به گزارش خبرگزاری ایمنا، از پرتاب نخستین ماهواره در سال ۱۹۵۷ تاکنون، فناوری فضایی به سرعت پیشرفت کرده و متحول شده است. امروزه تعداد روزافزونی از ماهواره‌ها در حال گردش به دور زمین هستند و وظایف متعدد و متفاوتی را دنبال می‌کنند. ماهواره‌ها مشاهدات جغرافیایی، ارتباطات، ناوبری و پیگیری برنامه‌های علمی را ممکن کرده‌اند.
ماهواره‌ها به طور قابل توجهی به رفاه حال انسان‌ها کمک می‌کنند تا به اهداف خود در راه‌های جدید و نوآورانه دست پیدا کنند.
ماهواره‌ها هر روز و هر روز بدون وقفه نیازهای کاربران را در سراسر جهان برطرف می‌کنند. آن‌ها از فضا اطلاعات و خدماتی را برای حمایت از ارتباطات جهانی، اقتصاد، امنیت و دفاع، مدیریت ایمنی و مدیریت شرایط بحران، محیط‌زیست، کشاورزی و سلامت ارائه می‌دهند.
ماهواره‌ها از دیدگاه منحصر به فرد خود در فضا به ما در نظارت، حفاظت و بهبود فعالیت‌های اقتصادی روزمره در زمین کمک می‌کنند، همچنین اطلاعات موقعیت‌یابی را قادر می‌سازد تا رویکردهای جدیدی را برای فعالیت‌های سنتی همچون حمل‌ونقل و کشاورزی کشف کنیم و از ماهواره‌های مشاهده‌ای استفاده کنیم تا به منابع طبیعی ارزشمند، زیرساخت‌های حیاتی و برداشت‌های سالانه نگاهی بیندازیم.
داده‌های به دست آمده در فضا به ما کمک می‌کند تا تولید را در بخش‌های مختلف، از جمله صید ماهی، جنگل‌داری، صنایع معدنی و کشاورزی پیگیری و بهبود بخشیم.
آنچه در ادامه می‌خوانید حاصل گفت‌وگوی خبرنگار ایمنا با عمران مرادی، پژوهشگر فضایی درباره نقش ماهواره‌ها در جوانب مختلف زندگی انسان است.
ایمنا: ماهواره‌ها چگونه به رفاه انسان کمک می‌کنند؟
مرادی: امروزه ماهواره‌ها برای انسان فراتر از رفاه است، شاید زمانی خدمات ماهواره‌ها را در دسته‌بندی رفاه قرار می‌دادیم، اما اکنون جز واجبات است و اگر امروزه ماهواره‌ها نباشند یا اختلالی در سیستم‌های ماهواره‌ای به وجود آید دچار بحران می‌شویم.
بسیاری از ارکان زندگی ما همچون نقل و انتقالات بانکی تحت تأثیر سرعت است، بنابراین در گذشته زمان زیادی برای این انتقالات نیاز بود، اما امروز به سرعت انجام می‌شود.
خدمات فضایی ارتباطات بین بانک‌ها را ایجاد می‌کند که یکی از مهمترین نقش‌هایی که امروزه ماهواره‌ها در زندگی انسان‌ها دارند در حوزه مسائل بانکی و نقل و انتقالات پول است.
ماهواره‌ها در صنعت کشاورزی در وسعت‌های پهناور و ارتفاع‌های بالا با دقت زیادی می‌توانند وضعیت جنگل‌ها، مزارع بزرگ و گیاهان را سنجش کنند، مهندسی آب و تنظیم آبیاری داشته باشند و منابع آبی را شناسایی کنند که تمام این موارد موجب می‌شود در کشاورزی پرسود باشیم، پس کشاورزی امروز نیز تا حد کلان خود نیازمند خدمات ماهواره‌ای است که تحت عنوان سنجش از دور در حوزه کشاورزی از آن یاد می‌شود.
کاربرد دیگری از ماهواره‌ها که در زندگی انسان بسیار اثرگذار است، سیستم‌های ناوبری است که تمام مردم برای مسافرت از این سیستم‌ها استفاده می‌کنند و بدون استفاده از جی‌پی‌اس و ردیاب نمی‌تواند کاری انجام دهند.
یکی از مهمترین نقش‌های ماهواره در کشتی‌ها، ماشین‌های سواری سنگین، قطارها و هواپیماها نقش ناوبری و ردیابی است که اگر وجود نداشته باشند، سیستم‌های حمل‌ونقل با مشکل مواجه می‌شود.
مهمترین نقش ماهواره‌ها در ایجاد ارتباطات است که به راحتی می‌توانیم با سراسر دنیا ارتباط برقرار کنیم که تا ده سال پیش پروسه سخت و پرهزینه‌ای بود، اما ارتباطات در دنیای امروز به دلیل وجود ماهواره‌ها بسیار سریع‌تر از قبل و در دسترس و کم هزینه تر است.
