به گزارش خبرگزاری ایمنا، کودکان عامل پیوند نسل‌های گذشته و آینده در هر جامعه محسوب می‌شوند؛ انتقال سنت‌ها، فرهنگ‌ها، اعتقادات، باورها و پیشینه‌های هویت بخش و در صورت لزوم اصلاح محیط اجتماعی در هر جامعه از طریق کودکان میسر است.
کودکان به‌عنوان شهروندان کوچک، دارای حقوق شهروندی ویژه خود هستند، از این‌رو مقوله شهر دوستدار کودک یک جنبش جهانی است که از اجرایی شدن حقوق کودکان در سطح شهرها و جوامع حمایت می‌کند و در واقع شهر مناسب برای کودکان، شهری مناسب برای تمام سنین است.
اهمیت داشتن موضوع کودک و تشویق به یک زندگی جمعی، زمینه‌سازی برای تعالی فکری و تربیتی او و تحلیل چگونگی ارتباط مسائل فرهنگی و اجتماعی جامعه شهری با مسائل کودک به‌ویژه در ابعاد اجتماعی، موضوعی مهم است که مورد توجه جامعه‌شناسان در جوامع امروزی قرار گرفته و از نظر شهروندی و حقوق شهروندی قابل طراحی است.
ابتکار شهرهای دوستدار کودک در سال ۱۹۹۶ آغاز شد و به تشکیل شهرها و جوامع محلی امن، فراگیر و پاسخگوی نیازهای کودکان می‌پردازد، این ابتکار در بیش از ۳۰۰۰ شهر و جامعه محلی در سراسر جهان فعال است و هر سال گسترش پیدا می‌کند، همچنین این شهرها با توجه به حقوق کودکان، زیست کودکان و ایجاد امنیت کافی برای آن‌ها طراحی می‌شود.
شهر دوستدار کودک، یک مفهوم مهم در حوزه حقوق کودکان است که در آن نیازها و حقوق کودکان در اولویت قرار می‌گیرد و وضع اجتماعی، فرهنگی و معماری آن‌ها همسو با نیازهای کودکان است، همچنین این شهرها در سیاست‌ها، قوانین، برنامه‌ها و بودجه‌ها، حقوق کودکان را منعکس می‌کنند.
شهر دوستدار کودک مفهومی است که به طراحی و مدیریت شهری اشاره دارد و نیازها و حقوق کودکان را در اولویت قرار می‌دهد؛ این شهرها با هدف ایجاد محیطی امن، سالم و مفرح برای کودکان توسعه پیدا می‌کند تا بتواند به بهترین شکل ممکن رشد کرده و مهارت‌های لازم برای زندگی را کسب کنند، از جمله ویژگی‌های شهر زندگی می‌توان به امنیت و حفاظت، فضاهای بازی و تفریح مناسب، آموزش و پرورش عالی، بهداشت و سلامت بالا، مشارکت کودکان و دسترسی راحت به خدمات اجتماعی اشاره کرد.
توجه ویژه دور ششم مدیریت شهری اصفهان به کودکان
ابوالفضل قربانی، عضو شورای اسلامی شهر اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: یکی از اقشاری که در همه جوامع از جمله شهر اصفهان به حمایت ویژه نیاز دارد، کودکان هستند و به‌طور قطع مدیریت شهری در این کلان‌شهر برای مسائلی که به کودکان مربوط می‌شود باید خدماتی را به این منظور در نظر گرفته و ارائه کند.
وی با اشاره به همت شهرداری این کلان‌شهر برای ساختن شهری زیست‌پذیر و امن برای کودکان اضافه می‌کند: تمام کلان‌شهرها موظف هستند، حقوق تمام اقشار جامعه را به‌نحو احسن شناسایی، معرفی و رعایت کنند.
عضو شورای اسلامی شهر اصفهان تاکید می‌کند: ما می‌توانیم ادعا کنیم برنامه‌های این دوره از مدیریت شهری در راستای شهر دوستدار خانواده با نگاه ویژه به کودکان و سالمندان است و تمام معاهده‌های بین‌المللی در این باره که با اصول دینی و ملی ما سازگاری دارد، به‌طور قطع مورد توجه قرار خواهد گرفت.
کودکان باید همچون سایر شهروندان منطبق با نیازهایشان در شهر زندگی و در محیطی سالم و شاد رشد کنند
قربانی می‌گوید: این موضوع در شورای ششم بسیار مورد توجه واقع شده و حتی توسعه پیدا کرده است؛ در واقع در شهر دوستدار کودک موضوع تنها به کودکان مربوط نمی‌شود و خانواده نیز نقش کلیدی در این ماجرا خواهد داشت.
