به گزارش خبرگزاری ایمنا، دنیای امروز به گونه‌ای پیش می‌رود که هوش مصنوعی به بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی روزمره انسان‌ها تبدیل شده است. از پیش‌بینی‌های ساده آب‌وهوایی گرفته تا تصمیمات پیچیده اقتصادی و نظامی، این فناوری در حال شکل دادن به آینده‌ای است که هم پر از فرصت و هم پر از چالش است، با این حال، نگرانی‌ها درباره استفاده نادرست از هوش مصنوعی و خطراتی که ممکن است به دنبال داشته باشد، موجب شده است که بسیاری از کشورها به این نتیجه برسند که نیاز به یک معاهده بین‌المللی برای کنترل و نظارت بر توسعه این فناوری دارند.
هوش مصنوعی می‌تواند به‌عنوان یک ابزار قدرتمند در خدمت انسان باشد، اما بدون نظارت و کنترل مناسب، می‌تواند به تهدیدی جدی تبدیل شود. یکی از بزرگترین نگرانی‌ها در این زمینه، استفاده از هوش مصنوعی در زمینه نظامی و توسعه سلاح‌های خودمختار است. این سلاح‌ها، که بدون دخالت انسانی قادر به تصمیم‌گیری و انجام عملیات هستند، می‌توانند عواقب فاجعه‌باری به همراه داشته باشند. از سوی دیگر، استفاده نادرست از هوش مصنوعی در نظارت و کنترل شهروندان، می‌تواند به نقض گسترده حقوق بشر منجر شود.
سازمان حقوق بشر اروپا، که نقشی کلیدی در تدوین و پیشبرد این معاهده ایفا کرده است، بارها به این خطرات اشاره کرده و تأکید داشته است که اگر اقدامات مناسبی برای محدود کردن استفاده از هوش مصنوعی صورت نگیرد، ممکن است جهان با بحران‌های جدیدی مواجه شود، از این رو این سازمان به‌طور مستمر بر ضرورت ایجاد یک چارچوب بین‌المللی برای نظارت بر توسعه و استفاده از هوش مصنوعی تأکید کرده است.
ایده اصلی این معاهده از آنجا شکل گرفت که با پیشرفت‌های سریع در زمینه هوش مصنوعی، نیاز به یک چارچوب قانونی برای جلوگیری از سوءاستفاده از این فناوری به شدت احساس می‌شد. در ابتدا، گفت‌وگوهایی بین کشورهای عضو اتحادیه اروپا و بعضی از کشورهای آسیایی و آمریکای شمالی آغاز شد.
این گفت‌وگوها با هدف ایجاد یک استاندارد جهانی برای توسعه و استفاده از هوش مصنوعی بود تا بتواند از هرگونه تهدید علیه امنیت جهانی و حقوق بشر جلوگیری کند. با گذشت زمان و افزایش آگاهی از مخاطرات ناشی از توسعه غیرمسئولانه هوش مصنوعی، کشورهای بیشتری به این مذاکرات پیوستند. این تلاش‌ها سرانجام منجر به تدوین یک معاهده جامع شد که در آن اصول و مقرراتی برای استفاده اخلاقی و مسئولانه از هوش مصنوعی تعیین شده است. این معاهده نه‌تنها به مسائل اخلاقی و حقوق بشری پرداخته، بلکه محدودیت‌هایی را نیز برای استفاده از هوش مصنوعی در امور نظامی و امنیتی تعیین کرده است.
این معاهده شامل چندین بند کلیدی است که به‌طور مستقیم به مسائل اخلاقی، حریم خصوصی، و امنیت مرتبط با هوش مصنوعی پرداخته است. یکی از بندهای اصلی معاهده، ممنوعیت توسعه و استفاده از سلاح‌های خودمختار است.
این بند به‌دلیل نگرانی‌های گسترده در مورد امکان بروز جنگ‌های خودکار و بدون دخالت انسانی، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های معاهده مورد توجه قرار گرفته است. بند دیگر معاهده، الزام به شفافیت در الگوریتم‌های هوش مصنوعی است. این الزام به این معناست که کشورها و شرکت‌هایی که از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند، باید الگوریتم‌ها و فرایندهای تصمیم‌گیری خود را شفاف‌سازی کنند.
این امر می‌تواند به جلوگیری از بروز تبعیض و ناعدالتی‌هایی که ممکن است در نتیجه استفاده از الگوریتم‌های نادرست یا جانب‌دارانه به وجود آید، کمک کند. معاهده به حفظ حریم خصوصی افراد به‌عنوان یکی از اصول بنیادین اشاره دارد. با توجه به اینکه هوش مصنوعی می‌تواند به شکل گسترده‌ای از داده‌های شخصی افراد استفاده کند، این بند به‌منظور جلوگیری از نقض حریم خصوصی و سوءاستفاده از داده‌های حساس افراد تدوین شده است.
چالش‌های پیش‌رو در اجرای معاهده
گرچه امضای این معاهده قدمی مهم در جهت کنترل و تنظیم استفاده از هوش مصنوعی محسوب می‌شود، اما اجرای آن در عمل با چالش‌های فراوانی روبه‌رو خواهد بود، یکی از این چالش‌ها، تفاوت در رویکردها و سیاست‌های کشورهای مختلف در زمینه توسعه هوش مصنوعی است. به‌عنوان مثال، کشورهای غربی به‌طور کلی رویکردی محافظه‌کارانه‌تر نسبت به استفاده از این فناوری دارند و بیشتر بر حفاظت از حقوق بشر و حریم خصوصی تأکید می‌کنند، در حالی که بعضی کشورهای دیگر ممکن است به‌دلیل اولویت‌های امنیتی و اقتصادی، توجه کمتری به این موضوعات داشته باشند.
