مرضیه شمشاد در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص روایاتی پیرامون فضیلت پیاده‌روی برای زیارت امام حسین (ع) اظهار کرد: از دیرباز، سنت زیارت امام حسین (ع) به‌صورت پیاده و فضیلت‌های آن در کلام ائمه اطهار (ع) بیان شده است؛ این سنت آنقدر اهمیت داشته که حتی مرحوم حر عاملی، محدث و فقیه بزرگ شیعه، در کتاب ارزشمند وسایل الشیعه، بابی مستقل را به استحباب پیاده‌روی برای زیارت امام حسین (ع) و سایر ائمه اختصاص داده‌اند.
وی ادامه داد: از نظر فقه اسلامی، پیاده‌روی برای زیارت ائمه اطهار و اماکن مقدس به‌طور کلی مستحب و دارای فضیلت فراوانی است؛ روایات بسیاری بر این امر دلالت دارند، مانند حدیثی که می‌گوید: «بهترین اعمال، برترین اعمال، سخت‌ترین و دشوارترین آن‌هاست؛ أفضل الأعمال أحمَزها» (مجلسی، ۱۴۰۳ ق، ج ۶۷، ص ۱۹۱)؛ یا روایتی که بیان می‌کند: «خداوند با چیزی سخت‌تر و برتر از پیاده روی عبادت نشده است؛ ما عبد الله بشیء أشد من المشی و لا افضل» (طوسی، ۱۴۰۷ ق، ج ۵، ص ۱۱)
این پژوهشگر و محقق علوم اسلامی تصریح کرد: یکی از دلایلی دیگر که پیاده‌روی اربعین را ارزشمند می‌کند، حدیثی از پیامبر اکرم (ص) است که فرمودند: «هر کسی به خاطر خدا قدمی بردارد، خداوند آتش دوزخ را بر او حرام می‌کند؛ مَنْ اغبرت قدماه فی سبیل الله حرمها علی النار» (سیوطی، ۱۴۳۲ ق، ج ۱، ص ۵۹۱)؛ این حدیث در روایات شیعه و سنی آمده و نشان می‌دهد که پیاده رفتن در عبادت‌ها، از جمله زیارت امام حسین (ع)، بسیار پسندیده است.
وی افزود: علما و فقهای شیعه در طول تاریخ، بر اساس روایات معتبر از اهل بیت (طوسی، ۱۴۰۷ ق، ج ۶، ص ۲۱)، زیارت پیاده اماکن مقدس مانند حرم امام علی (ع) و امام حسین (ع) را مستحب دانسته‌اند؛ این فتواها سبب شد تا شیعیان از گذشته‌های دور، به ویژه در ایام خاص مانند اربعین، به صورت انفرادی یا گروهی از نقاط مختلف به سمت این دو حرم مطهر حرکت کنند؛ البته میزان و نحوه این زیارت‌های پیاده در طول تاریخ، با توجه به شرایط مختلف شیعیان، متفاوت بوده است.
وی با بیان چند نمونه منتخب از متون روایی در باب پیاده روی برای امام حسین (ع) گفت: امام صادق (ع) به قدامه بن مالک فرمودند: «هر کس برای زیارت امام حسین (ع) برود و نیتش تنها خدا باشد و نه ریا یا خودنمایی، گناهانش آمرزیده می‌شود، درست مانند لباس سفیدی که در آب شسته می‌شود و تمام لکه‌هایش پاک می‌شود. همچنین به ازای هر قدمی که به سوی زیارتگاه امام حسین (ع) برمی‌دارد، حج و عمره‌ای برای او نوشته می‌شود.» (مجلسی، ۱۴۰۳ ق، ج ۹۸، ص ۱۹)
شمشاد ادامه داد: از حسین بن نویر نقل شده است که امام صادق (ع) فرمودند: «ای حسین! هر کس از خانه‌اش بیرون آید با قصد زیارت قبر امام حسین (ع)، اگر پیاده برود، به ازای هر قدمی که برمی‌دارد، یک حسنه برای او نوشته می‌شود و یک گناه از او محو می‌گردد. و اگر سوار بر مرکب باشد، به ازای هر قدمی که مرکب برمی‌دارد، یک حسنه برای او نوشته می‌شود و یک گناه از او پاک می‌شود. تا اینکه به کربلا برسد، آنگاه خداوند او را از رستگاران و کام‌یابان قرار می‌دهد.» (مجلسی، ۱۴۰۳ ق، ج ۹۸، ص ۲۸؛ طوسی، ۱۴۰۷ ق، ج ۶، ص ۴۳؛ مفید، ۱۴۱۳ ق، ص ۳۰)
وی بیان کرد: بشیر دهان نقل می‌کند که در پایان گفتگوی طولانی با امام صادق (ع) ایشان به او فرمودند: «وای بر تو ای بشیر! همانا مؤمن زمانی که به زیارت حسین بن علی (ع) بیاید، در حالی که حقّش را بشناسد و (پیش از زیارت) در فرات غُسل نماید، به ازای هر قدمی، حج و عمره‌ای مقبول و جهاد در رکاب پیامبر یا امام عادل برایش نوشته می‌شود.» (مجلسی، ۱۴۰۳ ق، ج ۹۸ ص ۱۴۸)
برتری زیارت امام حسین (ع) نسبت به زیارت کعبه
این پژوهشگر و محقق علوم اسلامی در خصوص برتری زیارت امام حسین (ع) نسبت به زیارت خانه خدا اظهار کرد: در گستره تاریخ اسلام، دو رویداد عظیم و باشکوه، همواره قلب مؤمنان را به سوی خود فرامی‌خواند، یکی عزاداری حضرت اباعبدالله الحسین (ع) در روز اربعین و دوم حج تمتع است. این دو مناسک بزرگ، سالانه میلیون‌ها مسلمان از اقصی نقاط جهان را گرد هم می‌آورد تا در سوگ سالار شهیدان عزاداری کنند و یا فریضه حج را به جا آورند.