ایمنا: پتانسیل بالقوه ماهواره‌ها در سطح جهانی تا چه حد بالفعل شده است؟
مرادی: به طور کلی تکنولوژی‌های ارتباطات و تکنولوژی‌های فضایی به سرعت در حال رشد هستند، البته سرعت رشد تکنولوژی در ارتباطات بسیار بیشتر است به این دلیل که تکنولوژی فضایی هزینه بر و گران قیمت هستند.
تاکنون در حد بسیار زیادی در زمینه ماهواره‌ها پیشرفت کرده‌ایم، اما با توجه به شرایط اقتصادی که در کل جهان وجود دارد و به دلیل مسائلی همچون جنگ روسیه کشورها هنوز نتوانسته‌اند پتانسیلی که در حوزه ماهواره‌ها دارند را بالفعل کنند.
ایران دارای پتانسیل زیادی از نظر علمی و تکنولوژی است، اما به دلیل مسائل اقتصادی هنوز نتوانسته است از این پتانسیل استفاده کند.
در سطح جهانی نیز به همین صورت است و بسیاری از کشورها نتوانستند از پتانسیلی که در حوزه فضا دارند استفاده کنند، بنابراین می‌توان گفت به‌رغم تمام پیشرفت‌هایی که اتفاق افتاده ۵۰ درصد این پتانسیل بالفعل شده است.
ماهواره‌ها انواع مختلف دارند در برخی زمینه‌های ارتباطی اتفاقات خوبی افتاده است، اما در مسائل سنجش از دور و اکتشافات فضایی بیشتر جای کار وجود دارد.
به لحاظ تئوریک ایران پتانسیل زیادی دارد به طور مثال در حوزه ارتباطی می‌توانیم به راحتی به اینترنت دسترسی داشته باشیم همچون گوشی‌های تلفن همراه که می‌توانند به اینترنت ماهواره‌ای وصل شوند، اما هنوز بالفعل نشده است یا شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای می‌تواند بسیار ساده‌تر از چیزی که وجود دارد در دسترس قرار گیرد اما بالفعل نشده است و دلیل آن این است که صنایع فضایی و صنایع مربوط به ماهواره بسیار گران قیمت هستند در واقع رشد در این زمینه‌ها به دلیل مسائل اقتصادی و هزینه‌های زیاد گام به گام جلو می‌رود و البته این را باید در نظر داشت، بخشی از رشد نکردن سریع این موضوع به خاطر شرکت‌های فضایی است چرا که این شرکت‌ها نیز گام به گام پیش می‌روند تا بتوانند خدمات خود را در زمان بیشتری به فروش برسانند که مقداری از آن عمدی است و در صنایع دیگر نیز چنین اتفاقی رخ می‌دهد.
ایمنا: از آنجایی که فعالیت‌های اقتصادی به سمت هوشمند شدن پیش می‌رود، نقش ماهواره‌ها در توسعه اقتصاد جهان چیست؟
مرادی: نقش ماهواره‌ها در توسعه اقتصادی جهان به یک نقش محوری تبدیل شده و امروزه بخش بسیار مهم از اقتصاد جهان که تبادلات مالی و بانکی است، توسط ماهواره‌ها در حال انجام است، بنابراین می‌توان گفت اقتصاد امروز مبتنی بر نقش محوری ماهواره‌ها است و بحرانی اگر در فعالیت ماهواره‌ها پیش بیاید، در اقتصاد جهانی بسیار سریع خود را نشان می‌دهد، ماهواره‌ها نقش اساسی دارند و یکی از ستون‌های اقتصاد جهانی در ارتباطات و دسترسی‌های مالی و سنجش از دور را تشکیل می‌دهند.
امروزه اکتشاف معادن فلزی و منابع نفتی، حمل‌ونقل ترانزیت، کشاورزی و منابع آبی توسط ماهواره‌ها مدیریت می‌شود. یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد امروز ماهواره‌ها هستند که نبود آن‌ها می‌تواند به سرعت موجب بحران در اقتصاد جهانی شود.
ایمنا: در زمینه پژوهش‌های مناطق دور دست، چقدر ماهواره‌ها می‌توانند مؤثر باشند؟
مرادی: ماهواره‌ها می‌توانند در اکتشاف مناطق دور دست همچون معادن و اکتشاف اعماق اقیانوس‌ها که دسترسی سخت است، نفوذ کنند.
ماهواره‌ها در مناطق دور در فضا نیز می‌توانند نقش محوری داشته باشند همچون زمانی که بخواهید دیده‌بانی بیشتری روی زمین داشته باشید و لازم است ارتفاع خود را افزایش دهید.
در دنیای امروز چاره‌ای جز استفاده از ماهواره‌ها نداریم یعنی نمی‌توان بدون استفاده از ماهواره‌ها مناطق دور دست را شناسایی کرد، بنابراین تنها راه چاره برای دریافت اطلاعات از مناطق دور تنها ماهواره‌ها هستند.
نظر شما