وی ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه با تأیید و مشارکت وزارت کشور و دفتر یونیسف ایران، نشان کاندیداتوری شهر دوستدار کودک به شهرداری اصفهان اعطا شد، شهرداری اصفهان تلاش کرده است در چارچوب این ابتکار و با مشارکت ذی‌نفعان این حوزه به‌ویژه کودکان، ساز و کاری را فراهم سازد تا کودکان نیز همچون سایر شهروندان منطبق با نیازهایشان در شهر زندگی و در محیطی سالم و شاد رشد کنند.
عضو شورای اسلامی شهر اصفهان خاطرنشان می‌کند: ایجاد تشکیلات اداری شهر دوستدار کودک، برگزاری نخستین کنفرانس ملی شهر دوستدار کودک، تدوین و تصویب بعضی لوایح در شورای اسلامی شهر، گزارش وضعیت‌سنجی کودکان و تدوین برنامه عملیاتی از جمله اقدامات مهم پیرامون شهر دوستدار کودک در شهرداری اصفهان بوده است.
شهرهای دوستدار کودک، حقوق شهروندی کودکان را ادا می‌کند
علی شمس‌الدینی، دانشیار جغرافیای شهری به خبرنگار ایمنا می‌گوید: برای رفع موانع و محدودیت‌های حضور فعال و تشریک مساعی کودکان در شکل‌گیری فضاهای زیستی خود و اجتناب از تضییع حقوق شهروندی آن‌ها نظریه شهر دوستدار کودک در دهه‌های اخیر مطرح شده است و بر اساس آن، کودکان به‌عنوان یکی از کاربران شهری به‌رسمیت شناخته می‌شوند.
وی ادامه می‌دهد: ایجاد محیط‌های شهری که از جامعه کودکان حمایت کند، نیاز به بررسی و مطالعه دارد و گستره‌ای از موضوعات در سطوح مختلف محلی، ملی و جهانی است.
دانشیار جغرافیای شهری تاکید می‌کند: شهرهای کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نبوده و نیاز است وضعیت شهر دوستدار کودک و متغیرهای مرتبط با آن در راستای فراهم‌کردن بسترهای لازم برای تحقق شهر دوستدار کودک بررسی شود.
شمس‌الدینی می‌گوید: کودک به معنای کوچک، صغیر و فرزندی که به‌حد بلوغ نرسیده (پسر یا دختر) است؛ در فرهنگ‌های دیگر نیز از کودک به‌عنوان شخصی که بین تولد تا دوران بلوغ قرار دارد، یاد شده است.
وی اضافه می‌کند: طبق تعاریف حقوقی در جمهوری اسلامی ایران، کودک به فردی اطلاق می‌شود که به سن بلوغ شرعی نرسیده باشد و با توجه به‌تعاریفی که ارائه شد، این نتیجه حاصل می‌شود که منظور از کودک کسی است که به سن بلوغ نرسیده باشد و با توجه به اینکه بلوغ در بین پسرها بین ۱۳ تا ۱۶ سالگی و در دخترها بین ۱۱ تا ۱۴ سالگی است، انتخاب معیار کمتر از ۱۲ سال کامل برای تعریف کودک مبنای مناسبی را ارائه می‌دهد.
کودکان به‌عنوان شهروندانی تعریف می‌شوند که حقوقی داشته و حق دارند نظرات خود را ابراز کنند
دانشیار جغرافیای شهری با اشاره به درخواست برای ایجاد شهرهای دوستدار کودک خاطرنشان می‌کند: این درخواست ریشه در شناخت این موضوع دارد که شهرها، خانه‌هایی برای افزایش حمایت از حقوق کودکان هستند و با این وجود بسیاری از شهرهایی که ایده‌آل کودکان نیست، دولت‌هایی را دارد که اقدامات اندکی در این راستا انجام می‌دهد.
شمس‌الدینی می‌گوید: مفهوم شهر دوستدار کودک به‌طور کل به این معنی است که دولت‌مردان چگونه این شهرها را بر اساس علایق کودکان اداره می‌کنند و به شهرهایی گفته می‌شود که در آن، حقوق اساسی کودکان همچون سلامت، حمل‌ونقل، حمایت، آموزش و فرهنگ رعایت می‌شود.
وی با بیان اینکه کودکان به‌عنوان شهروندانی تعریف می‌شوند که حقوقی داشته و حق دارند نظرات خود را ابراز کنند، ادامه می‌دهد: شهر دوستدار کودک تنها یک شهر خوب برای کودک نیست، بلکه شهری است که به‌وسیله کودکان ساخته می‌شود.
