سهم ناچیز کشورهای در حال توسعه در گسترش انرژی‌های تجدید پذیر

به گزارش خبرگزاری ایمنا و به نقل از وزارت نیرو، در شرایطی که هزینه‌های گزاف، مانع از تأمین مالی پروژه‌های جدید، به ویژه در اقتصادهای نوظهور و در حال توسعه می‌شود، هزینه‌های جهانی برای فناوری‌های انرژی پاک و زیرساخت‌های وابسته به آن، در مسیر رسیدن به ۲ تریلیون دلار در سال ۲۰۲۴ است.

بر اساس گزارش جدید آژانس بین‌المللی انرژی، علی‌رغم فشارها بر تأمین مالی، سرمایه‌گذاری جهانی در انرژی‌های پاک تقریباً به دو برابر میزان مصرف سوخت‌های فسیلی در سال ۲۰۲۴ خواهد رسید که این امر به بهبود زنجیره‌های تأمین و کاهش هزینه‌های فناوری‌های پاک کمک خواهد کرد.

انتظار می‌رود کل سرمایه گذاری انرژی در سراسر جهان در سال ۲۰۲۴ برای اولین بار از مرز ۳ تریلیون دلار فراتر رود و حدود ۲ تریلیون دلار آن به سمت فناوری‌های پاک از جمله انرژی‌های تجدید پذیر، وسایل نقلیه الکتریکی، انرژی هسته‌ای، بهسازی و توسعه شبکه‌های انتقال، ذخیره سازی، سوخت‌های کم آلاینده، بهبود بهره‌وری و مقابله با گرما اختصاص یابد.

بر اساس آخرین ویرایش گزارش سالانه IEA، زغال سنگ، گاز و نفت تنها یک سوم از سرمایه گذاری انرژی باقی مانده را شامل می‌شوند، چیزی کمتر از ۱ تریلیون دلار! نکته اینجاست که در سال ۲۰۲۳، سرمایه‌گذاری ترکیبی در برق و شبکه‌های تجدید پذیر برای اولین بار از میزان مصرف سوخت‌های فسیلی پیشی گرفت!

اگرچه سرمایه گذاری‌های عمده هند و برزیل سبب شده تا آمار و ارقام هزینه کرد در انرژی‌های پاک در اقتصادهای نوظهور، برای اولین بار از ۳۰۰ میلیارد دلار فراتر رود اما این سهم ۱۵ درصدی از کل سرمایه گذاری‌های جهانی، حاکی از عدم تعادل و کمبودهای عمده در جریان سرمایه گذاری انرژی در این کشورهاست. بنابراین سهم کشورهای در حال توسعه، در سرمایه گذاری انرژی پاک، هنوز پایین است، کشورهایی که هزینه بالای سرمایه گذاری مانع از توسعه پروژه‌های جدید در آنها می‌شود.

سرمایه‌گذاری در انرژی پاک رکوردهای جدیدی را حتی در شرایط چالش‌برانگیز اقتصادی به ثبت می‌رساند و تحرکات نوین در اقتصاد جهانی انرژی را برجسته می‌کند. فاتح بیرول، مدیر اجرایی آژانس بین‌المللی انرژی گفت: امروز به ازای هر یک دلار که برای سوخت‌های فسیلی مصرف می‌شود، تقریباً دو دلار در انرژی پاک سرمایه‌گذاری می‌شود. باید اضافه کرد که افزایش هزینه‌های انرژی پاک با اقتصاد قوی، کاهش مداوم سایر هزینه‌ها و ملاحظات امنیت انرژی پشتیبانی می‌شود. اما برای اینکه اقتصادهای بزرگ به رقابت در کسب مزیت در زنجیره‌های تأمین انرژی پاک ترغیب شوند، باید اقدامات بیشتری به منظور اطمینان از بازگشت این سرمایه وجود داشته باشد. این اطمینان سبب می‌شود تا سرمایه گذاری در کشورهایی که بیشتر به این انرژی نیازمندند انجام شود. این سرمایه گذاری به ویژه در اقتصادهای در حال توسعه مورد نیاز است که امروزه دسترسی به انرژی مقرون به صرفه، پایدار و مطمئن در آنها، وجود ندارد.

