به گزارش خبرگزاری ایمنا، اساتید یکی از مهم‌ترین عامل مؤثر در تعلیم و تربیت دانشجویان و تحقق اهداف آموزشی هستند، بر این اساس شناخت ویژگی‌های استاد خوب موجب ارتقای کیفیت آموزش خواهد شد، با توجه به پرسش‌نامه‌هایی که دانشجویان تکمیل کرده‌اند یا مصاحبه‌هایی که با آنها انجام شده است، مهارت فن بیان و رعایت مهارت‌های تدریس، تسلط استاد بر درس، علاقه‌مندی به تدریس، انتقادپذیری و استفاده از فناوری اطلاعات مهم‌ترین خصوصیات استاد خوب از دیدگاه دانشجویان است.
البته نمی‌توان این موضوع را انکار کرد که ارتباط صمیمی با دانشجویان، علاقه‌مندی به پژوهش و انجام کارهای مشترک پژوهشی با دانشجویان از جمله ویژگی‌هایی است که موجب تمایز اساتید با یکدیگر می‌شود، به طور قطع تفاوت استادی که تنها درس مورد نظر را تدریس می‌کند، در مقایسه با استادی که با داشتن رابطه دوستانه با دانشجویان موجب افزایش انگیزه و امید در وجود آنها می‌شود، قابل درک است و این اساتید علاوه‌بر تدریس به رشد و تعالی و ارتقای جایگاه دانشجویان خود می‌اندیشند و آنها را مانند فرزندان خود می‌پندارند.
دانشگاه دنیای متفاوتی نسبت به فضای مدرسه است و اساتید آن تأثیر بسزایی در آینده شغلی و فرهنگ‌سازی اجتماعی دانشجویان خواهند داشت، بنابراین ارتباط استاد و دانشجویان نباید تنها صرف تدریس باشد و چه خوب است اساتید بتوانند تعامل مؤثری با نسل جدید دانشجویان داشته باشند و این امر در عملکرد و رشد علمی دانشجویان قابل مشاهده خواهد بود، در میان تمام اساتیدی که در راه رشد و پیشرفت علمی کشور تلاش می‌کنند، به سراغ محمدصادق حاتمی‌پور، استاد تمام رشته مهندسی شیمی دانشگاه اصفهان رفتیم، استادی که دانشجویان او را همچون پدر خود می‌دانند و روی کمک‌های بی‌دریغ او حساب می‌کنند.
سرگذشت استاد / از دوران دانشجویی به مطالعه کتب و منابع علمی مختلف علاقه‌مند بودم
این استاد خبره و همراه که زمان برای او معنایی ندارد، پیرامون سرگذشت زندگی خود به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در آباده به دنیا آمدم و تا زمان دریافت مدرک دیپلم در آنجا بودم، سپس برای ادامه تحصیل به شیراز رفتم و تا زمان دریافت مدرک کارشناسی ارشد در شیراز مشغول به تحصیل بودم و پس از آن سر کار رفتم و حدود ۱۰ سال در پژوهشگاه علمی-صنعتی مشغول به فعالیت بودم، پس از ۱۰ سال فعالیت در پژوهشگاه برای دریافت مدرک دکتری اقدام کردم، با تلاش‌های مکرر وارد دوره دکتری و پس از گذشت چندین سال در سال ۱۳۸۱ وارد دانشگاه اصفهان شدم و فعالیت‌های علمی و پژوهشی من از همان سال رشد بیشتری داشت.
وی می‌افزاید: در دوران ۱۰ سالی که مشغول فعالیت‌های پژوهشی بودم، توانستم تجارب گوناگون و جدیدی را کسب کنم، آن زمان با همکاران‌مان روی موضوع‌های مختلفی همچون صرفه‌جویی در مصرف انرژی کار می‌کردیم، در روستاهای مختلف اقدامات بسیاری انجام دادیم و بر حفظ منابع طبیعی تاکید داشتیم و راهکارهایی برای استفاده صحیح‌تر و به اندازه ارائه می‌دادیم، همچنین ماده تانن را به عنوان ماده‌ای با ارزش از بلوط‌ها جدا می‌کردیم.
