به گزارش خبرگزاری ایمنا، صنعت نفت یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین صنایع جهان است که با چالش‌های متعددی از جمله نوسانات قیمت، تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی، فرسودگی زیر ساخت‌ها، صادرات مواجه است، این مشکلات نه‌تنها بر اقتصاد داخلی تأثیرگذار هستند، بلکه بر روابط بین‌المللی و تعاملات اقتصادی کشور نیز تأثیرگذار است، همچنین قیمت‌گذاری نفت خام به عوامل متعددی همچون عرضه و تقاضای جهانی، شرایط سیاسی و اقتصادی و رویدادهای طبیعی وابسته است.
روند کاهشی قیمت نفت
مرتضی بهروزی‌فر، کارشناس انرژی در گفت‌وگو با ایمنا اظهار می‌کند: با توجه به تغییرات دوره‌ای قیمت نفت در جهان، اوایل فصل پاییز به علت کاهش بارندگی و نیاز نداشتن فراورده‌های نفتی برای گرمایش، شاهد روند نزولی قیمت‌ها خواهیم بود.
وی ادامه می‌دهد: چشم‌اندازهای روشنی با توجه به انتخابات آمریکا و نگرانی‌ها از روی کار آمدن ترامپ یا هریس، پیش‌بینی نمی‌شود، چراکه با روی کار آمدن ترامپ و پیروزی آن در انتخابات انتظار می‌رود در کوتاه‌مدت فشار بر کشورهای تولیدکننده همچون ایران، روسیه و ونزوئلا افزایش پیدا می‌کند و تولیدات آن‌ها تحت تأثیر قرار گیرد که در این صورت شاهد افزایش قیمت‌ها در کوتاه‌مدت خواهیم بود. با توجه به سیاست‌های ترامپ در دوره اول که شامل افزایش تولید داخلی و صدور مجوز برداشت از حوزه‌های نفتی مناطق حفاظت‌شده آلاسکا بود، می‌تواند تولید داخلی آمریکا در بلندمدت افزایش دهد.
کارشناس انرژی با توجه به شرایط ژئوپلیتیکی در خاورمیانه اضافه می‌کند: امیدواریم در کوتاه‌مدت اوضاع به هم نریزد و این روند نزولی قیمت‌ها تا یک یا دو ماه آینده ادامه پیدا کند، چراکه پس از آن احتمال افزایش قیمت‌ها با توجه به افزایش تقاضا برای گرمایش در اوایل پاییز و اواخر زمستان وجود دارد.
بهروزی‌فر با اشاره به صحبت‌های مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور در دوران انتخابات که تحریم‌ها را یکی از مسائل کلیدی خود می‌دانست، می‌گوید: در صوت حل مشکلات کشور با دنیا و استفاده از شرایط مناسب بازارهای جهانی قادر به افزایش درآمدهای نفتی خود هستیم.
وی ادامه می‌دهد: قیمت‌ها نسبت به روندی که اوپک پلاس برای خود در نظر گرفته است، خیلی بالا نیست، همچنین با آخرین مصوبه اجلاس که افزایش تولید متوقف و کاهش تولید را ادامه دادند، دور از انتظار است که سطح قیمت‌ها به بالای ۹۰ دلار برسد، انتظار این می‌رود که اوپک و اوپک پلاس برای حفظ قیمت‌ها تولید خود را افزایش ندهند و روند کاهش تولیدی که در ماه‌های گذشته داشته‌اند را ادامه دهند.
تأثیر تحریم‌ها بر تولید و صادرات نفت
کارشناس انرژی عنوان می‌کند: تولید و صادرات فعلی ایران به‌طور تقریبی یک‌ونیم میلیون بشکه است که به اندازه صادرات پیش از برجام نیست، با توجه به شرایط فعلی و تحت فشار بودن به علت تحریم‌ها ایران نفت تولیدی خود را با قیمت پایین بفروش می‌رساند، همچنین به علت قابل توجه نبودن حجم تولید و صادرات کشور قادر به تحت تأثیر قرار دادن بازارهای جهانی نیست، در صورت حل مسئله تحریم‌ها، افزایش سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی و استفاده از تکنولوژی کشورهای خارجی در راستای افزایش سطح تولید می‌توانیم در بازار دنیا حرفی برای گفتن داشته باشیم.