زمانی که توافق پاریس در سال ۲۰۱۵ منعقد شد، سرمایه گذاری ترکیبی در انرژی‌های تجدید پذیر و هسته‌ای برای تولید برق دو برابر مقدار سرمایه گذاری در صرف انرژی با سوخت فسیلی بود. این گزارش نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۴، این میزان به ده برابر افزایش خواهد یافت و PV خورشیدی منجر به تحول در بخش برق می‌شود.
در حال حاضر سرمایه گذاری در این بخش بیشتر از سرمایه گذاری در سایر فناوری‌های تولید برق است. برای مثال سرمایه گذاری در PV خورشیدی در سال ۲۰۲۴ به ۵۰۰ میلیارد دلار افزایش یافت زیرا کاهش قیمت ماژول‌ها باعث سرمایه گذاری‌های جدید می‌شود.

چین قرار است بیشترین سهم سرمایه گذاری در انرژی پاک را در سال ۲۰۲۴ به خود اختصاص دهد که به ۶۷۵ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. این امر ناشی از تقاضای داخلی قوی در سه صنعت به ویژه خورشیدی، باتری‌های لیتیومی و وسایل نقلیه الکتریکی است. اروپا و ایالات متحده با سرمایه گذاری در انرژی پاک به ترتیب ۳۷۰ میلیارد دلار و ۳۱۵ میلیارد دلار به دنبال چین هستند. این سه اقتصاد بزرگ به تنهایی بیش از دو سوم سرمایه‌گذاری جهانی انرژی پاک را تشکیل می‌دهند که تفاوت‌های موجود در جریان سرمایه بین‌المللی انرژی را روشن می‌سازد.

پس از افزایش مشابه در سال ۲۰۲۳، انتظار می‌رود سرمایه‌گذاری جهانی بالادستی نفت و گاز در سال ۲۰۲۴ به میزان ۷ درصد افزایش یافته و به ۵۷۰ میلیارد دلار برسد. رشد هزینه‌ها در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ عمدتاً توسط شرکت‌های ملی نفت در خاورمیانه و آسیا صورت می‌گیرد. این گزارش نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در نفت و گاز در سال ۲۰۲۴ به طور کلی با سطوح تقاضا که در سال ۲۰۳۰ در نظر گرفته شده است، همسو است. اما این رشد بسیار بالاتر از سناریوهای پیش‌بینی‌شده ای است که اهداف آب و هوایی ملی یا جهانی را هدف قرار می‌دهند.

بر اساس این گزارش، سرمایه‌گذاری انرژی پاک توسط شرکت‌های نفت و گاز در سال ۲۰۲۳ به ۳۰ میلیارد دلار رسید که تنها ۴ درصد از کل هزینه‌های سرمایه‌ای صنعت را تشکیل می‌دهد. در همین حال، سرمایه گذاری زغال سنگ همچنان در حال افزایش است و بیش از ۵۰ گیگاوات برق بدون کاهش سوخت زغال سنگ در سال ۲۰۲۳ تصویب شد که بالاترین میزان آن از سال ۲۰۱۵ است.

علاوه بر چالش‌های اقتصادی، توسعه شبکه‌ها و ذخیره‌سازی برق محدودیت مهمی در انتقال انرژی پاک بوده است. اما سرمایه گذاری در شبکه‌ها در حال افزایش است و قرار است در سال ۲۰۲۴ به ۴۰۰ میلیارد دلار برسد. در کشورهای آمریکای لاتین نیز، سرمایه گذاری در باتری ذخیره سازی در حال افزایش است و با کاهش بیشتر هزینه‌ها به ۵۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ می‌رسد. با این حال، این هزینه‌ها بسیار متمرکز است. به گونه‌ای که در ازای هر دلار سرمایه گذاری شده در اقتصادهای پیشرفته و چین، تنها یک سنت در سایر اقتصادهای نوظهور و در حال توسعه در صنعت ذخیره سازی، سرمایه گذاری شده است!