حاتمی‌پور حین بیان طرح‌های گذشته خود و راهکارهایی که برای رفع بعضی از چالش‌های موجود ارائه کرده است، می‌گوید: می‌توان در زمینه‌های گوناگون طرح‌های متفاوتی ارائه داد، اما مهم است که در عرصه عمل به این طرح‌ها توجه شود و پا به عرصه عملیاتی بگذارد تا بتواند مؤثر واقع شود.
وی درباره مسیر استاد شدن خود و علت انتخاب این مسیر عنوان می‌کند: به این حرفه علاقه داشتم و از همان دوران دانشجویی به مطالعه کتب و منابع علمی مختلف علاقه‌مند بودم، به همین سبب دست به خرید کتاب‌های متعددی می‌زدم و معتقد بودم برای رسیدن به هدفی که برای خود ترسیم کرده بودم، در آینده به این کتب نیاز خواهم داشت؛ حتی زمان‌هایی می‌آمد که هزینه ماهانه دانشجویی که برایمان واریز می‌شد، را به همراه پس‌انداز اندکی که داشتم برای خرید کتاب‌های علمی از خارج کشور هزینه می‌کردم.
این استاد که می‌توان دغدغه‌مندی را در سخنانش یافت و مشخص است که به چه اندازه رفع مسائل و چالش‌ها را مدنظر دارد و برای آن تلاش می‌کند، ادامه می‌دهد: به قدری کتاب خریداری کرده‌ام که به هنگام اثاث‌کشی وسایل خانه، درگیر این موضوع هستم که این کتاب‌ها را چگونه جابه‌جا کنم، اما به صورت کلی اینکه بتوانیم به فردی کمک کنیم تا او بتواند در مسیر رشد و تعالی خود گام بردارد، حسی وصف‌نشدنی و بسیار لذت‌بخش دارد، استاد بودن شاید از جنبه مادی توفیر آن‌چنانی نداشته باشد، اما از جنبه معنوی و علمی تأثیر شگرفی بر زندگی داشته است و این حس رضایت و خرسندی برایم کافی است.
شیرینی‌ها و سختی‌های تدریس
حاتمی‌پور از حال و هوای فضای تدریس، سختی‌ها و شیرینی‌های آن می‌گوید: همواره به دانشجویان می‌گویم که باید درس‌ها را خوب متوجه شوید، چراکه فعالیت و حرفه آنها با جان و سلامت مردم جامعه سروکار دارد و در اغلب شهرها و استان‌ها با اشتباه یک فرد، سلامت افراد تحت تأثیر قرار خواهد گرفت، درواقع یک اشتباه کوچک می‌تواند با جان مردم بازی کند.
وی اضافه می‌کند: در ترم‌های ابتدایی به ویژه ترم اول که دانشجویان با خروج از فضای مدرسه به تازگی وارد فضای دانشگاه شده‌اند و پس از دریافت مدرک دیپلم قصد ادامه تحصیل در رشته‌های مهندسی دارند، چالش‌ها و سختی‌هایی وجود دارد، چراکه با مسائل و منابع علمی جدید روبه‌رو می‌شوند، همچنین دیدگاه‌های دانشجویان تغییر می‌کند و از طرفی با توجه به اینکه در ترم‌های ابتدایی قرار دارند، باید دروس را به خوبی فرا بگیرند تا در ترم‌های آینده دچار مشکل نشوند.
این استاد برجسته عنوان می‌کند: گاهی تا ساعاتی از شب در دانشگاه هستم و با دانشجویان صحبت و اشکالات آنها را رفع می‌کنم، حتی بعضی شب‌ها پس از رفتن نگهبان از دانشگاه خارج می‌شوم و خود را مسئول می‌دانم که دانشجویان، علم و مهارت مورد نیاز را کسب کنند تا در آینده با بروز مشکلاتی موجب به خطر افتادن سلامت خود، همکاران و مردم نشوند و از این کار خسته نمی‌شوم.
حاتمی‌پور ادامه می‌دهد: یکی از دانشجویانم پس از فارغ‌التحصیلی توانست در پالایشگاه استخدام و مشغول به فعالیت شود، در دیدارهایی که داشتیم، بسیار تشکر کرد و گفت با همراهی شما توانستم مطالب درسی را به خوبی یاد بیاموزم و در شغل خود به کار گیرم و هر از چندگاهی که دانشجویان سابق خود را در جایگاه‌های علمی و شغلی عالی می‌بینم، خستگی چندین ساله‌ام را فراموش و احساس می‌کنم، تلاش‌هایم به ثمر نشسته است.