بهروزی‌فر ادامه می‌دهد: قیمت‌نفت به کمتر از ۷۵ و بیشتر از ۸۵ دلار نخواهد رسید، در شش ماه آینده اتفاق‌های ژئوپلیتیکی و انتخابات آمریکا تأثیر چندانی بر بازار نخواهند داشت.
وی اظهار می‌کند: صنعت نفت کشور بر خلاف آنچه گفته می‌شود مشکل سرمایه و جذب سرمایه‌گذار دارد، ممکن است مشکل توسعه صنعت نفت یکی از مشکلات این حوزه باشد، اما مهم‌تر از آن جذب سرمایه ۲۰۰ تا ۲۵۰ دلاری است و امکان جذب چنین سرمایه‌ای در داخل کشور امکان‌پذیر نیست.
کارشناس انرژی ادامه می‌دهد: تأمین تکنولوژی، تجهیزات، قطعات و دانش فنی از دیگر چالش‌های کشور در این حوزه است و با تصور اینکه تنها با تکیه بر توان داخلی می‌توانیم در دنیا حرفی برای گفتن داشته باشیم، غیرممکن خواهد بود.
بهروزی‌فر اضافه می‌کند: صادرات نفت کشور به چند شرکت چینی که ارتباط مهمی با دنیا ندارند و تخفیف در زمان فروش نفت از جمله مشکلات صادرات کشور هستند و تا زمانیکه قادر به حل مشکلات خود با دنیا نباشیم نمی‌توانیم مشکلات داخلی و ناترازی‌های گاز، بنزین را حل کنیم، همچنین افزایش ظرفیت نفت خام هم امکان‌پذیر نخواهد بود.
قیمت‌گذاری نفت خام جهانی است
محمد صادق مهرجو، کارشناس ارشد نفت و انرژی در گفت‌وگو با ایمنا اظهار می‌کند: قیمت‌گذاری نفت خام جهانی است و بر اساس شاخص‌های نفت تولیدی همچون سبک یا سنگین بودن نفت و روند عرضه و تقاضای جهانی صورت می‌گیرد، هر سال در سه‌ماهه چهارم سال تحلیل‌گران و کارشناسان علاوه‌بر پیش‌بینی میزان تقاضا برای سال آینده، افزایش احتمالی قیمت را نیز برآورد می‌کنند و بر همین اساس، کشورها و اتحادیه‌های تولیدکننده همچون اوپک و اوپک پلاس بر اساس نیاز بازار سهمیه‌ها را تنظیم می‌کنند.
وی ادامه می‌دهد: تنظیم قیمت به گونه‌ای است که هم هزینه‌های تولید را پوشش دهد و هم از روند نزولی قیمت در بازار جلوگیری کند، به‌طوری که تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان در بیشتر نقاط جهان از قیمت‌ها رضایت داشته باشند، در این روند، عوامل و مسائلی همچون وقوع جنگ و ناامنی در مناطق تولیدکننده نفت خام تأثیرگذار هستند.
عوامل تأثیرگذار بر قیمت نفت
کارشناس ارشد نفت و انرژی اضافه می‌کند: اگر رویارویی حماس و اسرائیل به سایر کشورها و مناطق گسترش پیدا می‌کند و بی‌اعتمادی در عرضه نفت خام ایجاد شود، قیمت‌ها تحت تأثیر قرار خواهند گرفت، چراکه قیمت نفت خام با ضریب امنیت منطقه‌ای و ثبات منطقه‌ای رابطه عکس دارد؛ یعنی هرچقدر ثبات منطقه‌ای کاهش پیدا می‌کند و ناامنی برای عرضه نفت خام در خشکی و دریا وجود داشته باشد، قیمت نفت خام افزایش پیدا خواهد کرد.
مهرجو می‌گوید: یکی از عوامل دیگر کاهش قیمت نفت در چند سال اخیر شیوع بیماری کرونا بود که موجب کاهش تقاضای مصرف انرژی، تقاضای حمل‌ونقل درون و برون‌شهری در نقاط مختلف دنیا شد در نتیجه با کاهش مصرف فراورده‌های نفتی قیمت آن هم کاهش پیدا کرد.