دانشیار جغرافیای شهری با اشاره به ویژگی‌های شهر دوستدار کودک تاکید می‌کند: مجموع این ویژگی‌ها را می‌توان در مواردی از جمله اینکه کودک در تصمیم‌های مربوط به شهر تأثیرگذار است، باید عقاید خود را در مورد آنچه از شهر می‌خواهد، بیان‌کند، شرکت در خانواده، جامعه و زندگی اجتماعی شامل رویدادهای فرهنگی و اجتماعی، دریافت خدمات اساسی همچون مراقبت‌های بهداشتی و آموزش‌وپرورش و خدمات اجتماعی، آب سالم می‌نوشد و به فاضلاب مناسب دسترسی دارد، در مقابل بهره‌جویی، خشونت و آزار محافظت شده است، با ایمنی در خیابان‌ها و با استقلال خودش راه می‌رود، از فضاهای سبز بهره‌مند است، زندگی در محیط سالم و عاری از آلودگی، ملاقات با دوستان و بازی با آن‌ها و احساس تعلق و اتصال به‌اجتماع خلاصه کرد.
اصفهان در مسیر تبدیل شدن به شهر دوستدار کودک
فریاد پرهیز، رئیس اداره مطالعات و برنامه‌ریزی شهری شهرداری اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: تعامل کودک با محیط از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است، به گونه‌ای که این تعامل از شکل‌گیری شخصیت تا رشد جسمی و ذهنی کودک را در بر می‌گیرد.
وی اضافه می‌کند: تاکید بر ایجاد فضاهایی راحت، ایمن، قابل دسترس، پاسخگو، جذاب، خلاق و زمینه‌ساز برای رشد جسمی و ذهنی کودک از جمله نکاتی است که ضرورت دارد طراحان و برنامه‌ریزان شهری در ساخت فضاهای شهری مورد استفاده کودکان مورد توجه قرار دهند.
رئیس اداره مطالعات و برنامه‌ریزی شهری شهرداری اصفهان تاکید می‌کند: بدیهی است که تعامل پویای کودک و جست‌وجو و کشف قابلیت‌های محیطی مستلزم مشارکت فعال وی در شکل‌دهی و بهره‌برداری از محیط خواهد بود.
پرهیز می‌گوید: کودک از طریق مشارکت محیطی، حس اجتماع محلی، آگاهی محیطی، حس تعلق و مؤثر بودن را درک می‌کند و خود را یک بهره‌بردار بی‌تفاوت محیط قلمداد نخواهد کرد؛ به عبارت دیگر محیط برای کودک موضوعیت پیدا کرده است و به‌صورت جدی مورد ارزیابی او قرار خواهد گرفت.
وی ادامه می‌دهد: به‌عنوان نمونه شادی و نشاطی که در فضاهای محله‌ای پس از بارش برف، به‌ویژه در کودکان و نوجوانان آشکار می‌شود، به امکانات و شایستگی‌ها و قابلیت‌های بسیار زیادی مربوط است که در آن حوزه محدود، در فضاهایی چون معبر همسایگی و محلی و مرکز محله و بوستان‌ها و زمین‌های بازی، توسط کودکان جست‌وجو، کشف یا خلق می‌شود.
رئیس اداره مطالعات و برنامه‌ریزی شهری شهرداری اصفهان خاطرنشان می‌کند: قابلیت‌هایی همچون برف بازی، سرسره بازی، ساخت آدم برفی، پارو کردن مسیر، ایجاد تغییر و تنوع در منظر محیطی شهر، بوستان، چمن‌زار و حتی تغییر توپوگرافی و شیب‌ها و سطوح عمومی شهر و بوستان و تضاد شکلی، حسی و عاطفی ایجاد شده در محیط و به‌طور کلی ایجاد جشنواره‌ای از قابلیت‌های خلاق، بدیع و نشاط‌آور محیطی از آن جمله هستند.
پرهیز با بیان اینکه بنابراین شهر دوستدار کودک، شهری است که در آن خواسته‌های کودک در اولویت قرار می‌گیرد، می‌گوید: وضع اجتماعی، فرهنگی و معماری شهر همسو با نیازهای آن‌ها است و حقوق کودکان در سیاست‌ها، قوانین، برنامه‌ها و بودجه منعکس می‌شود.
برنامه اقدام اجرایی شهر دوستدار کودک در قالب ۱۰ هدف، ۱۷ راهبرد و ۱۳۶ اقدام اجرایی توسط معاونت شهرسازی و معماری تهیه شد
وی اضافه می‌کند: رویکرد CFC (شهر دوستدار کودک) این شهر را به سمتی سوق می‌دهد که در آن، کودکان نقش مؤثری در مورد شهر خود دارند و نظر آن‌ها در تصمیمات شهری ابراز شود و خانواده و اجتماع نیز موظف هستند کودکان را مسائل و تصمیم‌گیری‌ها دخیل کنند.