وی با بیان اینکه همیشه تلاش می‌کنم دانشجویان مطالب درسی را به خوبی متوجه شوند، می‌افزاید: در تمام این سال‌ها دانشجویان بسیاری مرا استاد سختگیری می‌دانستند، اما پس از گذشت چند سال از تحصیل بازمی‌گشتند و قدردان این موضوع بودند، چرا که تأثیر آن سختگیری را در دانش، آگاهی و فعالیت‌های آینده خود متوجه می‌شوند، در حال حاضر نیز بسیاری از دانشجویانم در شرکت‌های بزرگی مشغول به فعالیت هستند.
شاید با ورود به شغل دیگری رشد بیشتری داشتم، اما علاقه و رسالت خود را دنبال کردم
استاد تمام رشته مهندسی شیمی با مقایسه فضای دانشجویی زمان خود با فضای کنونی دانشگاه عنوان می‌کند: با توجه به پیشرفت‌هایی که طی این سال‌ها داشتیم، در حال حاضر دانشجویان از امکاناتی برخوردارند که در گذشته وجود نداشت، حداقل هر دانشجویی یک تلفن همراه در جیب خود دارد، اما در زمان گذشته نهایت در هر خانه یک تلفن ثابت وجود داشت که وسیله ارتباط خانواده‌ها و افراد بود، همچنین اینترنت نعمتی است که در دوران گذشته نبوده و کمک شایانی به علم و رشد دانشجویان کرده است.
حاتمی‌پور با بیان اینکه اگر دانشجویان زمان حال به اندازه توان دانشجویان دوران گذشته تلاش می‌کردند، می‌توانستیم غوغایی به پا کنیم و در راه آبادانی هرچه بیشتر کشور جهشی بزرگ داشته باشیم، ادامه می‌دهد: در سال‌های گذشته برای کسب هر اطلاعاتی باید به صورت دستی و حضوری در کتابخانه‌ها جست‌وجو می‌کردیم و با مطالعه فراوان طی روزها و هفته‌ها و یادداشت‌نویسی از کتب مختلف به پاسخ سوالات خود می‌رسیدیم، اما امروزه با جست‌وجوی راحت در اینترنت می‌توان به منبع گسترده اطلاعات دسترسی داشت و کاری که در گذشته شاید حدود شش ماه به طول می‌انجامید، در حال حاضر در کمتر از چند دقیقه انجام می‌شود.
وی عنوان می‌کند: هر فردی علاقه خاصی نسبت به کشور خود دارد و شهروندان یک جامعه باید با تلاش و همت خود سعی بر پیشرفت کشور داشته باشند، هر شخصی باید در هر جایگاهی که قرار دارد سعی بر بهبود، تقویت و رشد داشته باشد، برای مثال بار علمی کشور بر دوش تعداد محدودی از افراد جامعه است، اگر این تعداد نیز کشور خود را ترک کنند، چه کسی این مسئولیت را بر عهده خواهد گرفت؟ بنابراین هر کدام رسالتی داریم و باید از پس آن برآییم، شاید با ورود به شغل دیگری رشد بیشتری داشتم، اما راهی که انتخاب کردم را پذیرفته‌ام و با تمام سختی‌های موجود از انتخاب این مسیر لذت می‌برم.
این استاد تمام می‌افزاید: می‌توان با امکانات فعلی کشور اقدامات خوبی انجام داد، همان‌گونه که تا به حال اقدامات مؤثری در حوزه‌های مختلف انجام شده است، با وجود فرصت‌های همکاری با پژوهشگاه‌ها و مجامع علمی خارج کشور، تصمیم به ماندن و تلاش برای رشد کشور با تمام امکاناتی که در اختیار داریم، گرفتم؛ با این حال از منابع علمی دنیا استفاده می‌کنیم و نتایج پژوهش‌های خود را در اختیار پژوهشگران دیگر قرار می‌دهیم و این وظیفه هر پژوهشگری است، سعی می‌کنیم، حتی با امکانات اندکی که در بعضی از دانشگاه‌ها وجود دارد، کارهای بزرگی انجام دهیم و این موجب پیشرفت علمی کشور خواهد شد.
