به گزارش خبرگزاری ایمنا، وجود فضای سبز و درختان فواید زیادی برای شهرها به‌ویژه کلان‌شهرهایی همچون اصفهان دارد که جمعیت انبوهی که در خود جای داده است و نخستین فایده آن تأثیرات اکولوژیک است؛ درختان و سطوح سبز موازنه اکولوژیک را با جذب دی‌اکسید کربن و تولید اکسیژن ایجاد می‌کنند.
رطوبت نسبی هوا در شهرهایی همچون اصفهان بسیار پایین و کمتر از ۱۰ درصد است. در واقع سطوح سبز از جمله درختان تا حدودی رطوبت نسبی را افزایش می‌دهد که همین امر موجب بهبود کیفیت تنفس انسان‌ها می‌شود که خود تأثیر زیادی بر سلامت شهروندان دارد.
اصفهان از جمله کلان‌شهرهایی است که در حال حاضر در اطراف آن سکونتگاه‌های بسیاری وجود دارد و می‌توان گفت، افزایش جمعیت، ساخت‌وسازهای بلندمرتبه، مهاجرت‌های بی‌رویه، افزایش دمای هوا، کاهش منابع آبی و به‌دنبال آن از بین‌رفتن پوشش گیاهی از مواردی است که این کلان‌شهر را با چالش‌های زیست‌محیطی مواجه کرده است.
وجود درختان در اصفهان دارای اهمیت ویژه‌ای است، چراکه اقلیم آن، خشک و شهری است که بیش از ۳۰۰ روز آفتابی را در طول سال و در بیشتر مواقع بیش از ۱۶۰ روز آفتابی را در فصل بهار و تابستان، تجربه می‌کند، از این‌رو تأثیراتی که این درختان از طریق سایه‌اندازی ایجاد می‌کنند، در امر کاهش دمای هوا و افزایش آسایش اقلیمی در شهر بسیار مؤثر است.
در واقع درختان کهن و بزرگ با سایه‌اندازی در تابستان از طریق جذب نور خورشید، همچنین فضای سبز موجود با جلوگیری از ایجاد جزایر حرارتی، برای شهرهای کم‌باران و خشکی همچون اصفهان بسیار حیاتی است، این در حالی است که تأمین آب شرب و آب مورد نیاز بخش صنعت برای شهری صنعتی همچون این کلان‌شهر، اولویت اصلی در زمان خشکسالی است.
در این شرایط درختان سرسبزی که حیات شهر به وجود آن‌ها وابسته است، بیشترین آسیب را می‌بینند؛ درختانی که به شرایط جدید عادت ندارند و با تنش‌هایی که به آن‌ها وارد می‌شود، به‌تدریج از بین می‌روند.
سیاست شورای ششم، مدیریت در برداشت اصولی از منابع آبی اصفهان است
سیدامیر سامع، رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان در خصوص تأمین منابع آبی برای آبیاری فضای سبز این کلان‌شهر در آستانه فصل گرما اظهار می‌کند: در اصل حیات این کلان‌شهر با رودخانه زاینده‌رود مرتبط است و بخش وسیعی از فضای سبز آن همان باغ‌های شهر محسوب می‌شود.
وی می‌افزاید: بخش زیادی از زمین‌های کشاورزی اصفهان در حال حاضر تغییر کاربری داده و در آن ساخت‌وساز شده است، اما بخشی از باغ‌های آنکه از رودخانه زاینده‌رود تغذیه می‌شده است، همچنان نیازمند این منابع آبی هستند و ما موظف هستیم این نیاز را برآورده سازیم.
رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان با اشاره به فعالیت در حوزه آب‌های غیرمتعارف همچون پساب تصریح می‌کند: فعالیت در این حوزه تنها به‌عنوان یک مُسکن عمل می‌کند و مدیریت شهری این کلان‌شهر به‌دنبال حقابه درختان کهنسال و تأمین آب مورد نیاز میراث طبیعی شهر از رودخانه زاینده‌رود است.
سامع با تاکید بر اینکه برداشت از رودخانه باید به‌صورت اصولی و درست انجام شود، گفت: حتی یک قطره آب برای ما بسیار حائز اهمیت است و برداشت هر قطره از رودخانه زاینده‌رود باید با دقت مدیریت شود.
در حوزه استفاده از آب‌های نامتعارف اقدامات خوبی انجام شده است تا بتوانیم با بهترین روش‌های فناورانه، پساب خاکستری را تصفیه و با تهیه آب‌های سالم فضای سبز شهری را آبیاری کنیم
وی با اشاره به سیاست و راهبرد مدیریت شهری در خصوص مدیریت درست در استفاده بهینه از منابع آبی ادامه می‌دهد: در حوزه استفاده از آب‌های نامتعارف اقدامات خوبی انجام شده است تا بتوانیم با بهترین روش‌های فناورانه و کمترین میزان مصرف برق پساب خاکستری را تصفیه و با تهیه آب‌های سالم فضای سبز شهری را آبیاری کنیم.
رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان خاطرنشان می‌کند: در بحث فضای سبز نیز باید با توجه به اقلیمی که شهر اصفهان دارد، از گونه‌های مناسب این اقلیم در فضای سبز شهری استفاده شود.
تغییر الگوی کاشت، راهکار مقابله با بحران کم‌آبی و تأمین آب مورد نیاز فضای سبز اصفهان است
مجتبی حق‌شناس، مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان اظهار می‌کند: نیاز آبی فضای سبز اصفهان بر اساس فرمول‌های علمی محاسبه می‌شود و در حال حاضر کمتر از ۵۰ درصد آب مورد نیاز برای آبیاری فضای سبز را می‌توانیم تأمین کنیم.
وی می‌افزاید: حدود یک‌سوم از این ۵۰ درصد، پساب خاکستری است که این مهم در چهار مرکز تصفیه پساب ازجمله تصفیه‌خانه سپاهان‌شهر، شاهین‌شهر، تصفیه‌خانه شمال و بخشی از این نیاز از تصفیه‌خانه جنوب در حال انجام است.
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان تصریح می‌کند: این پساب تصفیه شده به‌طور عمده برای فضاهای جنگلی و رفیوژها استفاده می‌شود که باید به استانداردهای جهانی نزدیک شود و مورد تأیید اداره بهداشت باشد.
حق‌شناس با بیان اینکه در حال حاضر برای دستیابی به این استانداردها از تمام روش‌ها استفاده کرده است و علاوه‌بر تصفیه به روش مکانیکی از روش گندزدایی و کلرزنی نیز بهره می‌بریم، می‌گوید: کیفیت پساب تصفیه شده به وسیله سیستم پایش پساب به‌طور هفتگی مورد بررسی قرار می‌گیرد و این سیستم علاوه‌بر اینکه آب را مورد پایش و آزمایش قرار می‌دهد، تأثیر آن بر گیاه و خاک را نیز بررسی می‌کند.
کیفیت پساب تصفیه شده برای آبیاری فضای سبز به وسیله سیستم پایش پساب، تأثیر آن بر گیاه و خاک را نیز بررسی می‌کند
وی ادامه می‌دهد: شهرداری اصفهان تعداد محدودی چاه برای آبیاری فضای سبز در اختیار دارد که با کاهش سطح آب‌های زیرزمینی تعداد بسیاری از آن‌ها خشک شده یا میزان آب خروجی آن‌ها بسیار کاهش پیدا کرده است و در صورتی که جریان دائمی رودخانه زاینده‌رود را نداشته باشیم، شرایط سخت‌تری را پیش رو خواهیم داشت.
حق‌شناس خاطرنشان می‌کند: محدودیت منابع آبی موجب شده است تا در روند توسعه فضای سبز پیشرفت چندانی نداشته باشیم و در حال حاضر تمرکز بر حفظ فضای سبز موجود است.
وی با اشاره به اینکه شهرداری اصفهان در این شرایط برای مقابله با این بحران راهکارهایی ارائه کرده است که طی بازه زمانی خاص و در سنوات آینده نتیجه‌بخش خواهد بود، اضافه می‌کند: یکی از این راهکارها تغییر الگوی کاشت است و در این راستا تاکنون در بیش از نیمی از فضای سبز اصفهان گونه‌های گیاهی مقاوم به کم‌آبی کاشته شده است و این روند همچنان ادامه دارد.
لزوم افزایش بهره‌وری نیروی انسانی برای توسعه کیفی فضای سبز اصفهان
علی نیکبخت، دانشیار و مدیر گروه پژوهشی مهندسی فضای سبز دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه یکی از بزرگترین چالش‌های نگهداری از فضای سبز، تأمین آب با کیفیت و کمیت مناسب است، اظهار می‌کند: با شرایط فعلی فضای سبز این کلان‌شهر، نیاز آبی برای آبیاری بیش از ۵۴۰۰ هکتار عرصه فضای سبز، سالانه حدود ۵۴ میلیون متر مکعب ارزیابی می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه خشکی زاینده‌رود و تبدیل‌شدن آن به یک رودخانه فصلی علاوه‌بر مشکلاتی که برای کشاورزان ایجاد کرده، موجب بروز مشکلات متعددی برای اداره فضای سبز شهری اصفهان شده است، می‌افزاید: خشک‌شدن حدود ۱۲۰ چاه آب در زمان بسته‌شدن رودخانه و کاهش رطوبت نسبی هوای شهر که نیاز آبی گیاهان را افزایش می‌دهد، از جمله دلایل بروز این مشکلات است.
دانشیار و مدیر گروه پژوهشی مهندسی فضای سبز دانشگاه صنعتی اصفهان با تاکید بر استفاده از ظرفیت‌های بزرگی همچون منابع آبی نامتعارف و کاهش نیاز آبی فضای سبز در این زمینه تصریح می‌کند: این ظرفیت‌ها باید مورد توجه قرار گیرد.
