نقش عناصر آبی محیطی در فضای عمومی شهرها

به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، آب یک منبع حیاتی برای فعالیت‌های انسانی است به‌طوری‌که توزیع طبیعی آن توسط اقلیم و ویژگی فیزیکی سطح زمین کنترل می‌شود اما شهرنشینی این توزیع طبیعی را تغییر داده است. کارشناسان شهری به‌شدت بر لزوم توجه به تمام منابع طبیعی از جمله آب در برنامه‌ریزی و مدیریت شهری تأکید می‌کنند، زیرا نقشی حیاتی در حفظ فرایندهای بیولوژیکی، حمایت از اکوسیستم‌ها و کمک به رفاه انسان ایفا می‌کند. علاوه بر این، آب در بسیاری از جوامع دارای اهمیت فرهنگی است و با معانی نمادین ویژه‌ای که در هر جامعه دارد، در آداب و رسوم و مراسم سنتی آن منطقه دیده می‌شود.

استفاده از المان‌های مرتبط با آب در فضاهای عمومی شهری مزایای مختلفی را به ارمغان می‌آورد که از آن جمله می‌توان به جذب و حذف گرد و غبار و آلاینده‌ها و در نتیجه بهبود کیفیت هوا اشاره کرد که در مناطق شهری با سطوح آلودگی بالا بسیار سودمند است. آبی که در قالب باغ‌های بارانی یا سطوح نفوذپذیر در شهرها گنجانده می‌شود، به مدیریت رواناب طوفان، کاهش خطر سیل و شیوه‌های مدیریت پایدار آب کمک می‌کند. علاوه بر این، منابع آب می‌تواند نقش مهمی در خنک کردن محیط اطراف داشته باشد و اثر جزیره گرمایی شهری را تا حد قابل‌قبولی کاهش دهد.

علاوه بر مزایای مربوط به پایداری و اکولوژی، المان‌های آبی می‌توانند با ایجاد حس سرزندگی و آرامش، جذابیت فضاهای عمومی را به میزان قابل‌توجهی افزایش دهند. از نظر علمی ثابت شده است که منظره و صدای جریان آب اثر آرامش‌بخشی بر افراد دارد و محیطی آرام‌تر و لذت‌بخش‌تر ایجاد می‌کند که نتیجه آن کاهش استرس و ارتقای رفاه روانی در محیط‌های شهری است. در همین راستا، آب‌نماها در فضاهای عمومی اغلب به نقاطی برای تجمع و گردهمایی شهروندان تبدیل می‌شود و تعامل و مشارکت اجتماعی را تقویت می‌کند.

فضاهای عمومی با المان‌های آبی، قدرت بیشتری در جذب ساکنان و بازدیدکنندگان دارد و فرصت‌هایی را برای اجتماعی شدن و ایجاد حس تعلق به جامعه ایجاد می‌کند. وجود آب در فضاهای شهری می‌تواند به‌عنوان یک ابزار آموزشی برای محافظت از آب، محیط زیست و پایداری عمل کند که برای این منظور لازم است علائم تفسیری و برنامه‌های آموزشی مرتبط با افزایش آگاهی از مسائل زیست‌محیطی را در طراحی فضاها ادغام کرد.

با مزایای بسیاری که گنجاندن آب در فضاهای عمومی دارد، بدیهی است که این عنصر طبیعی با ارائه تجربیات خوشایند، آرامش‌بخش، سرگرم‌کننده و شگفت‌انگیز، هدف پروژه‌های شهری را تقویت کند. در ادامه چند نمونه از پروژه‌های شهری معرفی می‌شود که از نقش‌های متنوع آب در طرح‌های خود استفاده کرده‌اند.

پارک Shenzhen Shenwan Street | چین

پارک خیابان شنوان در محور سبز عمومی شهر و در زمینی به مساحت ۱.۱۶ هکتار ساخته شده است. این پارک علاوه بر اینکه پناهگاهی برای فرار از تراکم تجاری این خیابان و برآورده کردن نیازهای ساکنان محلی برای ورزش و تعامل است، نمونه‌ای برای استفاده از راه‌حل‌های زیست‌محیطی در محیط شهری است.

