به گزارش خبرگزاری ایمنا، آیت‌الله محسن اراکی ظهر امروز _دوشنبه یازدهم تیر_ در کنگره بین‌المللی نهج‌البلاغه اظهار کرد: نهج‌البلاغه امیرالمومنین دایرةالمعارف وحی الهی است و کمتر دایرةالمعارفی داریم که از انبیا به دست ما به میراث رسیده باشد که جامعیت تفصیلی و جامعیت خرده علم‌ها و جوامع علوم را در هم جمع کرده باشد.
وی ادامه داد: ما یک روح اجتماعی واحد داریم که در جامعه به وسیله فرمانروایی فرمانروا یا ولایت والی به وجود می‌آید، یعنی انسان‌هایی که هر یک برای خود شخصیت و وجودی مستقل از دیگران دارند وقتی که در یک جامعه به یکدیگر پیوند می‌خوردند، روحی در جامعه به وجود می‌آید که از این روح می‌توان روح جمعی تعبیر کرد یا بنابر آنچه مناسب با اصطلاحات دینی ما است با روح ولایت که این روحی حقیقی است نه اعتباری؛ وقتی انسان‌ها به یکدیگر پیوند خوردند براساس این پیوند بین انسان‌ها جامعه و روح اجتماعی متولد می‌شود و زمانی این جامعه از هم پاشیده می‌شود که این روح جمعی بمیرد و متلاشی می‌شود و بر همین اساس که امیرالمومنین به پیروان خود می‌گویند یاری‌ام کنید که این یاری‌ام کنید یک فراخوان حقیقی است و تنها نصیحت اخلاقی نیست، یعنی واقعاً افرادی که به جامعه علوی می‌پیوندند می‌توانند علی (ع) را یاری کنند.
نایب رئیس مجلس خبرگان رهبری تصریح کرد: جامعه وقتی جامعه می‌شود که براساس قانون افراد جامعه به‌هم پیوند بخورند که ما می‌توانیم آن را به قانون، حکم و یا فرمان تعبیر کنیم که همه اینها تعبیرهایی از یک معنا است و جامعه‌ای که با قانون، فرمان و یا با حکم به هم پیوند نخورد این جامعه جامعه نیست و اگر میلیون‌ها انسان یک جا جمع شوند، در مکان و زمان واحد اما این پیوند امر و فرمان و قانون آنها را بهم نپیوندند چنین مجموعه‌ای جامعه نیست، در همین راستا قانون این رابطه را ایجاد می‌کند که این رابطه واقعی است نه اعتباری و رابطه حقیقی به وجود می‌آید.
وی افزود: اساس این رابطه این است که شخصیت هر انسانی به اراده اوست و این اراده است که این شخصیت را در زندگی هدایت می‌کند، رفتارهای او را شکل می‌دهد، روابط اجتماعی، فردی، عاطفی و هرآنچه را که یک انسان می‌تواند داشته باشد به وسیله اراده او شکل می‌گیرد چراکه انسان عبارت است از موجودی که دارای اختیار و اراده است و رفتارش را بر اساس سنجش و خواسته خود انتخاب می‌کند و وقتی این عبارت از انسان گرفته شود چنینی انسانی از انسانیت خارج می‌شود و فاصله بین انسان و غیر انسان وجود همین رفتارهای ارادی است؛ و بلوغ انسانی نیز موضوع علوم انسانی، انسانی است که دارای اراده و رفتار اعتباری است و به همین دلیل است که به این علوم علوم انسانی می‌گوئیم و می‌گوئیم قانونی که بر علوم انسانی حاکم‌اند با قانونی که بر علوم تجربی و طبیعی حاکم است متفاوت است چراکه در اینجا عنصر اراده و اختیار، گزینش و سنجش وجود دارد.
آیت‌الله اراکی گفت: شخصیت هر انسانی به رفتار ارادی اوست، می‌خواهد و انجام می‌دهد اما این خواسته و اراده بر مبنای یک سنجش و گزینش شکل می‌گیرد. همچنین وقتی یک جامعه‌ای تصمیم می‌گیرد که تحت قانون واحدی زندگی کند که این قانون واحد اراده جمعی را شکل می‌دهد همچون قوانین راهنمایی و رانندگی بر اساس قانون اراده جمعی را هدایت و یک جهت می‌کند و همه یک نوع رفتار را در اجتماع و روابط اجتماعی انتخاب می‌کنند.
وی اظهار کرد: آن کسی که ما از آن به عنوان حاکم یا والی یا دستگاه حاکمیت تعبیر می‌کنیم این مسئول اساسی تعمیم در نظام الهی ما فرمانرو است و اگر مجالسی، پارلمانی و چه هر دستگاهی برای تعمیم وجود داشته باشد این دستگاه جزئیات و خرده قانون‌ها را تشریح می‌کند و در چهارچوب همان قانون حاکمیت قانون را تعیین کردند و در هر نظامی اینگونه است و ارتباطی با نظام اسلامی ندارد و در نظام‌های دموکراسی غربی و نظام‌های سکولار همین قاعده جاری است یعنی یک مرکز حاکمیتی وجود دارد که مرکز حاکمیت مرکز تعمیم و شکل دهی اراده‌ها جمعی است که این مرکز وقتی به وجود می‌آیند اراده‌های جمعی بهم پیوند می‌خورند یعنی اراده‌های فردی تبدیل به جمعی می‌شود و وقتی اراده جمعی به وجود آمد یک شخصیت اجتماعی به وجود می‌آید که این شخصیتی حقیقی است.