نیکبخت با بیان اینکه موضوع تغییر اقلیم، مبحث چندان جدیدی در دنیا نیست، اما در کشور ما به شدت تمام عرصه‌ها را به صورت جدی تحت تأثیر قرار داده است، می‌گوید: تغییر اقلیم یک پدیده پیچیده و دامنه آن گسترده است که در اقلیم ایران و اصفهان مواردی همچون تغییر الگو، کمیت نزولات آسمانی، ریزگردهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای و آلودگی‌های گازی را در بر می‌گیرد، همچنین خشک‌شدن تالاب گاوخونی به صورت ویژه اثرات سوئی بر فضای سبز این کلان‌شهر گذاشته که کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
وی با اشاره به اینکه نکته اصلی در این زمینه غافلگیر شدن بدنه اجرایی است، ادامه می‌دهد: در کشور ما و در شهر اصفهان به صورت عملی و متمرکز فعالیتی در این زمینه وجود ندارد.
نیکبخت اضافه می‌کند: تغییر اقلیم از چند جنبه همچون کاهش کیفیت زندگی شهروندان، کاهش توان زیستی گیاهان فضای سبز، طغیان آفات و بیماری‌های گیاهی جدید، افزایش هزینه‌های نگهداری و مدیریت فضای سبز موجود، شهر اصفهان را تحت تأثیر قرار داده است.
وی با اشاره به اینکه پارک‌سازی در اصفهان سابقه‌ای طولانی دارد و وجود پارک‌های بزرگ شهری در حاشیه زاینده‌رود و سایر نقاط شهر موید همین نکته است، می‌گوید: بسیاری از طرح‌هایی که برگرفته از سبک‌های پارک‌سازی یا طراحی کاشت اروپایی بوده است، در زمان فعلی نمی‌تواند راه‌گشا باشد، این در حالی است که انتخاب گیاهان در باغ‌های اصیل ایرانی بر اساس اصل سودمندی بوده و کاشته شدن سطوح وسیع چمن‌های پرنیاز به آب، گیاهان و گل‌های فصلی و مواردی از این دست در شرایط فعلی، فضای سبز این کلان‌شهر را با چالش‌های جدی مواجه کرده است.
در حال حاضر نیاز اصلی پارک‌های اصفهان طراحی‌های مبتنی بر اصول کم‌نیاز به آب است
دانشیار و مدیر گروه پژوهشی مهندسی فضای سبز دانشگاه صنعتی اصفهان بیان می‌کند: حرکت‌هایی در زمینه تغییر این رویه انجام شده است، اما این موارد از زیبایی‌شناسی طراحانه و نکته‌سنجی‌های علمی فاصله دارد.
نیکبخت تاکید می‌کند: در حال حاضر نیاز اصلی پارک‌های اصفهان طراحی‌های مبتنی بر اصول کم‌نیاز به آب، فضای سبز شفابخش، فضاهای سبز کم‌نهاده و فضاهای سبز موضوعی است.
وی خاطرنشان می‌کند: این مهم موجب، کاهش هزینه‌های نگهداری و مدیریت فضای سبز، افزایش پایداری فضای سبز و دمیدن روح زیبایی جدید با اثرهای اجتماعی و روانی بالا به شهروندان است.
نیکبخت با بیان اینکه محدودیت منابع مالی یکی از بازدارنده‌های جدی در توسعه کیفی فضای سبز شهر اصفهان بوده است، می‌گوید: بهره‌وری از نیروی انسانی موجود در سطح کارشناسی پایین بوده است و اگرچه کارشناسان و کارگران شهر در این خصوص دوره‌های آموزشی مختلفی را دریافت کرده‌اند، اما خروجی آن محسوس نیست.
دانشیار و مدیر گروه پژوهشی مهندسی فضای سبز دانشگاه صنعتی اصفهان با تاکید بر اینکه باید بخشی از منابع مالی به صورت صرفه‌جویی و افزایش بهره‌وری در نیروی انسانی به شهرداری بازگشت داده شود، می‌گوید: این مطلب به معنای تعدیل نیروهای کارگری نیست و بیشتر ناظر به افزایش بهره‌وری از نیروی انسانی است، از سویی تغییر الگوها و طراحی فضای سبز می‌تواند هزینه‌های عملیاتی نگهداری فضای سبز را کاهش دهد.
به گزارش ایمنا، برای مقابله با تنش‌هایی که درختان شهر را تهدید می‌کند، استراتژی‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدتی وجود دارد، بنابراین بسیار مهم است که به‌منظور توانمندسازی درختان اقداماتی انجام شود، همچنین باید با مقوله فضای سبز برخورد علمی و تخصصی و این تحقیقات به صورت پیوسته به‌روزرسانی شود. در این راستا در استان اصفهان مجموعه‌های مختلف پژوهشی و علمی وجود دارد که در حال پژوهش در این حوزه هستند و در این راستا در سیاست‌های میان‌مدت به سمت طراحی‌های جدید در فضای سبز شهری پیش رفته‌اند؛ در این طراحی‌های کم‌نیاز به آب، اصل اساسی حفظ درختان، استفاده از مالچ‌ها، استفاده بهینه از آب و افزایش کیفیت خاک است، همچنین در این طراحی‌ها باید سطح چمن‌ها و گلکاری‌های فصلی کاهش پیدا کند.
نظر شما