رئیس اداره مطالعات و برنامه‌ریزی شهری شهرداری اصفهان تاکید می‌کند: در این راستا دبیرخانه شهر دوستدار کودک مستقر در معاونت شهرسازی و معماری شهرداری این کلان‌شهر اقدامات متعددی در راستای پیوستن شهر اصفهان به شبکه شهرهای دوستدار کودکان جهان انجام داد که به اختصار به بعضی از این اقدامات اشاره می‌شود.
پرهیز می‌گوید: چشم‌انداز برنامه اجرایی شهر دوستدار کودک تهیه شده است؛ بر اساس آن شهر دوستدار کودک اصفهان، شهری است با مشارکت اجتماعی کودکان برای شکوفایی استعدادها، عادلانه و بدون تبعیض و قابل دسترس برای کودکان، ایمن و امن، خانواده‌محور با کودکان و والدین آگاه، مشارکت‌جو با تعاملات اجتماعی گسترده که کودکان آن ارزشمند و محترم تلقی شده و با آن‌ها مشورت می‌شود و زمینه شکوفایی استعداد کودکان فراهم است.
وی ادامه می‌دهد: سند وضعیت‌سنجی کودکان شهر اصفهان با مشارکت ذی‌نفعان و کودکان از بررسی و تحلیل متون نظری در مورد کودکان، بررسی و تحلیل اسناد و مدارک موجود در مورد حقوق کودکان، طرح بازنگری طرح تفصیلی شهر اصفهان، اهداف، چشم‌انداز و راهبردهای برنامه اصفهان ۱۴۰۰، جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌های جمعیتی و آماری، جلسات گروه‌های کانونی ذی‌نفعان شهر دوستدار کودک، مشورت و تعامل با کودکان، نوجوانان و خانواده‌های آن‌ها و مشاوره و تعامل با ارائه‌دهندگان خدمات به کودکان تهیه شده است.
رئیس اداره مطالعات و برنامه‌ریزی شهری شهرداری اصفهان خاطرنشان می‌کند: تهیه برنامه اقدام اجرایی شهر دوستدار کودک در قالب ۱۰ هدف، ۱۷ راهبرد و ۱۳۶ اقدام اجرایی توسط معاونت شهرسازی و معماری انجام شد و توسط کمیته ملی دوستدار کودک وزارت کشور برای اجرا در مناطق پایلوت شهرداری اصفهان از جمله مناطق ۱۲، ۱۰، ۹، ۱۱، ۳ و ۱۵ شهرداری مورد تأیید قرار گرفت.
پرهیز با اشاره به فعالیت این کلان‌شهر در مسیر شهر دوستدار کودک می‌گوید: دریافت نشان کاندیداتوری یونیسف به شهر اصفهان در بهمن ۱۳۹۹، تشکیل شورای مشورتی کودکان، تهیه ضوابط ویژه کودکان در مجتمع‌های مسکونی، تجاری، مدارس و پارک‌ها، مشارکت در تدوین راهنمای ملی شهر دوستدار کودک و ایمن‌سازی و ارائه گواهینامه استاندارد در پارک درخشان منطقه از جمله موارد این کلان‌شهر در راستای تبدیل شدن به شهر دوستدار کودک است.
وی اضافه می‌کند: اقدامات شهرداری این کلان‌شهر در مسیر تبدیل شدن این کلان‌شهر به شهر دوستدار کودک شامل مواردی از جمله برگزاری جشنواره‌های فرهنگی، ورزشی و تفریحی با محوریت کودکان با همکاری سازمان‌ها، طراحی ویژه بازیکده کودکان در مناطق ۱۵، ۱۴، ۱۲، ۱۱، ۱۰ و ۳ شهرداری اصفهان، تجهیز و به‌روزرسانی فضاهای بازی کودکان، ساماندهی بوستان ارزنان در منطقه، استفاده از نقاشی کودکان برای فضاسازی شهری، احداث پارک فروردین و فرهنگسرای مادر و کودک در منطقه ۷، وبینار کودکان ایران و اندونزی، بررسی قوانین مربوط به کودکان کار و ارسال به وزارت کشور و دریافت جایزه الهام بخش در حوزه کودکان است.
به گزارش ایمنا، ایجاد یک شهر دوستدار کودک نیازمند توجه ویژه به نیازها و حقوق کودکان است و با اجرای سیاست‌ها و برنامه‌های مناسب، می‌توان شهری ساخت که نه‌تنها برای کودکان بلکه برای تمام شهروندان محیطی بهتر و سالم‌تر فراهم کند، زیرا توجه به آموزش، سلامت، ایمنی و مشارکت کودکان می‌تواند به توسعه پایدار و آینده‌ای روشن برای جامعه منجر شود.
نظر شما