آیت‌الله اراکی تصریح کرد: همچنین وقتی ما جامعه اسلامی داشته باشیم یعنی تحت حاکمیت خدا متعال و ولی الهی در می‌آید، یعنی بر اساس آنچه که خدا می‌گوید بکن یا نکن روابط اجتماعی شکل می‌گیرد، قانون آن بر اساس فرمان خدا شکل می‌گیرد و این می‌شود که یک جامعه واحد و وقتی یک جامعه واحد به وجود می‌آید این روح جمعی اراده افراد را در رفتارهای اجتماعی شکل می‌دهد که این رفتار اجتماعی با رفتار فردی متمایز هستند؛ برای مثال وقتی در محیط خانه خودش است این رفتار فردی خود در چهارچوب و محدوده خودش است اما وقتی از خانه بیرون رفت اینجا خانه او نیست بلکه خانه جمع و همه است و باید در این خانه‌ی جمع طبق قوانین جمع عمل نماید چراکه افراد پذیرفته‌اند در این جامعه که با این نوع قانون و روابط اجتماعی در آن حاکم است زندگی کنند و من حق ندارم در جامعه هر شکل که می‌خواهم عمل کنم چراکه اینجا برای همه است نه فقط من.
نایب رئیس مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: خیابان و همه اماکن، ثروت و هرچه مربوط به عامه جامعه است مالک آن عامه جامعه هستند پس باید آن روحی که بر افکار اجتماعی حاکم می‌شود روح همان روابط اجتماعی پذیرفته شده باشد؛ همچنین وقتی می‌گوئیم ما جامعه اسلامی هستیم، خدا پرست هستیم، علی (ع) فرمانرو نخستین ما است؛ وقتی چنین شد روح جمعی حاکم بر این جامعه روحی است که نماد آن امام جامعه است و نه تنها نمادش بلکه ستونی که این خیمه را برقرار می‌کند امام است در همین راستا هر رفتاری برخلاف قوانین حاکم بر جامعه باشد روح جمعی جامعه را تضعیف می‌کند و برای تضعیف یک جامعه تضعیف قانون آن جامعه است چراکه جامعه مقتدر آن جامعه‌ای است که قانون آن در جامعه کاملاً رعایت شود و این ربطی به من و شما و… ندارد بلکه مربوط به کل جامعه است و اگر رعایت قانون در یک جامعه ضعیف شد، اگر رعایت مبانی رفتاری مورد قبول یک جامعه که همان قانون حاکم بر جامعه و همان نظم عمومی حاکم بر جامعه است اگر تضعیف شد کل جامعه تضعیف خواهد شد، امام جامعه و ستون خیمه این جامعه تضعیف خواهد شد از این رو اگر بی‌تقوایی کنیم، علی را در جامعه بشری تضعیف کرده‌ایم و این یک حقیقت واقعی و یک قانون است.
وی تصریح کرد: هر جامعه‌ای امام دارد و مخصوص جامعه اسلامی نیست چراکه در هر جامعه‌ای نظام ولایتی وجود دارد و این مخصوص جامعه اسلامی یا جامعه شیعی نیست؛ ولایت یعنی نظم و ارتباط براساس نظم الهی که دو پایه نظم ولایت طولی و ولایت عرضی دارد که با قانونی که از مرکز قانون گذاری صادر می‌شود می‌آید و به افراد منتقل می‌شود و زمانی که ولایت طولی بود مردمی که این قانون برای آنها تصویب می‌شود هم دیگر را در رعایت این قانون حمایت و نگهداری می‌کنند و پیوندی بین آنها شما می‌گیرد که این پیوند پیوند رعایت این قانون که ولایت عرضی است شکل می‌گیرد چراکه قرآن می‌فرماید آنجا مرکز فرمان است و این رابطه را بین افراد جامعه و حاکمیت به وجود می‌آورد و این یک قانون اجتماعی و قاعده علمی است.
آیت‌الله اراکی افزود: نتیجه می‌گیریم که اگر می‌خواهیم یک جامعه علوی داشته باشیم و بر اساس نهج‌البلاغه بخواهیم جامعه خود را توجیه و اداره کنیم کمک به امیرالمومنین و کمک به نظام امامت و ولایت است و کمک کردن به امیرالمومنین این است که تقوا الهی را رعایت کنیم و تقوایی الهی یعنی نظم الهی حاکم بر جامعه باید رعایت شود.
وی گفت: آنچه ولایت را می‌سازد و قوام آن است پایبندی به نظم ولایت است که با رعایت امر و نهی الهی در نظم اجتماعی انجام می‌شود. همچنین خدا تنها خدای در خانه، مسجد، معبد ما نیست و همه جا او فرمانروا است از این رو امیدوار هستیم که خداوند به ما توفیق دهد بتوانیم از این چشمه جوشان خرد، اندیشه و علم که در اعتبار بشریت قرار گرفته است و از نهج‌البلاغه بتوانیم بهره بگیریم و هم بدانیم، بفهمیم و به کار بگیریم.
نظر شما