به گزارش خبرگزاری ایمنا، بازار خودرو ایران همواره یکی از مهم‌ترین، حساس‌ترین و پرچالش‌ترین بخش‌های اقتصادی کشور به شمار می‌رود. این بازار که به‌طور مستقیم با قدرت خرید مردم، نوسانات ارز و تصمیمات کلان اقتصادی مرتبط است، در نیمه دوم سال ۱۴۰۳ با چالش‌های گسترده‌ای مواجه است، مشکلات مالی و کمبود ارز، تولید و عرضه خودروهای داخلی را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده است. از سوی دیگر، تغییرات در سیاست‌های واردات و صادرات می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی بر عرضه و تقاضا در بازار خودرو تأثیرگذار باشد.
دو خودروساز بزرگ کشور، سایپا و ایران‌خودرو، با کاهش تولید و انباشت بدهی‌های سنگین به قطعه‌سازان روبه‌رو هستند، این امر نه‌تنها موجب کاهش عرضه خودرو در بازار شده، بلکه تأثیرات منفی بر پیش‌فروش خودروها و اعتماد عمومی به این شرکت‌ها نیز گذاشته است. با وجود تلاش‌هایی که برای جبران کمبود تولید از طریق واردات خودروهای خارجی صورت گرفته، این اقدام نیز با محدودیت‌هایی مواجه است؛ تعرفه‌های بالا و محدودیت‌های حجمی و قیمتی برای واردات، همچنان واردات خودرو را به یکی از مسائل پیچیده و پرهزینه تبدیل کرده است.
در این میان، تخصیص نامناسب ارز و تأخیر در اجرای سیاست‌های جدید دولت، چالش‌های بیشتری را برای صنعت خودرو به وجود آورده است. تخصیص ندادن به‌موقع ارز برای واردات قطعات و تجهیزات موردنیاز، تولید خودروهای داخلی را دچار اختلال کرده و برنامه‌های تولیدی خودروسازان را از حالت عادی خارج کرده است، همچنین نوسانات شدید قیمت ارز و افزایش قیمت مواد اولیه، هزینه تولید را افزایش داده و خودروسازان را در ارائه قیمت‌های مناسب برای محصولات خود ناتوان کرده است. در مجموع، بازار خودرو ایران در نیمه دوم سال ۱۴۰۳ با چالش‌هایی نظیر کمبود ارز، تعرفه‌های سنگین وارداتی، کاهش تولید داخلی و تأثیرات شدید نوسانات ارزی بر قیمت‌گذاری مواجه است. این عوامل، ضمن ایجاد فشار بر مصرف‌کنندگان، بر آینده صنعت خودروسازی کشور نیز سایه‌ای از ابهام افکنده و نیازمند برنامه‌ریزی‌های دقیق و استراتژیک از سوی مسئولان و فعالان این حوزه است.
در همین راستا، با مجتبی نظری، کارشناس صنعت خودرو به گفت‌وگو پرداختیم تا دیدگاه‌های او را درباره چالش‌ها و راهکارهای پیش‌روی صنعت خودروسازی بررسی کنیم.
ایمنا: شرایط فعلی بازار خودرو را چگونه می‌دانید؟
نظری: شرایط بازار خودرو به علت به پایان رسیدن تعطیلات تابستان و کم شدن سفرها با کاهش در خواست روبه‌رو خواهد بود، همچنین بازار از نبود محصول جدید رنج می‌برد به همین علت تقاضای فعلی چندان بالا نیست مگر آنکه بازار خودرو به‌دلیل تثبیت قیمت دلار منبعی برای ورود پول‌های سرگردان شود.
ایمنا: چه عواملی بر بازار خودرو تأثیرگذار هستند؟
نظری: کمبود مالی و ارز، به خوبی انجام نشدن تخصیص ارز و تعویق دوماهه آن به علت جابه‌جایی دولت و عملکرد ضعیف بانک مرکزی از جمله عوامل تأثیرگذار هستند.