ارتباط دوستانه پدر دانشکده با دانشجویان
حاتمی‌پور درباره ویژگی‌های استاد خوب و برجسته می‌گوید: با نسلی جوان، پویا و پرانرژی روبه‌رو هستیم، نسلی که دست به کارهایی می‌زند که در زمان گذشته به دلیل کمبود امکانات نمی‌توانستیم انجام دهیم، همچنین انسان نیازهای مختلفی دارد و نمی‌توان بیان کرد تنها باید درس بخواند و مطالعه کند، بلکه امکان دارد با مشکلات مالی، عاطفی یا خانوادگی دست و پنجه نرم کند، بنابراین باید به این موضوع‌ها توجه کنیم، چراکه ممکن است علت افت تحصیلی دانشجویان ناشی از همین مشکلات باشد و یک استاد یا معلم باید دلسوزانه حواسش به شاگردانش باشد.
وی ادامه می‌دهد: به عبارتی باید با دانشجویان ارتباط و تعامل دوستانه‌ای داشته باشیم، جوان‌تر که بودم در خوابگاه دانشجویان می‌خوابیدم و با آنها غذا می‌خوردم تا علاوه بر ارتباط دوستانه با آنها بتوانم شرایط زندگی و چالش‌های آنها را بهتر درک کنم، این فعالیت‌ها موجب روئیدن جوانه امید و شادابی در دل دانشجویان خواهد شد و باعث می‌شود که دانشجویان به استاد خود اعتماد بیشتری داشته باشند و این‌گونه استاد نیز می‌تواند تأثیر بیشتر و تعامل بهتری با دانشجویان خود داشته باشد.
استاد تمام رشته مهندسی شیمی عنوان می‌کند: اردوهای دانشجویی بسیاری شرکت می‌کردم، به گونه‌ای که دانشجویان می‌دانستند یکی از اساتید همراه در اردوهای آینده من خواهم بود، حتی در این سفرها و اردوها با دانشجویان جدیدی آشنا می‌شدم و هنوز که شوخی‌ها، تفریح‌ها و خاطرات این اردوهای دانشجویی را به یاد می‌آورم، خرسند و شاد می‌شوم، خاطراتی از این قبیل با تمام سختی‌ها و دلخوشی‌ها همچنان شیرینی‌های خود را دارد.
حاتمی‌پور با اشاره به اینکه دانشجویان به سبب همراهی‌هایی که با شاگردانش دارد، از او به عنوان «پدر دانشکده» یاد می‌کنند، می‌گوید: هر کاری تا به حال انجام داده‌ام را وظیفه خود می‌دانستم، سعی می‌کنم در حد توان اگر کمکی از دستم برمی‌آید دریغ نکنم، شاید حتی به قدری که در دانشگاه وقت می‌گذارم در خانه این چنین نباشد.
وی اضافه می‌کند: نسل جوان است که آینده کشور را در دست خود دارد و می‌تواند با تلاش، همت، عزم راسخ و امید به آینده برای پیشرفت و آبادانی هرچه بیشتر آن تلاش کند، به همین سبب سعی می‌کنم با دانشجویانی که قصد مهاجرت دارند، صحبت کنم و بتوانم آنها را امیدوار به آینده و ساختن کشور خود متقاعد کنم.
استادی که برای ازدواج دانشجویانش قدم برمی‌دارد
با دانشجویان دانشگاه صحبت کردیم و هرکدام از ویژگی‌های استاد حاتمی‌پور مواردی را بیان می‌کردند، اما سیدعرفان موسوی که یکی از دانشجویان استاد حاتمی‌پور بوده است با بیان خاطره‌ای از او این چنین به خبرنگار ایمنا می‌گوید: زمانی تصمیم به امر ازدواج گرفتم و با افراد مختلفی صحبت کردم که برای خواستگاری کمکم کنند، اما هر کدام مشغله‌های خود را داشتند و ناچار دست رد به سینه‌ام زدند، اما به سراغ استاد حاتمی‌پور که رفتم بدون تعلل موافقت و همراهی کرد، و از هیچ تلاشی دریغ نکرد تا شرایط ازدواجم را فراهم کرد.