به کمک یک سیستم انباشت و تبدیل انرژی، آب باران در یک مخزن با ظرفیت ۲۸۳.۵ مترمکعب ذخیره می‌شود و برای مصارف آبیاری یا استفاده مجدد تصفیه شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد. یک آسیاب بادی نمادین در پارک نیروی باد و آب را به انرژی حرکتی تبدیل می‌کند و آب باران برداشت‌شده را به قناتی در ابتدای منظره پمپاژ کند. پس از آن، آب از ارتفاع ۱۰ متری روی یک سنگ گرد فرو می‌ریزد که سرگرمی جذابی برای کودکان فراهم می‌کند تا به هر شکل ممکن با آب ارتباط برقرار کنند.

پارک Nanhua Glimmer | تایوان

پارک نان‌هوآ گلیمر نتیجه تبدیل یک مدرسه بدون استفاده به یک پارک مه‌پاش با امکانات ورزشی متعدد است و در شهرستان پینگتونگ تایوان واقع شده است. تمرکز این پروژه بر توسعه سیستم آبیاری یکپارچه است که آب کافی برای گیاهان را فراهم و صحنه دیدنی مه‌آلود را ایجاد می‌کند. رطوبت ایجاد شده در فضا، علاوه بر بازآفرینی خاطرات مربوط به مه کوهستان، هوای گرم این منطقه را تحمل‌پذیر می‌کند. طراحی تأسیسات با توجه به جهت باد انجام شده است تا جلوه مه‌آلود را در جهت مطلوب هدایت کند، این تأسیسات با سیستم روشنایی یکپارچه شده است تا ایمنی در شب را تضمین کند.

پارک تالاب طوفانی Qunli | چین

پارک تالاب طوفانی Qunli یک فضای در حال نابودی در منطقه مرکزی شهر هاربین بود که به کمک یک راه‌حل مبتنی‌بر محیط‌زیست، به یک پارک اسفنجی تبدیل شد؛ یک مخزن آب باران که نه‌تنها تالاب در حال ناپدید شدن را نجات داد، بلکه خدمات اکوسیستمی متعددی را برای جامعه شهری جدید پدید آورد.

برای این کار یک پارک طوفانی چندمنظوره در اطراف تالاب اصلی ساخته شد که آب طوفان را جمع‌آوری، تصفیه و ذخیره می‌کند و در عین حال که محیط‌زیست را حفظ می‌کند، تجربیات تفریحی و زیبایی‌شناختی جدیدی برای شهروندان ارائه می‌دهد. نکته حائز اهمیت در طراحی پارک این است که بخش مرکزی تالاب موجود دست‌نخورده باقی مانده است تا مکانی برای تکامل و دگرگونی گونه‌های زیستی باشد.

آب طوفان منطقه شهری از طریق لوله‌های در اطراف تالاب جمع‌آوری می‌شود و پس از تصفیه و رسوب در حوضچه‌ها به داخل تالاب رها می‌شود و به این ترتیب آب طوفانی که همواره باعث وقوع سیل در شهر می‌شد، به یک محیط زیست در شهر تبدیل شده است که علفزارها در حوضچه‌های اطراف آن رشد می‌کنند و فرایند تکامل طبیعی در آن ادامه می‌یابد. یک مسیر پیاده‌روی روی تالاب ساخته شده است که تپه‌های پراکنده اطراف را به هم متصل می‌کند و فرصتی برای تماشای تالاب حین پیاده‌روی را برای شهروندان فراهم می‌کند.

پارک Rachel de Queiroz | برزیل

پارک راشل دو کی‌روش پس از مطالعات هیدرولوژیکی تأسیس شد که نشان می‌داد بهترین فرایند تصفیه آب را می‌توان با ۹ حوضچه و تالاب به هم پیوسته در شهر اجرا کرد. حوضچه‌ها از تخلیه و گیاه‌پالایی استفاده می‌کنند، فرایندی که در آن میکروارگانیسم‌های موجود در سطح خاک و روی ریشه گیاهان آبزی به تمیز کردن آب کمک می‌کنند.