عوامل تأثیرگذار بر عرضه و تقاضا
وی عنوان می‌کند: اتفاق‌ها و مداخله‌های سیاسی در بازار از جمله عوامل تأثیرگذار بر روند عرضه و تقاضا هستند، تا قبل از انتخابات آمریکا (اکتبر ۲۰۲۴ میلادی) دموکرات‌ها تمایل دارند، قیمت نفت خام از حد فعلی بالاتر نرود، چراکه با افزایش قیمت، فراورده‌های نفتی در آمریکا تحت تأثیر قرار می‌گیرند و رأی‌دهندگان تمایل بیشتری به انتخاب رقیب دموکرات‌ها پیدا می‌کنند، به همین خاطر دموکرات‌ها با مداخله و مذاکره با عربستان سعودی و کشورهای همسو با خود سعی دارند بر روند تصمیم‌گیری در اتحادیه تولیدکنندگان نفت خام و اوپک تأثیر بگذارند تا کاهش سهمیه‌ها به میزانی نباشد که بازار تحت تأثیر قرار گیرد و قیمت‌ها به شکل خارج از کنترل افزایش پیدا خواهد کرد.
کارشناس ارشد نفت و انرژی ادامه می‌دهد: جنگ اوکراین و روسیه هم بر روند بازار نفت تأثیرگذار است، چراکه روسیه علاوه‌بر آنکه یکی از اضلاع مهم تولیدکننده نفت خام در دنیا است، دومین تولیدکننده نفت خام پس از آمریکا هم محسوب می‌شود، سه کشور (آمریکا، روسیه و عربستان سعودی) به‌طور میانگین ۳۰ درصد تولید نفت خام دنیا را در دست دارند، به همین علت گسترش جنگ روسیه به مناطقی که تولیدکننده نفت خام هستند یا حمله به تأسیسات پالایشگاهی می‌تواند بازار نفت خام را تحت تأثیر قرار دهد.
مهرجو اضافه می‌کند: جنگ غزه و اسرائیل و تبعات منطقه‌ای آن، تهدیداتی که روس‌ها و یمنی‌ها برای عبورومرور کشتی‌ها و نفت‌کش‌ها در دریای سرخ دارند، موجب می‌شود کشورهای که قصد دارند نفت خود را از تنگه باب‌المندب عبور دهند و به کانال سوئز، اروپا و شمال آفریقا برسانند با ناامنی و بی‌اعتمادی مواجه شوند، از این جهت علاوه‌بر افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل قیمت نفت خام هم تحت تأثیر قرار می‌گیرد، هرچه تهدیدات بیشتر و گسترده‌تر شود، امکان افزایش قیمت‌ها در بازار نفت خام وجود دارد.
وی اظهار می‌کند: روند قیمت‌گذاری در بازار وابسته به انتخابات آمریکا است، چراکه دموکرات‌ها تمایل ندارند که قیمت‌های نفت خام و فرآورده‌ها حداقل تا مشخص شدن نتایج انتخابات آمریکا دستخوش تغییرات شود و موجب نارضایتی رأی‌دهندگان از جهت افزایش قیمت فراورده‌ها در آمریکا شود. آن‌ها تمایل دارند که قیمت‌ها در همین سطح باقی بماند یا مقداری کاهش پیدا می‌کند تا نظر رأی‌دهندگان را جلب کنند.
عوامل تأثیرگذار داخلی بر قیمت نفت
کارشناس ارشد نفت و انرژی می‌گوید: افزایش عرضه و خارج از تعیین سهم کشورهای اوپک موجب می‌شود که خریداران چانه‌زنی بیشتری کنند و این عرضه خارج از سهمیه موجب کاهش قیمت‌ها شود. با برگزاری اجلاس اوپک و اوپک پلاس، سهمیه مشخصی برای کشورهای تولیدکننده تعیین می‌شود، اما کشورها به‌طور کامل از این سهمیه‌ها تبعیت نمی‌کنند و مقداری را خارج از سهمیه در اختیار خریداران قرار می‌دهند که این خود موجب کاهش قیمت‌ها خواهد شد.