تمام لحظات تدریس شیرینی خاصی دارد
حاتمی‌پور در ادامه صحبت‌هایش درباره فراهم کردن زمینه ازدواج دانشجویانش می‌گوید: دو دانشجو به دلیل مخالفت خانواده با ازدواج آنها با شرایط سختی مواجه بودند، به همین سبب از من درخواست کردند واسطه این امر شوم و با خانواده‌های آنها صحبت کنم و همچنان برای تسهیل امر ازدواج با دانشجویان بسیاری همراهی داشته و دارم.
وی درباره لحظات شیرین دوران تدریس این چنین اظهار می‌کند: تمام لحظات تدریس و تعامل با دانشجویان شیرینی خاص خود را به همراه دارد، به ویژه زمانی که دانشجویان به هدف مدنظر خود دست می‌یابند و شیرینی آن را با شما قسمت می‌کنند، هر کدام از دانشجویان در گوشه‌ای از این کشور در جایگاه خود سعی بر خدمت کردن دارند، بعضی از دانشجویان به مسئولیت‌های دولتی می‌رسند و نظاره‌گر بودن این سروسامان گرفتن و موفقیت‌های دانشجویان موجب خرسندی است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه این کشور باید آباد شود و جدای از حاشیه‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی یا فرهنگی باید خدمت کنیم و در تلاش برای رشد کشور باشیم، ادامه می‌دهد: برخی از دانشجویان با پشتکار خود شروع به انجام کارهای کوچک کردند و اکنون با کسب تجربه فرصت‌های مختلفی پیش پای آنها قرار دارد.
حاتمی‌پور با لبخندی که بر لب داشت، عنوان می‌کند: یکی از دانشجویان در ترم‌های ابتدایی با من درباره تصمیم به تغییر رشته خود صحبت می‌کرد، اما مانع تغییر رشته او شدم و اکنون که فارغ‌التحصیل شده است از او خواستم به عنوان کارشناس با دانشگاه همکاری کند، اما او گفت که نمی‌توانم این کار را قبول کنم و درآمد شخصی خودم بسیار خوب است، در حال حاضر نیز خوشحال است که در این رشته ادامه تحصیل داده و اکنون تصمیم به ایجاد خط تولید جدید دارد.
وی ادامه می‌دهد: این دانشجویان مصداق این سخن هستند که اگر کسی تلاش کند با کسب علم از منابع مختلف می‌تواند با امکانات موجود نیز به درآمدها و جایگاه‌های مناسبی برسد، همواره این را به دانشجویان می‌گویم که هرکسی به موضوعی دیدگاه مختلفی دارد و همیشه فرصت برای رشد و تحول وجود دارد، سال‌ها سیب از درخت افتاد، اما نیوتن که به آن فکر کرد توانست چنین تحولی را ایجاد کند؛ امیدوارم تمام افرادی که در راه تحصیل علم قدم برمی‌دارند، با پشتکار به این مسیر ادامه دهند و بتوانند با کسب علم و مهارت کافی به جامعه و کشور خود خدمت کنند.
دوران دانشگاه و طی کردن تحصیلات عالی از دوران‌های پر خاطره و جذاب برای هر شخصی است، زمان‌هایی که با دوستان و همکاران سپری می‌شود تا خاطرات خوشی که در کلاس با اساتید رقم می‌خورد، همه و همه سال‌ها در خاطره انسان باقی می‌ماند، داشتن اساتیدی همچون استاد حاتمی‌پور موجب افزایش امید و انگیزه دانشجویان برای تحصیل و پژوهش است، استادی که حامی دانشجویان است سال‌ها در ذهن آنها باقی خواهد ماند و حتی در زمان پس از تحصیل و خروج از دانشگاه همواره یاد تمام لحظاتی که با چنین استادی گذراندند، می‌افتند و این نشان از تعلیم و تربیت صحیح استاد حاتمی‌پور است که توانسته در ذهن، رفتار و اخلاق دانشجویانش متبلور شود.
گفت و گو از حسین حمیدی
نظر شما