مراسم زار هم آیینی است که برای بیرون کردن او از بدن فرد مبتلا انجام میشود. این مراسم سال‌هاست که در استان‌ها و شهرهای جنوبی ایران اجرا شده و شهرتی جهانی دارد. اگر شما هم کنجکاو هستید بدانید زار چیست و مراسم آن به چه شکل است، این مطلب از تریپ را مطالعه کنید.
زار چیست؟
زار در فرهنگ جنوب ایران معانی خاص خودش را دارد. این واژه نام یک باد خانمان‌سوز و ویران‌کننده است که افراد را به بستر بیماری و پریشان‌احوالی می‌اندازد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید در میان ساحل‌نشینان جنوب ایران، زارها همان بادهای موسمی جنوبی یا فرازمینی هستند که پای اجنه را به این منطقه باز می‌کنند. به کسانی که گرفتار این بادها شده‌اند، «اهل هوا» و به نجات‌یافتگان هم «هوایی» می‌گویند. اگر شما هم قصد شرکت در این مراسم را دارید، می‌توانید برای اطلاع از قیمت بلیط هواپیما و رزرو آن در تاریخ دلخواه، به آژانس مسافرتی تریپ مراجعه کنید.
مفهوم مراسم زار
در میان مردم محلی خطه جنوب ایران این باور قدیمی وجود دارد که دیو، پری، جن و ارواح بد به شکل باد ظاهر می‌شوند. این بادها با رخنه‌کردن به سر و بدن افراد اسباب بیماری، شیدایی یا پریشان‌حالی آن‌ها را فراهم می‌کنند. زمانی که درمانِ این وضعیت ناخوشایند با روش‌های معمول نتیجه ندهد، مردم جنوب وارد میدان می‌شوند و با برپایی مراسم زار گیری فرد بیمار را از ناخوشی و گرفتاری نجات می‌دهند.
مراسم احضار زار در واقع همان سنت قدیمی جن‌گیری است که با هدف بیرون‌کردن ارواح خبیثه و اجنه از بدن فرد انجام میشود. زارها نیز اشاره به همان بادهای بسیار خطرناکی است که در وجود افراد رخنه کرده‌اند. آیین زار غالبا با آداب و مناسک خاصی برگزار میشود که در ادامه این نوشتار توضیح داده خواهد شد.
مراسم زار در چه شهرهایی برگزار میشود؟
مراسم زار آیینی مختص به خطه جنوب ایران است. تقریبا در تمام شهرهای جنوبی همچون بوشهر، بندرعباس، خوزستان و...، می‌توانیم شاهد برپایی یا آیین‌هایی مشابه آن باشیم. این مراسم در هر شهر جنوبی اسم مخصوص به خودش را دارد؛ به عنوان مثال مراسم زار در هرمزگان به عنوان «نوبان»، در بلوچستان با نام «گوتی» و در بوشهر با اسم «شیخ فرج» شناخته میشود. پس اگر عاشق ماجراجویی هستید و دوست دارید با رسومات قدیمی آشنا شوید، می‌توانید به بوشهر سفر کنید و پس از حضور در آیین‌ها و فستیوال‌های محلی، با بلیط بوشهر به تهران به پایتخت برگردید.
نحوه برگزاری مراسم زار
مراسم زار در اهواز، آبادان و بسیاری از شهرهای جنوبی به عنوانی آیینی بسیار طولانی و پیچیده شناخته میشود. این مراسم که اجرای آن در اکثر موارد 7 روز زمان می‌برد، با هدف بیرون‌کردن اجنه از بدن فرد بیمار و رفع گرفتاری و پریشان‌احوالی او انجام میشود.
مراسم زار در ابادان با تشخیص فرد مبتلا توسط بابازار و مامازار شکل رسمی می‌گیرد؛ به عبارتی نقطه شروع این مراسم زمانی است که متولیان آیین زار اطمینان حاصل کنند که شخص بیمار، گرفتار بادهای خبیث و شیطانی شده است.
بابازار و مامازار ابتدا بدن بیمار را خوب شست‌وشو می‌دهند و سپس به مدت یک هفته از او در کپری خالی مراقبت می‌کنند. در این هفت روز بیمار اجازه نگاه‌کردن به مرغ، سگ یا نامحرم را ندارد. در همین ایام بابازار یا مامازار هر شب بدن بیمار را با دارویی خاص که گره‌کور نام دارد، به طور کامل می‌پوشانند.