مهرجو ادامه می‌دهد: توفان‌های آب‌وهوایی همچون تورنادو (پیچنده) در دریای شمال می‌تواند خطراتی ایجاد کند که عرضه نفت خام دچار مشکل شود و بر روندهای قیمتی تأثیرگذار باشد، همچنین چشم‌انداز رشد اقتصادی در چین و آمریکا بر قیمت نفت تأثیر گذارد هستند، چراکه این دو کشور به‌عنوان بزرگترین واردکنندگان نفت خام در دنیا شناخته می‌شوند، حال اگر این چشم‌انداز اقتصادی برای این دو کشور مطابق پیش‌بینی‌ها اتفاق نیفتد، موضوع افزایش تقاضای واردات نفت خام به این کشورها متوقف و کاهش پیدا خواهد کرد که این خود نیز موجب می‌شود کشورهای تولیدکننده خود را با نیاز بازار هماهنگ کنند.
وی می‌گوید: در سال ۲۰۲۴ میلادی پیش‌بینی می‌شد که رشد اقتصادی چین و شرق آسیا افزایش قابل‌توجهی داشته باشد و افزایش تقاضای نفت خام در چین، هند و کشورهای شرق آسیا روند رو به افزایشی داشته باشد، اما مطابق پیش‌بینی‌ها رشد اقتصادی جلو نرفت و موضوع تقاضای واردات نفت خام به این کشورها همچنان به شکل گذشته است؛ تولیدکنندگان نیز با رصد این گونه اتفاق‌ها و پیش‌بینی‌هایی که بانک جهانی در اختیار بازار اقتصادی جهان قرار می‌دهد، خود را هماهنگ کرده و تولید بیشتری نخواهند داشت.
توصیه‌هایی برای سرمایه‌گذاران داخلی
کارشناس ارشد نفت و انرژی عنوان می‌کند: سرمایه‌گذاری در داخل کشور بسیار وابسته به عواملی همچون چشم‌انداز پایان جنگ فلسطین و اسرائیل، بحث احیای روابط خارجی ایران با کشورهای اروپایی و آمریکا است، اگر چشم‌انداز به سمت مثبت شدن و یک توافق بادوام پیش برود، سرمایه‌گذاران اقداماتی را برای سرمایه‌گذاری بیشتر در کشور به‌ویژه در حوزه نفت و گاز انجام خواهند داد، به شرطی که این چشم‌انداز مثبت باشد و دورنمایی مثبتی از اصلاح روابط بین ایران و اروپا و آمریکا اتفاق بیفتد.
مهرجو ادامه می‌دهد: تمام پیش‌بینی‌ها باید به بعد از انتخابات آمریکا و پایان جنگ اسرائیل و غزه موکول شود، ایران با خودداری در پاسخ مستقیم به اسرائیل به‌منظور انتقام از شهادت اسماعیل هنیه، به نوعی خویشتن‌داری کرده تا تنش‌ها را در خاورمیانه مدیریت کند و شعله درگیری‌ها و جنگ به سمت کشورهای تولیدکننده و منطقه‌ای گسترش پیدا نکند، می‌توان گفت که مسئولان کشوری این مطلب را مد نظر خود خواهند داشت که پاسخ به این حمله باعث نشود که دورنمای روابط ما دچار تنش قابل‌ملاحظه‌ای شود.
به گزارش ایمنا، با توجه به عوامل مختلفی که بر قیمت نفت خام تأثیرگذار است، سرمایه‌گذاران باید به دقت روندهای جهانی و داخلی را رصد کنند، همچنین بهبود روابط بین‌المللی و پایان جنگ‌های منطقه‌ای می‌تواند فرصت‌های جدیدی برای سرمایه‌گذاری در حوزه نفت و گاز ایجاد کند، بنابراین توصیه می‌شود که سرمایه‌گذاران با دقت و تحلیل دقیق به این حوزه وارد شوند و تا زمانی که مشکلات بین‌المللی حل نشوند، نمی‌توان انتظار داشت که مشکلات داخلی و ناترازی‌های گاز و بنزین بهبود پیدا کنند. افزایش ظرفیت تولید نفت خام نیز در این شرایط منطقی به نظر نمی‌رسد، به همین منظور حل مشکلات بین‌المللی و بهبود روابط با سایر کشورها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
گزارش: سمانه رمضانی
نظر شما