به گزارش خبرگزاری ایمنا، یکی از نگرانی‌های عمده زمان انتخابات در خصوص دولت چهاردهم، سیاست‌های خارجی رئیس‌جمهور جدید بود که در شرایط پرتنش و حساس منطقه‌ای و جهانی راهی پاستور می‌شد و همین نگرانی سبب شده بود تا همان زمان بسیاری از پژوهشگران حوزه روابط بین‌الملل، با رصد رویکرد و مواضع اعضای ستاد و شخص مسعود پزشکیان، در خصوص غلبه نگاه رمانتیک و دور از واقعیت بر عرصه سیاست خارجی هشدار دهند و آن را به عنوان پاشنه آشیل دولت پزشکیان تلقی کنند، نگاهی که گاه رنگ و بوی مواضع رویایی پیش از مذاکرات برجام در سال ۹۲ را به خود می‌گرفت، دستاوردهای مهم دولت سیزدهم در عرصه سیاست خارجی را بی‌ارزش یا کم‌ارزش تلقی می‌کرد و با تاکید بیش از حد بر «مذاکره با غرب»، عبرت نگرفتن از تجربیات دهه ۹۰ را تداعی می‌کرد. برای مثال رئیس ستاد پزشکیان در ایام انتخابات گفته بود «ترامپ روحیه کاسبی دارد؛ با او مذاکرات خوبی خواهیم داشت.»؛ برداشت عجیب و دور از واقعیتی که نشان می‌داد اگر این رویکرد بخواهد در دولت چهاردهم محور کار با ایالات متحده قرار بگیرد، دوباره ایران را در بن‌بست تحریم-مذاکره قرار می‌دهد و روند پیشبرد امور داخلی را در بسیاری بخش‌ها مختل خواهد کرد.
با این وجود، پس از خروج نام پزشکیان از صندوق‌های رأی به عنوان نهمین رئیس‌جمهور منتخب مردم ایران، شاهد اتخاذ مواضعی از شخص او در عرصه سیاست خارجی هستیم که در مقایسه با بعضی اظهارات خام دوران انتخابات، دلگرم‌کننده است. مسعود پزشکیان در روزهای اخیر در یادداشت منتشر شده در روزنامه تهران تایمز، به تشریح ابعاد منطقه‌ای و بین‌المللی رویکرد سیاست خارجی دولت خود پرداخت؛ سیاستی که او آن را فرصت‌گرا خوانده و تصریح کرده است که این روند را با ایجاد تعادل در روابط با همه کشورها، منطبق با منافع ملی، توسعه اقتصادی و نیازهای صلح و امنیت منطقه و جهان دنبال خواهد کرد. تأکید بر تداوم روابط گسترش‌یافته با کشورهایی از جمله روسیه و چین، تحکیم روابط با همسایگان، تداوم حمایت از فلسطین، پیگیری تقویت روابط با آمریکای لاتین و آفریقا، همچنین فراخواندن کشورهای غربی به عمل به تعهداتشان در برجام، مواردی بود که در یادداشت اخیر پزشکیان مورد توجه قرار گرفت. مواضعی که نشان داد مسعود پزشکیان به‌عنوان رئیس دولت چهاردهم، نه به دنبال تغییر ریل سیاست خارجی شهید رئیسی بلکه به دنبال تقویت این مسیر واقع‌بینانه است.
پزشکیان در مقاله‌ای که به‌تازگی خطاب به کشورهای دنیا نوشته، رژیم صهیونیستی را یک رژیم آپارتاید خوانده است که کارنامه تیره‌اش شامل نسل‌کشی، اشغال، جنایت جنگی، پاک‌سازی قومی، شهرک‌سازی، تهاجم به همسایگان و ضمیمه غیرقانونی سرزمین‌های دیگران می‌شود. رئیس‌جمهور منتخب ایران ضمن اشاره به جنایت‌های اخیر رژیم صهیونیستی در غزه، خبر داده است که دولت وی از کشورهای عرب همسایه در راستای متوقف کردن کشتار مردم غزه دعوت به همکاری خواهد کرد.
