان می‌توانند گیاهان، سبزیجات و میوه‌های خود را در آن پرورش دهند.
باغ‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده است که برای همه افراد در دسترس باشد و تراس‌های دلپذیر آن محیطی است که ساکنان را به ملاقات، معاشرت، نشستن و گپ زدن تشویق می‌کند. علاوه‌بر این، یک مرکز پزشکی، یک مرکز برنامه‌های اجتماعی و یک فضای عمومی در طبقه همکف برای ساکنان و عموم وجود دارد. این طرح توسعه برای اسکان افراد در هر سنی مناسب است اما تمایل زیادی به پذیرایی از نسل قدیمی‌تر و سکونت افراد سالمند دارد.
نظر شما