علاوه‌بر این، اجرای معاهده نیازمند ایجاد نهادهای نظارتی قوی در سطح بین‌المللی است که بتوانند به‌صورت مستقل و بدون تأثیرپذیری از منافع ملی یا سیاسی کشورها، بر اجرای صحیح مفاد معاهده نظارت کنند. ایجاد چنین نهادهایی ممکن است با مقاومت‌هایی از سوی بعضی کشورها مواجه شود که نمی‌خواهند کنترل خارجی بر سیاست‌های داخلی‌شان داشته باشند.
نقش شرکت‌های بزرگ فناوری
شرکت‌های بزرگ فناوری نیز نقش مهمی در اجرای موفقیت‌آمیز این معاهده خواهند داشت. این شرکت‌ها که اغلب به‌عنوان پیشگامان در توسعه و به‌کارگیری فناوری‌های هوش مصنوعی شناخته می‌شوند، باید به‌طور فعال در فرایندهای نظارتی و اخلاقی شرکت کنند و از فناوری‌های خود به گونه‌ای استفاده کنند که با اصول معاهده سازگار باشد.
همکاری این شرکت‌ها با دولت‌ها و نهادهای بین‌المللی می‌تواند به اجرای موفقیت‌آمیز این معاهده کمک کند. با این حال، همکاری این شرکت‌ها به‌خودی‌خود چالش‌برانگیز است. بسیاری از این شرکت‌ها، به‌دلیل انگیزه‌های مالی و رقابتی، ممکن است تمایلی به محدود کردن استفاده از فناوری‌های خود نداشته باشند. از این رو، ایجاد قوانین و مقررات سختگیرانه‌تر و اعمال فشار بر این شرکت‌ها برای رعایت اصول معاهده ضروری خواهد بود.
پیامدهای احتمالی برای کشورهای غیرامضاکننده
غیبت چین و روسیه در این معاهده به‌عنوان یکی از بزرگترین چالش‌های آن مطرح شده است. این دو کشور به‌عنوان بازیگران اصلی در عرصه هوش مصنوعی، به احتمال زیاد به توسعه و استفاده از این فناوری‌ها ادامه خواهند داد، حتی اگر این توسعه‌ها با اصول معاهده ناسازگار باشد.
این موضوع می‌تواند منجر به‌نوعی دوگانگی در سطح جهانی شود که در آن کشورهایی که به معاهده پیوسته‌اند، ملزم به رعایت مقررات سختگیرانه‌ای هستند، در حالی که کشورهای غیرامضاکننده می‌توانند به توسعه هوش مصنوعی بدون محدودیت‌های بین‌المللی ادامه دهند. این وضعیت ممکن است به‌نوعی رقابت جهانی در زمینه توسعه هوش مصنوعی منجر شود که در آن کشورها و شرکت‌ها به دنبال کسب مزیت رقابتی با استفاده از فناوری‌هایی هستند که ممکن است با اصول معاهده در تضاد باشد. در چنین شرایطی، خطر بروز بحران‌های جدید و ناخواسته در عرصه بین‌المللی افزایش پیدا می‌کند.
برای مقابله با این چالش‌ها، لازم است که کشورهای امضاکننده معاهده به‌طور فعال با یکدیگر و با نهادهای بین‌المللی همکاری کنند. این همکاری‌ها باید شامل تبادل اطلاعات، هماهنگی در ایجاد نهادهای نظارتی، و تلاش‌های مشترک برای تشویق کشورهای دیگر به پیوستن به معاهده باشد، همچنین کشورهای امضاکننده باید به‌طور جدی در زمینه تحقیق و توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی که با اصول معاهده سازگار است، سرمایه‌گذاری کنند. این اقدامات می‌تواند به کشورهای دیگر نشان دهد که توسعه مسئولانه هوش‌مصنوعی می‌تواند به مزایای اقتصادی و اجتماعی بیشتری نیز منجر شود.
امضای نخستین معاهده بین‌المللی الزام‌آور در زمینه هوش مصنوعی، نشان‌دهنده تعهد جهانی به کنترل و نظارت بر توسعه این فناوری پیچیده و پرتوان است. این معاهده که با تلاش‌های فراوان کشورهای مختلف و نهادهای بین‌المللی تدوین شده است، گامی مهم در جهت تضمین استفاده ایمن، اخلاقی و مسئولانه از هوش مصنوعی محسوب می‌شود.
هرچند که نبود چین و روسیه در میان امضاءکنندگان، اجرای این معاهده را با چالش‌هایی روبه‌رو خواهد کرد، اما این اقدام نمادی از همکاری و همبستگی جهانی در مقابله با تهدیدات و مخاطرات هوش مصنوعی است. جامعه جهانی باید به تلاش‌های خود برای ارتقای استانداردها و ایجاد یک چارچوب قانونی قوی‌تر در زمینه هوش مصنوعی ادامه دهد تا این فناوری به جای تهدید، به ابزاری برای بهبود زندگی بشر تبدیل شود.
آینده هوش مصنوعی، به تصمیماتی که امروز در مورد آن گرفته می‌شود، بستگی دارد. این معاهده تنها آغاز یک مسیر طولانی است که نیازمند همکاری‌های بین‌المللی، نظارت دقیق و تعهد به اصول اخلاقی و حقوق بشر است و با ادامه این تلاش‌ها، می‌توان امیدوار بود که هوش مصنوعی به جای ایجاد بحران، به‌عنوان ابزاری برای پیشرفت و بهبود زندگی بشر عمل کند.
نظر شما