وی ادامه داد: در میان روایات متعددی که درباره فضیلت پیاده‌روی به سوی کربلای معلی و زیارت امام حسین (ع) وارد شده است، پیاده‌روی اربعین از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است؛ این سنت حسنه از زمان شهادت امام حسین (ع) تاکنون، نه تنها به فراموشی سپرده نشده، بلکه بر شکوه و عظمت آن افزوده شده است. تا جایی که امروزه، پیاده‌روی اربعین به عنوان بزرگترین حماسه بشری در طول تاریخ شناخته می‌شود.
شمشاد تصریح کرد: یکی از دلایل ماندگاری و گسترش این سنت حسنه در طول تاریخ، روایاتی است که برتری زیارت امام حسین (ع) و مرقد مطهر ایشان را نسبت به زیارت خانه خدا بیان می‌کند؛ در این روایات، به حقیقت حج اشاره شده و بیان شده است که معرفت امام، همان حقیقت حج است.
وی اضافه کرد: روایات اسلامی درباره فضیلت زیارت امام حسین (ع) دیدگاه‌های مختلفی را بیان می‌کنند. برخی، ثواب زیارت را برابر با حج و عمره می‌دانند، اما برخی دیگر، پاداش آن را بسیار بالاتر از حج دانسته‌اند تا جایی که آن را معادل هزار حج توصیف کرده‌اند؛ این تفاوت‌ها نشان می‌دهد که زیارت امام حسین (ع) از نگاه اسلام، دارای فضیلت بسیار بالایی است. (شجری، ۱۴۰۳ ق، ص ۴۳؛ ابن قولویه قمی، ۱۳۵۶ ش، ص ۲۶۷؛ کلینی، ۱۴۰۷ ق، ج ۴، ص ۵۸۰)
تقدس و شرافت بقعه کربلا نسبت به زمین مکه / حج بدون دیدار امام، کامل نخواهد شد
این پژوهشگر و محقق علوم اسلامی گفت: از طرفی دیگر در روایات متعددی، تقدس و شرافت بقعه کربلا نسبت به زمین مکه اشاره گردیده است. در روایتی امام صادق علیه السلام فرمودند: «زمین کعبه گفت: چه کسی مانند من است که خانه خدا بر روی من بنا شده و مردم از هر سوی دور و نزدیک به سوی من می‌آیند و من به عنوان حرم خدا و مأمن او قرار داده شده‌ام؟ خداوند به او وحی کرد: بس کن و آرام بگیر! به عزت و جلال من قسم، آنچه که تو برای خودت فضیلت می‌دانی در مقایسه با فضیلتی که به زمین کربلا بخشیده‌ام، همچون سوزنی است که در دریا فرو برده شود و مقدار اندکی آب را با خود بردارد. و اگر نبود خاک کربلا و آنچه که در آن نهفته است (یعنی وجود مقدس امام حسین (ع) اصحابش)، نه تو را می‌آفریدم و نه خانه‌ای را که به آن می‌نازی، پس متواضع باش و در برابر زمین کربلا خاضعانه رفتار کن، وگرنه تو را به عذاب آتش دوزخ می‌کشانم.» (شوشتری، ۱۳۹۹ ش، ص ۳۲۷؛ هاشمی خوبی و همکاران ۱۴۰۰ ق، ج ۲، ص ۲۲۶)
وی در همین راستا ادامه داد: امام باقر علیه السلام می‌فرماید: «خداوند زمین کربلا را بیست و چهار هزار سال قبل از آنکه کعبه را بیافریند، خلق کرد و آن را مقدس و پربرکت قرار داد. کربلا پیش از آفرینش تمام موجودات، مقدس و پربرکت بوده و تا ابد چنین خواهد ماند. خداوند کربلا را بهترین زمین در بهشت قرار داده است.» (طوسی، ۱۴۰۷ ق ج ۶، ص ۷۳)
شمشاد بیان کرد: در مورد حقیقت حج، از امام صادق (ع) روایت شده است: «هرگاه یکی از شما حج گزارد، باید حج خود را به زیارت ما ختم کند، زیرا این عمل بخشی از کمال حج است.» و در روایت دیگری می‌فرمایند: «کمال حج، دیدار امام است.» (ابن بابویه، ۱۳۷۸ ق، ج ۲، ص ۲۶۲؛ ابن بابویه، ۱۴۱۳ ق، ج ۲، ص ۵۷۸)، بنابراین این دو روایت از امام صادق (ع) به ما می‌آموزند که حج تنها به انجام مناسک ظاهری محدود نمی‌شود، بلکه مهم‌ترین بخش حج، زیارت امام معصوم و تجدید بیعت با ایشان است؛ به عبارت دیگر، حج کامل زمانی است که حاجی پس از انجام مناسک حج، به محضر امام معصوم مشرف شود و با ایشان تجدید پیمان کند.
وی اضافه کرد: این گونه روایات به روشنی نشان می‌دهد که ولایت اهل بیت (ع)، روح و حقیقت حج است و حج بدون پیوند با امام، کالبد بی اثری بیش نیست؛ اکنون با در نظر گرفتن موارد مذکور در باب پیاده روی حج و اربعین حسینی می‌توان به بخشی از علل روایی در فضائل کثیری که برای زیارت سید الشهدا (ع) از اهل بیت (ع) گزارش شده پی برد و راز ماندگاری بقا و شکوه روزافزون پیاده روی اربعین را در سراسر جهان معنا کرد تا جایی که جلوه و مصادیق عینی آن در آفاق نیز مؤید این مطلب است.
نظر شما