بعد از پایان روز هفتم و شروع مراسم گروهی زار، جن باید از بدن فرد بیمار خارج شده باشد؛ به‌همین‌دلیل هم بابازار و مامازار در روز آخر این قرنطینه مخلوطی از داروی گره‌کور، هفت برگ گیاه بی‌خار و خاک هفت راه را روی بدن بیمار می‌زنند. سپس فرد بیمار را روی زمین می‌خوابانند و انگشتان شست دو پای او را به وسیله موی بز می‌بندند. در آخر مقداری روغن ماهی و چند تار موی سوزانده‌شده از بز را زیر بینی فرد بیمار قرار می‌دهند. در همین زمان، بابازار و مامازار با چوب خیزران به بدن فرد بیمار ضربه می‌زنند و جن را تهدید می‌کنند تا فراری شود.
در مراسم بابا زار همه دور یکدیگر حلقه می‌زنند و سفره‌ای را که در آن اقسام غذاها و گیاهان معطر وجود دارد، پهن می‌کنند. گوشت قربانی، کاسه خون و میوۀ کُنار سه عضو ثابت این سفره هستند که حضورشان به تسخیر کامل باد کمک می‌کند.
بادها برای ترک بدن بیمار خواسته و تقاضایی دارند که تنها با اجابت‌کردن آن می‌توان اسباب رهایی فرد از زارها را فراهم کرد. طبق باورهای قدیمی، بادها زمانی خواسته خود را مطرح می‌کنند که خون خورده باشند. به‌همین‌منظور هم کاسۀ خونِ موجود در سفره زار را به فرد بیمار می‌دهند تا بنوشد. با خوردن خون، بدن فرد بیمار دچار حرکت و لرزش میشود و این لرزش‌ها به اهالی حاضر در مراسم هم انتقال پیدا می‌کند. در همین زمان، صدای موسیقی و آهنگ مراسم زار اوج می‌گیرد و باد خواستۀ خود را در گوش بابازار مطرح می‌کند.
اسامی زارها و توقعات و خواسته‌های آن‌ها از افراد با هم برابر نیست؛ برخی از آن‌ها طلا و خلخال از بیمار طلب می‌کنند و گروهی دیگر به دنبال کسب سفره غذا یا پیراهنی تمیز هستند. در صورتی که اجابت خواسته زارها از عهده و توان فرد بیمار خارج باشد، بابازار یا مامازار با بستن دستمالی به بازوی بیمار از باد زمان و فرصت بیشتری برای اجابت خواسته می‌طلبند.
اهالی مجلس برای مطیع‌کردن بیشتر باد موسیقی مخصوص زار را می‌نوازند. جالب است بدانید که هر باد موسیقی و آهنگ مخصوص به خودش را دارد؛ به همین دلیل هم به تعداد انواع زار موسیقی و آهنگ تعریف شده است. اجرای مراسم زار در ابادان و هرمزگان با قواعد خاصی همراه است که در ادامه اشاره‌ای کوتاه به آن‌ها خواهیم داشت:
- بردن اسم خداوند، پیامبر یا ائمه اطهار در مجلس زار ممنوع است.
- همه کسانی که قصد شرکت در این مراسم را دارند، باید کفش‌های خود را بیرون بگذارند و پابرهنه و بدون سلام وارد مجلس شوند.
- اهالی حاضر در آیین زار بعد از نوشیدن قهوه یا چای نباید استکان خود را روی زمین بگذارند؛ آن‌ها باید منتظر بمانند تا خادم مجلس ظرف خالی را از آن‌ها بگیرد.
- بهتر است در آیین زار سکوت برقرار باشد و هیچ صحبتی میان اعضا ردوبدل نشود.
- آیین زار غالبا در فضای باز و به صورت نشسته اجرا میشود.
- شخص مبتلا همیشه باید جایی کنار بابازار یا مامازار بنشیند.
- اجرای موسیقی مجلس زار با نواختن آهنگ توسط بابازار آغاز میشود.
- همه افراد شرکت‌کننده در آیین زار باید هنگام ورود به مجلس به نشانه تبرک روی سازها و سپس صورت خود دست بکشند.
سفر به جنوب ایران با بلیط هواپیما ارزان
حال که با مراسم زار آشنا شدید، بهتر است بدانید که این آیین اگرچه کمرنگ‌تر شده، اما هنوز هم در برخی روستاهای جنوب ایران برگزار میشود. شما می‌توانید به وبسایت www.trip.ir مراجعه کرده و بلیط رفت‌وبرگشت پرواز بندرعباس به تهران را با ارزانترین قیمت خریداری کنید.
آژانس هواپیمایی تریپ ارائه‌دهنده بهترین و ارزانترین بلیط هواپیما به تمامی فرودگاه‌های داخلی و بین‌المللی خارجی است. همچنین اگر قصد سفر با تور را هم دارید، کافی‌ست به ما سر بزنید. برنامه‌های ویژه‌ای برای تابستان شما داریم.
نظر شما