ایمنا: وضعیت بازار خودرو را در نیمه دوم سال چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
نظری: بازار خودرو به دو بخش داخلی و مونتاژی تقسیم می‌شود که در بخش اول دو خودروساز سایپا و ایران خودرو به‌دلیل مسائل مالی با کاهش تیراژ مواجه شده‌اند، تیراژ تولید این دو شرکت باید بین ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ خودرو باشد، اما در شرایط فعلی بسیار پایین‌تر از حد معمول است؛ کاهش تیراژ، علاوه‌بر کم شدن عرضه، پیش‌فروش‌ها را نیز دچار مشکل خواهد کرد. بدهی این دو خودروساز به قطعه‌سازان و تأمین مالی نشدن از سوی بانک‌ها موجب شده که شرکت‌ها از برنامه توسعه و افزایش تولید عقب بمانند که این مسئله عرضه خودرو در بازار را تحت تأثیر قرار داده است. در بخش واردات و خودروهای مونتاژی به علت ثبت ارز و طولانی بودن واردات قطعات و نصب آن چندان افزایش نداشته‌ایم، در کل می‌توان گفت که در شش ماه دوم سال تغییرات محسوسی در بازار خودرو نخواهیم داشت و اگر تلاطمی در بازار ارز داشته باشیم به علت وابستگی به بازار ارز، بازار خودرو نیز دچار تغییراتی خواهد شد.
ایمنا: وزارت صمت برای بهبود وضعیت خودرو چه اقداماتی انجام داده است؟
نظری: وزارت صمت با وزیر جدید خود سیدمحمد اتابک، که تجربه زیادی در صنعت و بنگاه‌داری دارد، برنامه‌های بلندمدتی را در دستور کار خود قرار داده‌است، برنامه‌های صنعت خودرو در بازه زمانی پنج تا شش ماه به نتیجه می‌رسند، پس باید برای انجام طرح و یا برنامه یک بازه زمانی چند ماهه در نظر گرفته شود تا اگر یک سیاست اشتباه کار شد مدت زمان کوتاهی صنعت دچار افت فعالیت شود؛ حال دولت جدید با رویکرد صحیح و اضافه کردن تغییرات در بخش‌هایی از سیاست جدید صنعت خودرو و چیره شدن نظریه و اقدامات صنعتی و اقتصادی در این حوزه در آینده شاهد نتایج خوبی خواهیم بود که تمامی این‌ها نیازمند یک مدت زمان هستند.
ایمنا: از نظر شما صادرات خودرو به کشورهای همچون عراق چه تأثیری بر بازار خودرو خواهد داشت؟
نظری: تأثیر چشمگیری بر این بازار ندارد، چراکه تعداد خودروهای صادراتی آنچنان زیاد نیست و آمار صادرات در شش ماه اول سال نشان می‌دهد تعداد خودروهای صادر شده بسیار پایین است و ارزآوری خوبی ندارد.
ایمنا: وضعیت طرح واردات خودروهای خارجی کارکرده را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
نظری: واردات خودروهای دست دوم خارجی یک چارچوب سیاسی بود که در دولت گذشته مطرح شد و برای بازار ایران کار اجرایی نخواهد بود، همچنین راهکارهای عملی و فرایند آن به درستی نوشته نشده است، برای اجرایی شدن این طرح خدماتی ازجمله تأمین قطعات یدکی و شرکت خدماتی نیاز است، چراکه با نبود این خدمات کشور به گورستان ماشین‌های دست دوم غیرقابل استفاده تبدیل خواهد شد. خودرو تنها محصولی است که به‌دلیل شناسنامه‌دار بودن و فرایند پلاک‌گذاری قاچاق نمی‌شود. به علت وابستگی دولت به خودرو تعرفه‌های ۶۰ درصدی به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم بر آن اعمال می‌شود. کشورهایی همچون آمریکا و چین محدویت‌های ویژه‌ای را برای واردات خودرو اعمال کرده‌اند. حال برای انجام چنین طرحی در کشور، دولت جدید باید به‌دنبال یک چهارچوب مشخص و کارشناسی َشده باشد.