پزشکیان همچنین تأکید کرده است که باید با جدیت تلاش شود تا به اشغال طولانی‌مدت سرزمین مردم فلسطین توسط رژیم صهیونیستی پایان داده شود. او هفته گذشته نیز در نامه‌ای خطاب به سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان اعلام کرد که حمایت از مقاومت با قدرت تداوم خواهد داشت و در تماس با اسماعیل هنیه تاکید کرد که ملت فلسطین را در این شرایط سخت تنها نخواهیم گذاشت. این مواضع اخیر مسعود پزشکیان حاکی از آن است که دولت چهاردهم نیز مثل دولت شهید رئیسی، حمایت از مقاومت منطقه در مقابل رژیم صهیونیستی را در دستور کار خود قرار خواهد داد؛ موضعی که پیش از سیاست‌های کلی نظام اسلامی، برآمده از مواضع شخص رئیس‌جمهور منتخب است، چراکه وی پیش‌تر در کسوت نماینده مجلس در مواردی همچون قدردانی از عملیات طوفان الاقصی و وعده صادق، امضای طرح دوفوریتی الزام دولت به حمایت همه‌جانبه از مردم فلسطین در سال ۸۷ و حمایت از سپاه پاسداران در سال ۹۸، مواضع محکمی اتخاذ کرده بود و این نشان می‌دهد که حمایت از محور مقاومت اتفاقی نیست که یک‌شبه رخ داده باشد.
علاوه بر این، اتخاذ چنین رویکردی نوید این را می‌دهد که پزشکیان قرار نیست همچون برخی اشخاص و جریانات سیاسی، به غلط دوگانه «میدان – دیپلماسی» را پیگیری کند و می‌داند که مسئله مقاومت اگرچه یک بال ایدئولوژیک برای ایران دارد، اما به‌هیچ‌عنوان خارج از منظومه منافع ملی تعریف نمی‌شود و اتفاقاً اگر مبنای طراحی راهبردهای سیاست خارجی کشورمان بر اساس منافع ملی باشد، تقویت شبکه مقاومت یکی از اصلی‌ترین و مناسب‌ترین مسیرهاست.
همچنین نام بردن از روسیه و چین و تأکید ویژه بر گسترش بیش از پیش روابط با این کشورها در یادداشت اخیر پزشکیان حاکی از آن است که رئیس‌جمهور جدید ایران، با نگاه به تجارب گذشته کشور، نگاه واقع‌بینانه‌ای نسبت به سیاست خارجی و روابط با کشورهای دنیا دارد.
در همین راستا مهدی سیف تبریزی، کارشناس مسائل روسیه و روابط بین‌الملل معتقد است: دولت مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور منتخب ایران، راهبرد تعمیق مشارکت همه‌جانبه با روسیه و چین را ادامه خواهد داد و مسیر همکاری با فدراسیون روسیه در بریکس، سازمان همکاری شانگهای (SCO) و اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) را دنبال خواهد کرد.
کارشناس مسائل روسیه و روابط بین‌الملل در خصوص یادداشت پزشکیان می‌گوید: دولت جدید ایران به دنبال سیاست اصولی و منطقی نگاه به شرق و در عین حال تقویت مستمر مشارکت راهبردی ایران با روسیه و چین خواهد بود.
سیف تبریزی معتقد است: این مسیر از چند سال گذشته آغاز شد که با کمک و حمایت روسیه، ایران به عضویت کامل بریکس و سازمان همکاری شانگهای درآمد، همچنین با امضای قرارداد تجارت آزاد اتحادیه اقتصادی اوراسیا ادامه پیدا کرد؛ این موضوع مشارکت و پیدا کردن زبان مشترک بین دو کشور را نشان می‌دهد.
وی می‌گوید: پزشکیان با اشاره به موفقیت‌های سیاست تحکیم روابط با همسایگان که توسط رئیس‌جمهور رئیسی آغاز شد، حمایت کامل خود را از مقاومت مردم فلسطین در برابر اسرائیل که در نوار غزه جنایت می‌کند، اعلام کرده است، او همچنین بیست‌ویکم تیر پیامی خطاب به جامعه جهانی در روزنامه تهران تایمز منتشر کرد که در آن، روسیه را «هم‌پیمان استراتژیک و همسایه ارزشمند ایران» خواند و اطمینان داد که دولتش به همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه با مسکو، به‌ویژه در برجام، سازمان همکاری شانگهای و اوراسیا، اولویت خواهد داد.
بنابراین مطابق آنچه گفته شد، به نظر می‌رسد تا اینجای کار قرار نیست شاهد تغییر ریل اساسی در عرصه سیاست خارجی دولت چهاردهم باشیم، موضوعی که بسیاری از پژوهشگران رئالیست عرصه روابط بین‌الملل در زمان انتخابات آن را به عنوان پاشنه آشیل دولت احتمالی پزشکیان قلمداد کرده بودند، اما مواضع اصولی و واقع‌بینانه پزشکیان در روزهای اخیر تا حد زیادی این نگرانی را رفع کرده است، حال باید دید آیا این مواضع پس از انتخاب وزیر امور خارجه دولت چهاردهم نیز تداوم خواهد داشت یا پزشکیان همان‌طور که بارها اعلام کرده است، قصد دارد تا در این زمینه نیز کار را صرفاً به متخصصان واگذار کند؟ متخصصانی که ممکن است رویکرد متفاوتی با رئیس‌جمهور منتخب داشته باشند.
نظر شما