این پارک با ۱۰ کیلومتر طول و مساحت نزدیک به ۲۰۳ هکتار، دومین پارک بزرگ در فورتالزا است و شامل ۱۹ بخش است که به‌طور مستقیم از هشت محله در منطقه غربی شهر می‌گذرد. بخش ششم این پارک یک پروژه بازآفرینی است که یک محل مخروبه را به یک مخزن آبی تبدیل کرده است.

به این ترتیب اضافه بار سیستم زهکشی شهر که باعث وقوع سیلاب‌های مکرر می‌شد، به این مخزن می‌ریزد و علاوه بر ایجاد یک سیستم میراکننده سیل، تالابی برای حفاظت از تنوع گونه‌های زیستی در این منطقه فراهم کرده است. ساکنان محلی نیز از پیشرفت‌های این پارک بی‌نصیب نیستند و می‌توانند از مسیرهای پیاده‌روی بین حوضچه‌ها، سالن‌های آمفی‌تئاتر و زمین‌های ورزش و بازی اطراف تالاب‌ها بهره ببرند.

پارک Hyperlane Linear Sky | چین

Hyperlane یک پارک خطی پلکانی با طول ۲.۴ کیلومتر است که در مرکز هنرستان موسیقی سیچوان در چنگدو قرار دارد. پروژه هایپرلین شامل گالری شهری برای گرد هم آمدن شهروندان، یک تفرجگاه در امتداد خیابان و یک فرش آبی به‌عنوان ورودی است. فرش آبی (Water Carpet) شامل بافت متفاوتی در سنگفرش است که در قسمت‌های مختلف، جریان آب سطحی با عمق مختلف جاری است و به این ترتیب مکانی جذاب برای بازی در آب یا استراحت در سایه درختان را فراهم می‌کند.

توسعه شهری V-Plaza در کاوناس | لیتوانی

برنامه توسعه شهری کاوناس، فضایی در مجاورت ساختمان‌های تاریخی را که پیش از این بدون استفاده بود، به یک مکان عمومی جدید و جذاب تبدیل کرد که در کنار امکانات بازی، تفریح و استراحت از المان‌های آبی برای بازی کودکان و تلطیف فضا استفاده کرده است.

زمین بازیPlenty Water ، یاووژنو | لهستان

این پروژه شامل طراحی یک زمین بازی آبی در ترکیب با فضای سبز عمومی در زمین‌های سابق معدن زغال‌سنگ است که مجموعه‌ای از میدان‌های گرد که با فضای سبز ادغام می‌شوند، با نهرهایی که به قسمت مرکزی می‌ریزند، به یکدیگر متصل می‌شوند. زمین بازی آبی در نقطه کانونی این میدان واقع شده است که توسط تپه‌های سبز محصور شده است و موقعیت راحتی را برای کاربران ایجاد می‌کند که از پیاده‌روها و کوچه‌های اطراف قابل‌مشاهده نیست. زمین بازی به یک جوی کم‌عمق متصل می‌شود که به‌عنوان استخر حمام پا عمل می‌کند و در اطراف آن نیمکت و صندلی برای والدین تعبیه شده است تا از کودکان خود مراقبت کنند.

چشمه تاینان | تایوان

شبکه آب تاینان از قرن هفدهم به‌عنوان پایه‌ای برای صنعت دریایی و ماهیگیری این شهر عمل می‌کرد و اکنون به‌عنوان راه‌حلی برای بازطراحی ساختمان‌های تجاری بدون استفاده عمل می‌کند. مرکز خرید China-Town در این شهر به‌طور کامل حذف شده و پارکینگ زیرزمینی آن به یک مکان عمومی غرق‌شده در آب تبدیل شده است. این استخر با دقت برنامه‌ریزی شده است تا یک مکان مناسب برای تمام فصول باشد به‌طوری که سطح آب در فصول بارانی و خشک، پایین و بالا می‌رود و در هوای گرم، مه‌پاش‌ها دمای محلی را کاهش می‌دهند تا آرامشی برای بازدیدکنندگان فراهم شود.