ایمنا: واردات خودروهای خارجی و چالش‌های صنعت خودروسازی در ایران را چگونه می‌بینید؟
نظری: با آزادسازی تعرفه‌های واردات خودرو، شاهد تغییرات مهمی در بازار خودروی کشور خواهیم بود. طبق قوانین جدید، تعرفه واردات قطعات CKD (قطعاتی که برای مونتاژ خودرو وارد می‌شوند) بین ۲۸ تا ۳۵ درصد و تعرفه واردات خودروهای کامل از ۶۰ تا ۱۰۰ درصد خواهد بود، همچنین محدودیت‌های در حجم موتور (بالای ۲۰۰۰ سی‌سی) و قیمت خودروهای وارداتی (زیر ۲۰ هزار دلار) اعمال می‌شود. بسیاری از متقاضیان واردات خودرو به‌دنبال واردات خودروهای بالای ۴۰ هزار دلار هستند، اما حجم واردات در این بخش از بازار قابل‌توجه نیست و ممکن است تعداد خودروهای وارداتی به چند هزار عدد نیز نرسد، بازار اصلی نیازمند خودروهای اقتصادی با قیمت بین ۱۵ تا ۲۵ هزار دلار است، زیرا خودروهای زیر ۱۰ هزار دلار به‌سختی پیدا می‌شوند و تنها چند تولیدکننده در دنیا وجود دارد. واردات خودرو نه‌تنها شامل هزینه‌های گمرکی و مالیاتی می‌شود، بلکه بخش بزرگی از قیمت خودروها مربوط به همین تعرفه‌ها و مالیات‌ها است. برخلاف تصور عموم، قیمت نهایی خودرو تنها به نفع خودروساز نیست، بلکه درصد زیادی از آن به دولت و هزینه‌های گمرکی تعلق می‌گیرد.
ایمنا: بزرگترین چالش خودروسازان چیست؟
نظری: نبود یک تفکر واحد و برنامه استراتژیک برای صنعت خودروسازی یکی از بزرگترین چالش‌های این صنعت است. هیچ برنامه مشخصی برای تولید یک پلتفرم داخلی و خودروی اقتصادی که حداقل چهار میلیون واحد در سال تولید شود، وجود ندارد. تولید خودرو در ایران به‌دلیل نبود زیرساخت‌های اقتصادی و خروج خودروهای قدیمی از چرخه تولید، با مشکلات بسیاری مواجه است؛ با وجود اینکه بسیاری از این خودروها می‌توانستند با ارتقا و به‌روزرسانی همچنان در بازار باقی بمانند، از چرخه تولید خارج شده‌اند، تولید خودروهای اقتصادی نیازمند قالب‌سازی و مهندسی دقیق است و با توجه به اینکه خودرو با بیش از ۱۰ هزار قطعه تشکیل شده و هر قطعه باید به درستی با سایر قطعات هماهنگ شود تا نتیجه نهایی قابل‌قبول باشد. صنعت خودروسازی به‌دلیل پیوند گسترده با سایر صنایع، پیچیدگی‌های فراوانی دارد.
ایمنا: نظر شما در ارتباط با برنامه وطرح‌های اجرا شده همچون قرعه‌کشی اخیر ایران خودرو و تأثیر آن بر بازار چیست؟
نظری: چنین طرح و برنامه‌های کار دو خودروساز داخلی نیست، با توجه به استقبال یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفری از طرح‌های پیش‌فروش خودرو، سودی برای خودروسازان به همراه نداشته و این طرح‌ها بیشتر به سیاست‌های پولی دولت برای کنترل بازار ارز وابسته‌است و دو خودروساز داخلی تنها مجری این طرح‌ها هستند. هرگونه نوسان در بازار ارز، به‌طور مستقیم بر بازار خودرو تأثیر خواهد گذاشت و دولت با اجرای سیاست‌های انقباضی و بازار پول سعی در کنترل و بالان رفتن قیمت دلار دارد.
ایمنا: آیا خودرو را به‌عنوان یک منبع برای سرمایه‌گذاری پیشنهاد می‌کنید؟
نظری: از دیدگاه سرمایه‌گذاری، خرید خودرو به‌عنوان یک کالای پرریسک مطرح است. با توجه به تفاوت قیمت ارز، برخی افراد خود را برنده این خریدها می‌دانند. خودروهای تولیدی ایران‌خودرو و سایپا که با قیمت‌گذاری سرکوب شده به بازار عرضه می‌شوند و از طریق سیستم قرعه‌کشی به فروش می‌رسند، گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری به حساب می‌آیند، همچنین خودروسازی بهمن به‌دلیل تفاوت قیمت با بازار برای سرمایه‌گذاری جذاب است. با این حال، خرید و نگهداری بسیاری از خودروهای دیگر به‌دلیل هزینه‌های بالای نگهداری، اقتصادی نیست.
نظر شما